غفلت از برندسازی گردشگری حلال
نادر نینوایی– گردشگری حلال یکی از حوزه‌های رو به رشد در اقتصاد بین‌المللی بخش گردشگری شمرده می‌شود. کشورهای شرق آسیا نظیر مالزی، فیلیپین و تایلند در سال‌های اخیر گام‌هایی جدی در زمینه توسعه این نوع از گردشگری برداشته‌اند. در ایران با وجود مسلمان بودن عمده جامعه و نیز فراهم بودن الزامات اولیه اما روی جذب گردشگران حلال آنطور که باید و شاید کار نشده است.
جهت اطلاع از فرصت‌ها و چالش‌های گردشگری حلال در کشور به سراغ ابوطالب قاسمی، مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی رفتیم. وی ضمن تاکید بر اهمیت و جایگاه شاخص گردشگری حلال در اقتصاد گردشگری کشور، مهم‌ترین ضعف در این حوزه را عدم توجه به برندسازی در این حوزه دانست. مشروح مصاحبه «جهان‌صنعت» با مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی را در ادامه می‌خوانید.
در حال حاضر چه خدماتی در زمینه گردشگری حلال در کشور ارائه می‌شود و سطح خدمات ارائه شده در این بخش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اساسا آنچه تحت عنوان گردشگری حلال در کشور ما شایان توجه بوده این است که تمامی خدمات حلال و فعالیت‌هایی که پیرامون مسائل مذهبی، دینی وجود دارد در کشور برقرار است. باید توجه داشت در گردشگری ایران چیزی که حلال نباشد ارائه نمی‌شود.
به نظرم نکته حائزاهمیت اما این است که چگونه بتوانیم از ظرفیت‌های گردشگری حلال به درستی استفاده کرده و با مناسب‌سازی به جذب گردشگران مسلمان و علاقه‌مندان به این نوع از گردشگری اقدام کنیم.
آیا گواهینامه‌ها یا استانداردهای حلال داخلی یا بین‌المللی در خصوص گردشگری حلال ایران طرف توجه قرار داشته است و این استانداردها رعایت می‌شود؟
به نظر می‌رسد که سطح خدمات در خصوص گردشگری حلال کشور در یک نگاه کلی مناسب بوده و دلیل نیز آن است که یک فرهنگ عمومی برای استفاده از خدمات گردشگری حلال در چارچوب موازین اسلامی تعیین شده و کلیت خدمات ارائه شده تا حدود زیادی قابل قبول است.
در پاسخ به این پرسش که چه استانداردی برای ارائه بسته و پکیج گردشگری حلال در کشور باید مورد توجه قرار گیرد اما باید اذعان داشت که تعریف بسته‌های تور برای متقاضیان گردشگری حلال و به‌ویژه گردشگران کشورهای مسلمان گام نخستی است که باید برای آن برنامه‌ریزی کرد.
بعید می‌دانم که در کشور ما چیزی با عنوان گواهینامه استاندارد گردشگری حلال وجود داشته باشد. با این وجود لازم است که در این زمینه ورود کنیم و برند گردشگری حلال را در یک استاندارد مشخصی مورد توجه قرار داده و برای آن تبلیغات لازم را داشته باشیم. معتقدم که یکی از گفتمان‌های اساسی گردشگری کشور باید مبتنی بر گردشگری حلال باشد.
بزرگ‌ترین موانع در زمینه گردشگری حلال در کشور شامل چه مواردی می‌شوند؟ وضعیت قوانین، مالیات و… در این حوزه را چگونه می‌بینید؟
در فضای عمومی گردشگری کشور مانعی برای تحقق گردشگری حلال وجود ندارد اما آن چیزی که مساله است آن است که نتوانسته‌ایم در زمینه گردشگری حلال برندسازی کرده و این ظرفیت بسیار بزرگ را مطرح کنیم. به نظرم اساسا جنس مشکلات از جنس موانع نیست بلکه مربوط به کم توجهی و نپرداختن به گفتمان گردشگری حلال می‌شود. به عنوان مثال برای جذب گردشگران مسلمان که متقاضی دریافت خدمات گردشگری حلال بوده و به کشور می‌آیند، بخشودگی مالیات یا مشوق خاصی را در نظر نگرفته‌ایم تا زمینه برای توسعه گردشگری حلال در کشور فراهم شود.
از سوی دیگر اگرچه تمام اماکن گردشگری کشور مبتنی بر ارائه خدمات در حوزه گردشگری حلال است اما به نظرم می‌توان با کمک یک‌سری از استانداردهای بین‌المللی، خدمات‌رسانی به گردشگران خارجی را بهبود بخشید، همچنین می‌توان قوانین و حمایت‌های مالیاتی و مشوق‌های ویژه‌ای را برای کمک به رونق این نوع از گردشگری تعریف کرد.
در دنیا اینگونه است که حمایت‌های دولتی برای انواع گردشگری تعریف می‌شود و در همین راستا به نظرم می‌توان حتی برای گردشگری حلال کشور بودجه‌های تبلیغاتی ویژه و حمایت‌های خاصی جهت تولید محتوا در زمینه توسعه گردشگری حلال در نظر گرفت و به بازاریابی این نوع از گردشگری کمک کرد.
به نظر شما ایران باید چه اقداماتی برای جذب گردشگر از بازارهای جهانی حلال مانند مالزی، اندونزی و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس انجام دهد؟
طبیعتا انتظار می‌رود که به عنوان دولت روی برنامه ویژه توسعه گردشگری حلال در کشور کار کنیم البته در مقاطع زمانی گذشته به صورت شعاری در چندین مرحله راجع به این موضوع صحبت شده است اما به نظرم در یک ساختار و چارچوب مشخص باید این موضوع ساماندهی شود.
به نظر می‌رسد تاکنون توجه ویژه و عملیاتی به توسعه گردشگری حلال نداشته‌ایم و صرفا در حد شعار یا حرف به این حوزه پرداختیم. تصور می‌کنم امروز ما به عنوان دولت، باید برنامه ویژه توسعه گردشگری حلال را با استاندارد بین‌المللی دنبال کنیم. به این موضوع واقف هستیم که گردشگری حلال شاید خیلی برای گردشگران داخلی محلی از اعراب نداشته باشد اما برای گردشگران خارجی بسیار با اهمیت است.
در کشورهای مسلمان افراد بسیار زیادی هستند و چنانچه روی موضوع گردشگری حلال کار کنیم می‌توانیم به جذب آنها خوش‌بین باشیم و تحولی را در صنعت گردشگری کشور رقم بزنیم.
در نهایت باید تاکید کنم که یکی از اولویت‌های جذب گردشگران خارجی به ایران مربوط به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، کشورهای حوزه نوروز و کشورهای مسلمان است. کشورهایی همچون مالزی، اندونزی و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به واقع از جمله کشورهایی هستند که ساکنان آنها هم مسلمان هستند و هم به نظرم لازم است که تمرکز کردن روی این بازار باید یکی از اولویت‌های گردشگری کشور باشد.
شرکت در نشست‌ها و برنامه‌های مشترک و حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و تعریف برنامه‌های بازاریابی ویژه جهت جذب گردشگر از این کشورها باید پیش‌بینی شود. در عین حال اما لازم است زیرساخت‌های لازم نیز تهیه شود. در نهایت هم باید تبلیغات مناسبی جهت رونق گردشگری حلال و جذب گردشگران علاقه‌مند به این حوزه داشته باشیم.
