پاییز بی‌رونق تولید
سارا اصغری– در مهرماه ۱۴۰۴ بخش صنعت ایران با وجود نشانه‌هایی از بهبود موقت همچنان در چنگال رکود باقی ماند. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس حاکی از آن است که شاخص تولید صنعتی در این ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱/۱درصد کاهش یافته است. با این حال مقایسه ماهانه روایتی متفاوت دارد و از رشد ۲/۳درصدی تولید و ۸/۱درصدی فروش نسبت به شهریورماه حکایت می‌کند. این بهبود کوتاه‌مدت عمدتا به دلیل رفع محدودیت‌های تامین برق در آغاز فصل پاییز بود.
دورنمای کلی این بخش اما تحت تاثیر چالش‌های ساختاری تیره به‌نظر می‌رسد. فعال‌شدن مکانیسم‌ماشه و تشدید تحریم‌ها، مشکلات تامین مالی، وابستگی به مواد اولیه وارداتی و ناترازی انرژی همچنان سایه‌ای از عدم اطمینان بر سر تولیدکنندگان انداخته است. اگرچه پیش‌بینی می‌شود زمستان پیش‌رو از نظر قطعی گاز چالش حادی ایجاد نکند، اما ادامه رکود در بازار داخلی و عدم تامین به‌موقع ارز مورد نیاز می‌تواند مسیر بهبود شکننده صنعت را با موانع جدی روبهرو کند.
افت‌وخیز تولید در بخش صنعت ایران در مهرماه۱۴۰۴
صنعت ایران در مهر۱۴۰۴ رشد ماهانه تولید و فروش را تجربه کرد اما کاهش سالانه شاخص‌ها نشان می‌دهد رکود همچنان ادامه دارد. در تازه‌ترین پایش ماهانه بخش صنعت که توسط مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شده تصویر به نسبت دقیقی از وضعیت تولید و فروش واحدهای صنعتی در مهرماه۱۴۰۴ ارائه شده است. داده‌های این پایش نشان می‌دهد که فعالیت صنعتی کشور در مقایسه با سال گذشته با کاهش مواجه بوده اما در مقایسه با ماه قبل نشانه‌هایی از بهبود نسبی مشاهده می‌شود.
طبق نتایج این گزارش، شاخص تولید بخش صنعت در مهرماه نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱/۱درصد کاهش داشته است. با این حال مقایسه با شهریورماه حاکی از رشد ۲/۳درصدی است. شاخص فروش نیز روند مشابهی را تجربه کرده است: نسبت به سال گذشته ۳/۰درصد کاهش ولی نسبت به ماه پیش ۸/۱درصد افزایش داشته است. این ارقام نشان می‌دهد که هرچند رکود سالانه همچنان ادامه دارد اما فعالیت بنگاه‌ها در مسیر ترمیم کوتاه‌مدت قرار گرفته است. بررسی جزئی‌تر رشته فعالیت‌ها نشان می‌دهد که گروه «خودرو و قطعات» یکی از بخش‌هایی بوده که در مهرماه نسبت به سال گذشته با افت ۸/۰درصدی تولید و کاهش ۱۱/۲درصدی فروش روبهرو شده است. در گروه «مواد شیمیایی و دارویی» نیز کاهش در تولید و فروش مشاهده شده و شدت افت فروش در این رشته قابل‌توجه بوده است. در بخش تحلیلی گزارش آمده که صنعت همواره به‌عنوان یکی از پیشران‌های اصلی اقتصاد شناخته می‌شود و تغییرات شاخص‌های تولید و فروش این بخش می‌تواند به‌خوبی وضعیت عمومی اقتصاد را بازتاب دهد. به همین دلیل رصد ماهانه این شاخص‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا صنعت نسبت به تحولات بازار، نوسانات قیمت و شوک‌های سیاستی واکنش سریع‌تری نشان می‌دهد و شاخص‌های ماهانه می‌توانند زودتر از آمارهای فصلی یا سالانه تغییرات واقعی را آشکار کنند. در جمع‌بندی این پایش تاکید شده که رشد مثبت ماهانه مهر ۱۴۰۴ اگرچه نشانه‌ای امیدوارکننده بوده اما کاهش سالانه شاخص‌ها یادآور می‌شود که چالش‌های بخش صنعت هنوز پابرجاست. استمرار ناترازی انرژی، محدودیت تامین مالی، فشار هزینه‌های تولید و وابستگی به مواد اولیه وارداتی ازجمله عواملی هستند که مانع تثبیت روند رشد می‌شوند. در پایان گزارش توصیه شده که سیاستگذاری در حوزه صنعت باید همزمان دو مسیر را دنبال کند: از یک‌سو رفع مشکلات ساختاری بلندمدت و از سوی دیگر طراحی اقدامات حمایتی کوتاه‌مدت برای جلوگیری از عمیق‌تر شدن رکود و حفظ سطح فعالیت بنگاه‌ها.
بازار در رکود
درباره وضعیت واحدهای تولیدی و به‌صورت کلی صنعت در روزهای پاییزی و زمستان پیش‌رو آرمان خالقی دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» عنوان کرد: واحدهای تولیدی تا پایان شهریورماه سال‌جاری به دلیل اعمال محدودیت‌های برق با کاهش تولید بسیاری روبهرو شدند. البته در نیمه نخست امسال با مواردی همچون جنگ ۱۲روزه و احتمال فعال شدن مکانیسم‌ماشه روبهرو بودیم که این وضعیت تولیدکنندگان را با حالت تعلیق بسیاری همراه کرده است. خالقی در ادامه خاطرنشان کرد: اما با آغاز فصل پاییز و مهرماه این محدودیت‌ها که برطرف شد تولیدکنندگان با افزایش تولید روبهرو شدند اما موضوع آن است که بازار همچنان در رکود باقی مانده است. وی با تاکید بر این موضوع که به چند دلیل تولیدکنندگان طی دو،سه ماه گذشته اثرات مشکلات کنونی را خواهند دید، ادامه داد: تولیدکنندگان طی ماه‌های آینده با اثر فعال‌شدن مکانیسم‌ماشه و محدودیت‌های بیشتر تحریمی روبهرو خواهند شد که بر ادامه فعالیت آنها تاثیرگذار خواهد بود.
دبیرکل خانه صمت در ادامه تصریح کرد: موضوع دیگر عدم تامین به‌موقع ارز تولیدکنندگان است. اگر این ارز به موقع تامین نشود آنها را با مشکلات بسیاری روبهرو خواهد کرد و به موقع قادر به ثبت سفارش نخواهند شد. این موضوع نیز می‌تواند روی کاهش تولید اثرگذار باشد.
زمستان سختی پیش‌رو نخواهیم داشت
خالقی در پاسخ به این پرسش که در زمستان پیش‌رو آیا ممکن است تولیدکنندگان با قطعی بالای گاز و برق روبهرو شوند، گفت: این موضوع به سرد شدن زمستان در سال‌جاری بستگی دارد. اگر زمستان چندان سختی پیش‌رو نداشته باشیم واحدهای تولیدی می‌توانند بدون محدودیت خاصی به فعالیت خود ادامه بدهند اما اگر گاز جوابگو نباشد اولین بخشی که مورد اعمال محدودیت قطع گاز قرار می‌گیرد حوزه صنعت خواهد بود بنابراین باید نگاه خود را به درجه سردی هوا بدوزیم. وی در پایان خاطرنشان کرد: البته این‌گونه به نظر می‌رسد که زمستان چندان سختی پیش‌رو نداشته باشیم. در این صورت ممکن است که تولیدکنندگان چندان با محدودیت‌های قطعی گاز روبهرو نشوند.
