پاپ آمریکایی، راه نجات واتیکان از بحران مالی
پس از درگذشت پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، حال یک کاردینال آمریکایی به نام «رابرت فرانسیس پرووست» با نام اختصاری «لئو» به عنوان پاپ جدید انتخاب شده است. در این برهه وضعیت مالی واتیکان نامشخص و پیچیده بوده و رهبر جدید را با چالش‌های مالی قابل توجهی مواجه کرده است.
پاپ فرانسیس که به‌خاطر مبارزه با فساد شهرت داشت، نتوانست کسری‌های مالی واتیکان را کاهش دهد و این مساله اصلی باری بر دوش پاپ جدید خواهد بود. به همین دلیل، پاپ لئو برای بهبود اوضاع مالی واتیکان به راهکارهای موثری نیاز دارد و توانایی‌های تحصیلی او در ریاضیات می‌تواند در حل این معضلات مالی کمک‌کننده باشد.
واتیکان به طور خاص از نظر منابع مالی در وضعیت دشواری قرار دارد. این نهاد به عنوان یک کلیسای مستقل، مالیات جمع‌آوری نمی‌کند و از تامین منابع مالی از طریق وام‌ها یا اوراق قرضه نیز محروم است. عمده درآمدهای مالیاتی از املاک و مستغلات خود در ایتالیا و دیگر منابع مربوط به خدمات اجتماعی و درمانی تامین می‌شود. براساس آمار حدود ۶۵درصد از درآمدهای ۷۷۰میلیون یورویی واتیکان در سال۲۰۲۲ از این منابع تامین شده است. در برابر این میزان درآمد، کسری‌های شدید مالی و نیاز به تامین هزینه‌های جاری به وضوح نمایان است.
گفتنی است مبلغ کسری عملیاتی واتیکان در سال۲۰۲۴ به ۸۳میلیون یورو رسید که نسبت‌به سال‌های گذشته افزایش چشمگیری یافته است. این کسری‌ها افزون‌بر هزینه‌های عملیاتی ناشی از حقوق کارمندان و نگهداری املاک، به مسائل مرتبط با صندوق بازنشستگی نیز بازمی‌گردد. برآوردها نشان می‌دهد که کسری صندوق بازنشستگی واتیکان در سال۲۰۲۲ به ۶۳۱میلیون یورو رسیده؛ مشکلی که سال‌ها در حال شکل‌گیری بوده و به دلیل محاسبات نادرست در مورد امید به زندگی و سن بازنشستگی کارکنان به وقوع پیوسته است.
پاپ فرانسیس در دوران خود بر نیاز به اصلاحات اقتصادی تاکید و برنامه‌ای برای «کسری صفر» را مطرح کرد. این اقدام نشان‌دهنده توجه او به وضعیت بحرانی واتیکان و اشتیاق برای ایجاد تغییرات اساسی در ساختار مالی آن بود. با این حال، این تلاش‌ها نتوانستند به طور کامل باعث بهبود اوضاع مالی شوند و این موضوع به پاپ لئو رسیده است. او باید بر این چالش غلبه کند و استراتژی‌های نوینی را به کار گیرد که از یک‌سو جوابگوی نیازهای مالی واتیکان باشد و از سوی دیگر به حفظ اعتبار کلیسای کاتولیک در صحنه جهانی کمک کند.
مسائل مربوط به فساد مالی در تاریخ واتیکان نیز همواره جنجال برانگیز بوده است. پرونده‌های جنجالی از جمله قضیه معامله پرهزینه در لندن و همچنین پرونده سقوط بانک آمبروزیانو، اعتبار واتیکان را تحت‌تاثیر قرار داده و منجر به واکنش‌های منفی عمومی شده است.
این رویدادها، سوالات بسیاری درباره مدیریت مالی واتیکان به وجود آورده است و اتفاقاتی را به همراه داشته که پاپ جدید باید به آنها رسیدگی کند.
برای پاپ لئو، اداره‌کردن این وضعیت مالی نامنظم و بغرنج چالش بزرگی خواهد بود. او نیاز به جلب اعتماد کاردینال‌ها و خلق یک برنامه مالی جدید دارد تا نه‌تنها منافع مالی کلیسا در آینده تضمین شود بلکه آن را از مسائلی که پیشینیانش با آن روبه‌رو بوده‌اند، رهایی بخشد. فقدان اعتماد عمومی و مساله بهره‌وری در استفاده از منابع مالی، نقاط ضعف اصلی واتیکان در حال حاضر محسوب می‌شوند که باید مورد توجه و بررسی قرار گیرند.
در نهایت انتظار می‌رود که پاپ لئو با همکاری نهادهای کلیسایی و کاردینال‌ها، به دنبال بهبود وضعیت مالی باشد و تلاش کند تصورات منفی عمومی را درباره واتیکان به چالش بکشد. با توجه به سابقه پیچیده واتیکان در مسائل مالی، آماده‌سازی دین‌داران و جامعه برای پذیرش تغییرات ضروری به‌نظر می‌رسد باید تلاش شود تا اعتبار کلیسای کاتولیک مجدد احیا گردد. وضعیت وخیم موجود مستلزم اقدام فوری و مشخص از سوی رهبری جدید است، تا اعتبار واتیکان دوباره به سوی ثبات و شفافیت مالی هدایت شود. در کل پاپ لئو با بار سنگین مسوولیت‌های مالی و مدیریتی روبه‌رو است و باید توانایی‌های خود را به بهترین شکل ممکن به کار گیرد تا به اصلاح و نجات واتیکان از این بحران‌های مالی مستمر بپردازد.
