وزن‌کشی شرق در برابر غرب
جهان‌صنعت – اجلاس سران سازمان همکاری‌های شانگهای امسال به‌صورت متفاوت‌تری در چین برگزار شد زیرا ولادیمیر پوتین در بحبوحه جنگ اوکراین به دیدار متحد بزرگ خود رفته و علاوه‌بر اینکه رجب طیب اردوغان مهمان افتخاری این نشست است، نارندرا مودی نخست‌وزیر هند نیز پس از هفت‌سال به چین سفر کرده است.
طبق گزارشی که در این خصوص روزنامه گاردین منتشر کرده، شی جین‌پینگ و ولادیمیر پوتین در حاشیه این اجلاس نمادین در چین دیدار کردند؛ نشستی که هدف آن به چالش کشیدن بلوک‌های تحت رهبری آمریکا و غرب است و بیش از ۱۲نفر از سران کشورها در آن حضور دارند.
در همین راستا نکته جالب این است که رهبران چین و روسیه که شراکت خود را بی‌حد و مرز می‌نامند، در این دیدار درباره نشست اخیر پوتین با دونالد ترامپ گفت‌وگو کردند. این دیدار دوجانبه تنها یکی از برنامه‌های شی در روز یکشنبه بود زیرا او میزبان اجلاس سالانه سازمان همکاری شانگهای در تیانجین است؛ سازمانی که یک بلوک ۱۰ عضوی از کشورهای اوراسیایی است و رهبران ۱۶کشور ناظر یا شریک گفت‌وگو نیز در آن شرکت کرده‌اند.
علاوه‌بر این شی به‌طور شخصی از چند رهبر از جمله نارندرا مودی نخست‌وزیر هند و رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه استقبال کرده و در مراسم خوشامدگویی گفت در قرن گذشته افزایش چشمگیری در بی‌ثباتی، عدم قطعیت و عوامل غیرقابل‌پیش‌بینی رخ داده و سازمان همکاری شانگهای به نیرویی مهم در ترویج ساخت نوع جدیدی از روابط بین‌المللی و جامعه‌ای با آینده مشترک برای بشریت بدل شده است.
تصاویر منتشرشده از رسانه‌های دولتی روسیه نشان می‌دهد که شی و پوتین در تیانجین با هیاتی از سیاستمداران ارشد و نمایندگان تجاری وارد شدند و یکدیگر را گرم در آغوش گرفتند. در همین راستا انتظار می‌رود پوتین و چند رهبر دیگر روز چهارشنبه در پکن در رژه نظامی به مناسبت هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم شرکت کنند؛ جنگی که چین آن را جنگ مقاومت در برابر تجاوز ژاپن می‌نامد. همچنین گفته می‌شود کیم جونگ‌اون، رهبر کره‌شمالی نیز در این مراسم حضور خواهد داشت.
اهمیت اجلاس امسال
لازم به ذکر است اجلاس امسال تیانجین بزرگ‌ترین نشست این بلوک از زمان تاسیس آن در سال ۲۰۰۱ است. سازمان همکاری شانگهای بخش کلیدی از تلاش پکن برای تقویت جایگزین‌های چندجانبه در برابر بلوک‌های غربی مانند ناتو محسوب می‌شود و پوتین روز شنبه به خبرگزاری دولتی شینهوا گفت که این نشست انسجام میان کشورهای اوراسیایی را تقویت خواهد کرد و به شکل‌گیری نظام چندقطبی عادلانه‌تر کمک می‌کند.
این هدف همچنین با تحولات ناشی از سیاست‌های تجاری ترامپ و سایر اقدامات سیاست خارجی او تقویت شده است زیرا دیدار مودی و شی پنج‌روز پس از آن صورت گرفت که واشنگتن به‌دلیل خرید نفت روسیه از سوی دهلی، تعرفه ۵۰درصدی بر کالاهای هندی اعمال کرد. از سوی دیگر این نخستین سفر مودی به چین در هفت‌سال گذشته است و در چارچوب تلاش‌های دو کشور برای بازسازی روابط تجاری و حل اختلافات مرزی هیمالیا انجام می‌شود.
در همین راستا مودی پس از دیدار با شی گفت که ما متعهد به پیشبرد روابط خود براساس احترام متقابل، اعتماد و در نظر گرفتن حساسیت‌ها هستیم. به گزارش رسانه‌های دولتی چین، شی نیز گفت که روابط چین و هند می‌تواند باثبات و گسترده باشد اگر هر دو طرف یکدیگر را شریک و نه رقیب بدانند.
علاوه‌بر این در دیدار با اردوغان، شی تاکید کرد که چین و ترکیه باید همکاری خود را در زمینه مقابله با تروریسم تقویت کنند. شی همچنین با رهبران مالدیو، جمهوری آذربایجان، قرقیزستان و الکساندر لوکاشنکو، رهبر بلاروس و متحد اصلی پوتین نیز دیدار داشت. این دیدارهای دوجانبه در مهمانسرای تیانجین برگزار شد؛ مکانی کوچک و محصور در فضای سبز. بخش‌های بزرگی از شهر به روی ترافیک بسته شد و نیروهای پلیس زیادی در سطح شهر مستقر شدند.
شرق در برابر غرب
در همین رابطه لیم چوان‌تیونگ، پژوهشگر موسسه مطالعات پیشرفته آسیا در دانشگاه توکیو به گاردین گفته که دیدار دوباره پوتین و شی نشانه‌ای از تداوم شراکت بی‌حد و مرز آنها و هماهنگی برای مقابله با دشمن مشترک‌شان یعنی آمریکاست. او افزود: تا زمانی‌که رقیب مشترک یعنی آمریکا شکست نخورده باشد، همکاری چین و روسیه ادامه خواهد یافت. این همکاری همچنین نشان می‌دهد که نظمی جهانی خارج از سلطه آمریکا وجود دارد.
این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که به‌گفته کارشناسان غربی، ادعاهای مسکو درباره اوکراین و تهاجم کامل این کشور در سال۲۰۲۲، همراه با ادعاهای پکن درباره تایوان و تهدید به تهاجم، هر دو دولت را بیش از پیش از غرب دور کرده است.
تحلیلگران روسی می‌گویند جنگ اوکراین اکنون به ستون اصلی روابط دوجانبه تبدیل شده و مسکو می‌خواهد بداند اگر آمریکا از پکن بخواهد برای پایان جنگ فشار وارد کند، واکنش چین چه خواهد بود.
به همین دلیل برخی ناظران معتقدند هرچه جنگ اوکراین طولانی‌تر شود، روسیه بیشتر به کمک چین، چه از نظر اقتصادی و چه در اشکال دیگر، نیاز خواهد داشت. چین هم دریافته که بازگشت روابط پکن و واشنگتن به وضعیت پیش از ۲۰۱۸ بعید بوده و بنابراین ناچار است به همسویی نزدیک با روسیه تن دهد. در واقع پکن مدعی است که در قبال جنگ اوکراین بی‌طرف بوده اما به شریان حیاتی اقتصادی روسیه تبدیل شده و اوکراین پکن را متهم به کمک مستقیم به عملیات نظامی مسکو کرده است.
در همین راستا یک استاد دانشگاه چینی که نخواست نامش فاش شود توضیح می‌دهد: مسکو انتظار حمایت بیشتری از متحدش داشت اما پکن به‌شدت تلاش می‌کند از تحریم‌های تنبیهی بیشتر اجتناب کند. درواقع چین می‌گوید همکاری بی‌حد و مرز است اما در عمل محتاط بوده و همیشه نگران فشارهای غرب، اتحادیه اروپا و ناتو است. بنابراین چین هیچ‌وقت روسیه را جدی نگرفته و روسیه مدت‌هاست این موضوع را فهمیده است.
