ورق بورس برمی‌گردد؟
جهان‌صنعت- بازار سرمایه ایران همواره یکی از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین بخش‌های اقتصاد کشور بوده که تحت‌تاثیر عوامل متعددی قرار دارد. تغییرات ناگهانی در سیاست‌های اقتصادی، تحولات سیاسی و حتی رخدادهای بین‌المللی می‌توانند به‌سرعت فضای بازار را دگرگون کنند و نگاه سرمایه‌گذاران را به‌سمت ریسک یا فرصت تغییر دهند. در ماه‌های اخیر، ترکیبی از تحولات اقتصادی داخلی و وقایع سیاسی باعث شده است تا فضای کلی بورس کشور در معرض چالش‌ها و فرصت‌های تازه‌ای قرار بگیرد.
بازار سهام به‌عنوان محلی برای جذب نقدینگی و تامین مالی بنگاه‌ها نقش کلیدی در پویایی اقتصاد دارد اما این نقش زمانی موثر خواهد بود که شرایط روانی و واقعی بازار هم‌راستا با واقعیت‌های اقتصادی باشد. در غیر این صورت، بازار با نوسانات شدید، خروج سرمایه و کاهش اعتماد مواجه خواهد شد که پیامدهای گسترده‌ای برای اقتصاد کلان به‌همراه دارد. یکی از نکات مهمی که در حال حاضر فعالان بازار با آن روبه‌رو هستند، کمبود نقدینگی و تردید سرمایه‌گذاران نسبت‌به آینده بازار است. این مساله باعث شده تا هر نشانه مثبتی در ورود پول تازه یا بهبود شاخص‌ها مورد توجه قرار گیرد و به‌عنوان سیگنالی از بازگشت روند صعودی تلقی شود.
از دریچه اعداد
بازار سرمایه در روز گذشته با ثبت رشد ۱۵هزار واحدی، معادل ۵۲/۰درصد افزایش، روی سطح ۲۸۳۸۹۰۲واحد به کار خود پایان داد که نشانه‌ای از بهبود نسبی در فضای معاملاتی بورس است. شاخص کل هم‌وزن نیز توانست با رشد ۶۶/۰درصدی معادل ۶۰۰/۵ واحد، سطح ۲۲۵/۸۵۰واحد را تجربه کند که این موضوع نشان می‌دهد نه‌تنها سهم‌های بزرگ بلکه شرکت‌های کوچک و متوسط نیز در این روند صعودی سهیم بوده‌اند. این روند مثبت تا حدودی از تثبیت شرایط و بهبود نسبی اعتماد سرمایه‌گذاران حکایت دارد.
با این حال، ارزش معاملات روزانه بازار سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی با کاهش ۲هزار میلیاردتومانی نسبت به روز یکشنبه، به ۵هزار میلیارد تومان رسید؛ این رقم همچنان پایین بوده و نشانگر ضعف نقدینگی در بازار است. در چنین فضایی، کاهش جریان پول در بازار می‌تواند رشد شاخص‌ها را شکننده کرده و ریسک اصلاح قیمتی را افزایش دهد.
از سوی دیگر، نکته امیدوارکننده این است که در سومین روز معاملاتی هفته جاری، شاهد ورود ۶۸۴میلیارد تومان نقدینگی به سهام بودیم که برخلاف روند خروج پول در چند هفته گذشته به حساب می‌آید. این ورود نقدینگی می‌تواند سیگنالی مثبت برای بازگشت اعتماد نسبی سرمایه‌گذاران باشد. در مقابل، صندوق‌های درآمد ثابت خروج ۵۹۱میلیارد تومانی را تجربه کردند که احتمالا نشان‌دهنده تمایل سرمایه‌گذاران به پذیرش ریسک بیشتر و جست‌وجوی بازدهی بالاتر در سهام است.
به‌طور کلی، ۶۶درصد نمادهای بورسی روز گذشته را در محدوده مثبت به پایان رساندند و این مساله فضای بهتری را نسبت‌به روزهای قبل بر بازار حاکم کرد. با توجه به این شرایط، به‌نظر می‌رسد که اگر ارزش معاملات و ورود نقدینگی در روزهای آینده افزایش یابد، امکان شکل‌گیری روند مثبت و پایدار در بازار سرمایه بیشتر خواهد شد.
هشدار شامخ به بورس
شاخص مدیران خرید(PMI) بخش صنعت ایران در تازه‌ترین گزارش خود، کاهش قابل‌توجهی در پنج‌مولفه اصلی یعنی تولید، سفارشات جدید، صادرات، موجودی مواد اولیه و استخدام نیروی انسانی را نشان داد و عدد۱/۴۲ را ثبت کرد که کمترین سطح ماهانه از مهر۱۳۹۷ تاکنون است. این افت شدید، هشداری جدی برای اقتصاد کشور است و پیامدهای مستقیم و گسترده‌ای بر بازار بورس ایران خواهد داشت. بخش صنعت که سهم مهمی در ارزش بازار و شاخص کل بورس دارد، در صورت تداوم رکود، احتمالا با کاهش چشمگیر سودآوری شرکت‌ها مواجه می‌شود و همین مساله می‌تواند فشار فروش را افزایش دهد.
وضعیت کنونی صنعتی، ترکیبی از ضعف تقاضای داخلی و بی‌ثباتی‌های ناشی از رویدادهای سیاسی و جنگ ۱۲روزه است که با تاثیر مستقیم بر عملکرد شرکت‌های بورسی همراه شده است. کاهش تولید و سفارشات جدید، پیش‌درآمدی برای کاهش درآمد و سود شرکت‌هاست و این موضوع می‌تواند باعث شود سرمایه‌گذاران، مخصوصا بازیگران خرد، از بازار سهام خارج شوند یا حداقل تمایل کمتری به ورود نقدینگی جدید داشته باشند. در نتیجه، شاخص بورس به دلیل افت سودآوری صنایع کلیدی، ممکن است روند نزولی یا رکودی طولانی‌تری را تجربه کند.
از طرف دیگر، کاهش صادرات و دشواری‌های تامین مواد اولیه می‌تواند هزینه‌ها را افزایش داده و حاشیه سود شرکت‌ها را کاهش دهد که در گزارش‌های مالی فصل‌های آینده بورس به‌وضوح دیده خواهد شد. این وضعیت فشار مضاعفی بر نمادهای گروه‌های صنعتی و صادرات‌محور وارد و زمینه‌ای برای افزایش نوسانات و تردید در بازار فراهم می‌کند اما با توجه به اهمیت بازار سرمایه در تامین مالی شرکت‌ها و نقش آن در هدایت نقدینگی، سیاستگذاران اقتصادی می‌توانند با تسریع در رفع موانع گمرکی، مدیریت بهینه انرژی، تحریک تقاضا و کاهش فاصله نرخ دلار صادراتی و آزاد، حداقل بخشی از فشارهای موجود را کاهش دهند. این اقدامات می‌تواند به افزایش سودآوری شرکت‌های بورسی کمک کند و امیدواری برای بازگشت رونق به بازار سرمایه را افزایش دهد.
در نهایت، وضعیت فعلی بورس ایران ارتباط نزدیکی با روند اقتصادی و صنعتی کشور دارد و چشم‌انداز بازار سهام تا حد زیادی به توانایی سیاستگذاران برای مهار رکود و تقویت بنگاه‌های تولیدی بستگی دارد. سرمایه‌گذاران نیز باید ضمن ارزیابی دقیق ریسک‌ها، با نگاه واقع‌بینانه و تحلیل دقیق، تصمیم‌های سرمایه‌گذاری خود را اتخاذ کنند تا بتوانند از فرصت‌های بالقوه موجود بهره‌مند شوند.
حال و هوای بهاری صنایع
باوجود وقوع جنگ در خردادماه، گزارش‌های ماهانه و فصل بهار فضای نسبتا مناسبی داشتند و واقعی شدن نرخ ارز توافقی باعث شد درآمد شرکت‌ها نسبت به بهار سال گذشته افزایش خوبی داشته باشد.
در پتروشیمی‌ها، شرکت‌هایی که خوراک مایع دارند و بخش‌های پایین‌دست که محصولات پتروشیمی را به کالاهای نهایی تبدیل می‌کنند، وضعیت خوبی دارند. در زنجیره آهن، تولیدکنندگان زغال‌سنگ و پس از آن سنگ‌آهن شرایط بهتری نسبت به بقیه دارند؛ بقیه بخش‌ها به دلیل کاهش قیمت جهانی یا افزایش هزینه انرژی در فشارند. در فلزات گرانبها مثل آلومینیوم، مس و روی، شرایط خوب است و گزارش‌ها مثبت خواهند بود.
پالایشگاه‌ها هم به‌خاطر افزایش نرخ ارز توافقی و رشد کرک اسپرد، گزارش‌های بسیار خوبی خواهند داشت. در پایین‌دست پتروشیمی‌ها مثل روانکار، شوینده و شیمیایی‌ها، وضعیت نمادها متفاوت است و فقط برخی عملکرد خوبی دارند. تایرسازها هم بعضی‌ها رشد درآمد داشتند اما گزارش‌ها به‌صورت نماد به نماد فرق می‌کند.
در سیمان، رقابت در بهار زیاد بود و درآمدها افزایش قابل‌توجهی داشتند که سودسازی را قوی‌تر می‌کند. در کاشی و کانی‌های غیر فلزی، شرایط متنوع است و فقط برخی شرکت‌ها عملکرد خوبی دارند. صنعت دارویی نسبت به سال گذشته بهتر است اما مشکل سرمایه در گردش هنوز هست؛ با این حال گزارش‌های فصل خوبی پیش‌بینی می‌شود.
در کشاورزی، قیمت شیر نسبت‌به سال قبل رشد داشت چون افزایش نرخ شیر در ۱۴۰۳ با تاخیر بود و باعث زیان شده بود؛ حالا در ۱۴۰۴ این موضوع جبران می‌شود و وضعیت خوب است. در صنایع غذایی، چند نماد با رشد سود دیده می‌شود، مخصوصا لبنیات، شیرینی‌جات و کالاهای مصرفی.
قطعه‌سازی‌ها معمولا عملکرد قوی نداشتند ولی چند نماد گزارش منطقی خواهند داشت. حمل‌و‌نقل زمینی و دریایی همچنان فضای خوبی دارد و سودآوری بهتر شده است. صنایع برق و نیروگاه‌ها هم از نظر درآمد و سود نسبت‌به بهار سال گذشته رشد داشته‌اند.
در نهایت، صنایع سیمان، دارو، پالایش نفت، فلزات گرانبها، کشاورزی و بخشی از صنایع غذایی گزارش‌های مثبتی خواهند داشت که برای بازار خبر خوبی است اما دو نکته مهم هست؛ اول اینکه هنوز نمی‌دانیم تحولات اخیر چقدر تولید، فروش و مصرف را تغییر داده‌اند و چقدر سیاست‌ها و رفتار خانوارها انقباضی شده‌اند. دوم اینکه نمی‌دانیم بازار چطور با این تحولات و ریسک‌ها کنار می‌آید. در نهایت، سرمایه‌گذاران باید هم فرصت‌ها و هم ریسک‌ها را با دقت بسنجند تا تصمیم درستی بگیرند.
