نقشه‌برداری علمی از فساد اداری
جهان صنعت_هدف این پژوهش ترسیم نقشه علم مبارزه با فساد اداری است. بدین منظور در گام نخست واژه‌نامه فساد اداری برای درک هرچه بهتر این مقوله مشخص شد که در این بین واژه‌نامه سازمان شفافیت بین‌الملل جامع‌ترین و کامل‌ترین واژه‌نامه را داراست که شامل تمام زوایای آشکار و نهان فساد اداری می‌شود. سپس با استفاده از این واژه‌نامه اقدام به جست‌وجو در پایگاه استنادی علوم آی‌اس‌آی صورت گرفت. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نقشه علم مبارزه با فساد اداری شامل ۲۶حوزه موضوعی اصلی است که این حوزه‌های موضوعی به ۱۰دسته کلی‌تر تقسیم می‌شوند که پنج حوزه نواحی نقشه و پنج حوزه، از جمله حوزه‌های مستقل هستند. نزدیک‌ترین حوزه نسبت به رشته مبارزه با فساد اداری حوزه «حسابداری و مالی» و دورترین حوزه «سیاست عمومی و مدیریت زیست‌محیطی» است. همچنین ۳۴ حوزه به عنوان حوزه‌های موضوعی فرعی این علم شناسایی شدند. براساس حوزه‌های موضوعی اصلی و فرعی به دست آمده، اقدام به ترسیم نقشه علم مبارزه با فساد اداری شد.
هدف اصلی مطالعه نقشه علمی ضدفساد چیست؟
هدف اصلی این مطالعه، ایجاد یک «نقشه علمی» از پژوهش‌های مربوط به ضدفساد است. این کار شامل شناسایی حوزه‌های کلیدی پژوهشی در زمینه مبارزه با فساد و بررسی روابط بین این حوزه‌ها می‌شود. محققان از پایگاه اطلاعات علمی ISI برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده کرده‌اند. این نقشه علمی با تصویرسازی روابط بین موضوعات مختلف، ساختار پژوهش‌های ضدفساد را شفاف‌تر کرده و به محققان، سیاستگذاران و مربیان آموزشی کمک می‌کند.
چگونه محققان واژگان کلیدی مرتبط با علم ضدفساد را شناسایی کردند؟
از آنجا که یک واژه‌نامه جامع فارسی برای مدیریت ضدفساد در دسترس نبود، محققان از منابع خارجی کمک گرفتند. آنها واژه‌نامه سازمان شفافیت بین‌الملل
(Transparency International) را به عنوان مرجع انتخاب کردند زیرا این منبع شامل مجموعه‌ای جامع از اصطلاحات مرتبط با فساد است سپس این واژگان در پایگاه ISI جست‌وجو شدند و نتایج حاصل برای انتخاب واژگان پربسامد محدود شد.
چه روش‌شناسی‌ای برای ایجاد نقشه علمی ضدفساد به کار گرفته شد؟
محققان یک رویکرد ساختاریافته پنج مرحله‌ای را دنبال کردند:
۱- طراحی میدان جست‌وجو: تعریف کلمات کلیدی و تعیین پارامترهای جست‌وجو در پایگاه داده ISI.
- اجرای جست‌وجو: جست‌وجوی مقالات در پایگاه ISI براساس میدان جست‌وجو.
- تحلیل نتایج جست‌وجو: بررسی مقالات بازیابی‌شده از پایگاه داده و تمرکز بر حوزه‌های موضوعی و واژگان کلیدی.
- طراحی ماتریس شدت ارتباطات حوزه‌های فرعی: ایجاد ماتریسی که نشان‌دهنده میزان ارتباط بین حوزه‌های مختلف پژوهشی ضدفساد باشد.
- استفاده از الگوریتم خوشه‌بندی سلسله مراتبی: به‌کارگیری الگوریتم خوشه‌بندی سلسله‌مراتبی برای تحلیل ماتریس ارتباطی و ایجاد نقشه علمی ضدفساد.
چه حوزه‌های اصلی در نقشه علمی ضدفساد شناسایی و چگونه تعیین شدند؟
محققان در ابتدا ۱۳۹ حوزه پژوهشی را از پایگاه ISI استخراج کردند، سپس با استفاده از اصل پارتو (قانون ۸۰/۲۰)، این تعداد را به ۲۶حوزه کلیدی محدود کردند، که ۸۰درصد از مقالات بررسی‌شده را پوشش می‌دادند.
یکی از یافته‌های مهم این بود که حوزه حسابداری و مالی بیشترین تعداد مقالات را داشت که نشان می‌دهد شفافیت مالی و حسابرسی از موضوعات کلیدی در پژوهش‌های ضدفساد هستند.
ساختار نقشه علمی ضدفساد چگونه است؟
نقشه نهایی شامل ۲۶حوزه موضوعی اصلی است که در ۱۰ دسته کلی‌تر گروه‌بندی شده‌اند. این دسته‌ها به دو نوع تقسیم شده‌اند:
پنج «حوزه نقشه»: گروه‌هایی از موضوعات که به طور متقابل مرتبط هستند.
پنج «حوزه مستقل»: حوزه‌هایی که ارتباط کمتری با سایر موضوعات دارند اما همچنان بخش مهمی از پژوهش ضدفساد را تشکیل می‌دهند.
از چه نرم‌افزارهایی در این پژوهش استفاده شد و چرا؟
پژوهشگران از دو نرم‌افزار کلیدی بهره بردند:
-SPSS : برای تحلیل داده‌های آماری و بررسی میزان فراوانی مقالات در حوزه‌های مختلف. این تحلیل به شناسایی پرکاربردترین و تاثیرگذارترین حوزه‌های پژوهشی کمک کرد.
-Ucinet : برای تحلیل شبکه‌ای و تصویرسازی روابط بین حوزه‌های پژوهشی. این نرم‌افزار امکان نمایش ارتباط بین موضوعات مختلف را فراهم کرد و با ابزار Netdraw به ترسیم نقشه نهایی کمک کرد.
این پژوهش چه تاثیری بر تلاش‌های ضدفساد در ایران دارد؟
پژوهش نشان می‌دهد که شناسایی موضوعات کلیدی و حوزه‌های پژوهشی مهم می‌تواند به اصلاح و توسعه برنامه‌های آموزشی کمک کند، همچنین این نقشه می‌تواند برای مقایسه تلاش‌های ضدفساد در ایران با سایر کشورها مورد استفاده قرار گیرد.
محدودیت‌های این پژوهش چه بود و چه پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده ارائه شد؟
برخی محدودیت‌های این مطالعه عبارتند از:
– کمبود منابع فارسی درباره فساد و عدم وجود واژه‌نامه‌های جامع فارسی در این زمینه.
– عدم بررسی تاثیر هر یک از حوزه‌های پژوهشی بر سیاستگذاری‌های ضدفساد.
– محدود بودن داده‌ها به پایگاه ISI، در حالی که استفاده از پایگاه‌های داخلی و سایر منابع بین‌المللی می‌تواند به غنای بیشتر مطالعه کمک کند.
– تمرکز صرف بر مقالات علمی، درحالی‌که بررسی منابع دیگر مانند گزارش‌های دولتی، اسناد حقوقی و داده‌های تجربی می‌تواند دیدگاه جامع‌تری ارائه دهد.
پیشنهاد می‌شود که تحقیقات آینده به بررسی تاثیر حوزه‌های مختلف ضدفساد بر سیاستگذاری‌های اجرایی پرداخته و از منابع متنوع‌تری برای تحلیل استفاده کنند.
نویسندگان: سعید زرندی و احمد صداقت‌پیشه
این مطلب از مقاله‌ای با عنوان ترسیم نقشه علم مبارزه با فساد اداری بر مبنای مقالات پایگاه استنادی علوم «آی اس آی» استخراج شده است.
