مذاکره در لحظه حساس جنگ تجاری
جهان صنعت- مقامات عالی‌رتبه دولت ترامپ روز دوشنبه در لندن با همتایان چینی خود برای دور دوم مذاکرات اقتصادی دیدار کردند؛ گفت‌و‌گوهایی که هدف از آن تحکیم آتش‌بس تجاری بین دو اقتصاد بزرگ جهان است.
در همین رابطه طبق گزارشی که نیویورک تایمز منتشر کرده، هیات آمریکایی به رهبری اسکات بسنت وزیر خزانه‌داری، هاوارد لوتنیک وزیر بازرگانی و جیمیسون گرِیر نماینده تجاری ایالات‌متحده با لی‌فِنگ معاون نخست‌وزیر در امور اقتصادی که دور قبلی مذاکرات را در سوییس رهبری کرده بود، دیدار و گفت‌وگو کردند.
در همین رابطه به گفته برخی تحلیلگران، این مذاکرات در شرایط حساسی برای اقتصاد جهانی برگزار می‌شود که با بی‌ثباتی و اختلال در زنجیره تامین مواجه است. در ماه آوریل، ایالات‌متحده برخی تعرفه‌هایی را که ترامپ بر ده‌ها کشور اعمال کرده بود، به حالت تعلیق درآورد تا زمان برای مذاکرات تجاری فراهم شود اما این تعرفه‌ها به‌ویژه مالیات‌های سنگین واردات کالاهای چینی، در اواخر ماه می با حکم یک دادگاه تجاری ایالات‌متحده که آنها را غیرقانونی دانست، با ابهام بیشتری روبه‌رو شدند. با این حال، تعرفه‌ها همچنان برقرار هستند تا فرآیند تجدیدنظر قضایی تکمیل شود. در نتیجه دولت ترامپ در حالی در لندن مذاکره می‌کند که باید دلایل ادامه این تعرفه‌ها را به یک دادگاه فدرال ارائه دهد.
وضعیت حقوقی مبهم تعرفه‌ها
این وضعیت حقوقی مبهم ممکن است موضع مذاکره‌ای دولت ترامپ را تضعیف کند در حالی که تلاش می‌کند توافق گسترده‌تری برای دسترسی بیشتر شرکت‌های آمریکایی به بازار چین، افزایش واردات چین از آمریکا و تشویق سرمایه‌گذاری‌های صنعتی چینی در ایالات‌متحده منعقد کند. همزمان دولت ترامپ خواستار دائمی شدن برخی تعرفه‌هاست تا از سیل کالاهای ساخت چین جلوگیری کند.
در این میان جنگ تجاری تغییرات ناگهانی و شدیدی را در روند صادرات چین به وجود آورده و کاهش چشمگیر صادرات این کشور به آمریکا از جمله نتایج آن بوده است. چین اعلام کرده که صادراتش به ایالات‌متحده در ماه می بیش از ۳۴درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است که بیشترین کاهش از سال ۲۰۲۰ محسوب می‌شود بنابراین این کاهش ممکن است دلیلی برای تمایل پکن به ادامه مذاکرات باشد زیرا در داخل چین، سقوط تدریجی بازار مسکن در چهار سال اخیر، بخش زیادی از پس‌انداز طبقه متوسط را نابود کرده و باعث شده صدها میلیون خانوار از خرج کردن خودداری کنند. به همین دلیل پکن تلاش کرده این کاهش مصرف داخلی را با ساخت کارخانه‌های بیشتر و افزایش صادرات جبران کند.
دولت ترامپ اما مانند دولت بایدن نگران این است که این صادرات، صنایع تولیدی باقی‌مانده در آمریکا را نابود کند؛ صنایعی که تنها نصف اندازه چین هستند. ترامپ عدم توازن تجاری را دلیلی برای تعرفه‌ها علیه چین و کشورهای دیگر عنوان کرده است؛ کشورهایی که معمولا کسری تجاری خود با چین را از طریق مازاد تجاری با ایالات‌متحده جبران می‌کنند.
برنامه تجاری ترامپ امسال تجارت جهانی را دگرگون کرده و کشورهای دوست و رقیب را وادار کرده تا در تلاش برای معافیت از تهدیدات تعرفه‌ای، به سرعت با واشنگتن وارد مذاکره شوند. تصمیمات ناگهانی درباره تعرفه‌ها اغلب با عقب‌نشینی یا تعلیق همراه بوده که باعث سردرگمی شرکت‌ها و بی‌ثباتی در بازارها شده است.
روند مذاکرات میان دو قدرت بزرگ اقتصادی
در همین راستا لازم به ذکر است نخستین دور مذاکرات آمریکا و چین ماه گذشته در ژنو برگزار شد که با نتایج امیدوارکننده‌ای همراه بود زیرا طرفین توافق کردند تعرفه‌های متقابل خود را موقتا کاهش و دورهای بعدی گفت‌وگو را ادامه دهند. با این حال در هفته‌های اخیر نشانه‌هایی از تزلزل این آتش‌بس دیده شده زیرا چین همچنان صادرات عناصر خاکی کمیاب را محدود کرده که زنجیره تامین را مختل کرده است. در پاسخ دولت ترامپ صادرات فناوری‌هایی مانند موتورهای جت، نیمه‌رساناها، مواد شیمیایی و ماشین‌آلات خاص به چین را متوقف و همچنین طرحی برای لغو ویزای دانشجویان چینی مرتبط با حزب کمونیست یا حوزه‌های حساس ارائه کرده است.
این وضعیت ترامپ را عصبانی کرده و او در شبکه‌های اجتماعی چین را به نقض توافق ژنو متهم کرد. چین نیز واکنش نشان داد و گفت این ایالات‌متحده بوده که توافق را نقض کرده است.
در همین راستا گفت‌وگوی ۹۰دقیقه‌ای میان ترامپ و شی جین‌پینگ رییس‌جمهور چین در هفته گذشته به نظر می‌رسد باعث کاهش تنش شده است. ترامپ گفته نگرانی‌ها درباره محدودیت‌های چین در صادرات مواد معدنی کمیاب تا حدی برطرف شده و مذاکرات ادامه خواهد یافت. او همچنین موضع دولتش در قبال ویزای دانشجویان چینی را تا حدی نرم‌تر کرده است.
در این میان هنوز مشخص نیست که آمریکا یا چین چه امتیازهایی را در یک توافق گسترده اقتصادی خواهند داد. البته حضور لوتنیک در هیات آمریکایی که در مذاکرات ماه می نبود حاکی از آن است که موضوع کنترل‌های صادراتی آمریکا ممکن است بیشتر مورد بحث قرار گیرد زیرا این موضوع تحت نظر اوست. دولت ترامپ در گزارشی به کنگره نیز نگرانی‌هایی درباره سیاست ارزی چین ابراز کرده است. اگرچه چین را به طور رسمی به عنوان دستکاری‌کننده ارز معرفی نکرد اما هشدار داد که ممکن است در آینده چنین کند.
اهرم عناصر کمیاب
در چنین شرایطی برخی ناظران معتقدند که کارخانه‌های زیادی در ایالات‌متحده، اروپا و ژاپن به‌سرعت در حال تمام کردن ذخایر عناصر خاکی کمیاب هستند؛ عناصری که چین ۹۰درصد تولید جهانی آنها را در اختیار دارد و در تاریخ ۴ آوریل اعلام کرده که برای صادرات هفت فلز خاکی کمیاب ساخته‌شده از آنها، مجوز صادرات الزامی خواهد بود. این مواد در خودروها، پهپادها، بلندگوها، جت‌های جنگی و موشک‌ها کاربرد دارند.
در همین رابطه کوین هَسِت، مدیر شورای ملی اقتصاد کاخ سفید روز یکشنبه در مصاحبه با برنامه شبکه CBS گفت که هدف مذاکرات این است که صادرات این مواد از چین به حالت عادی قبل از آوریل بازگردد.
گفتنی است عناصر خاکی کمیاب شامل ۱۷عنصر هستند که در انتهای جدول تناوبی قرار دارند. چین به‌ویژه در فرآوری هفت مورد از این فلزات که اکنون به مجوز صادرات نیاز دارند، تسلط کامل دارد و تا ۹/۹۹درصد از عرضه جهانی آنها را تامین می‌کند.
سوال اصلی این است که چه امتیازاتی از سوی ایالات‌متحده یا دیگران باعث خواهد شد چین اجازه ادامه صادرات این فلزات را بدهد. در کنار درخواست برای لغو تعرفه‌های ترامپ بر کالاهای چینی، وزارت بازرگانی چین روز شنبه اعلام کرد که حاضر است روند صدور مجوز صادرات به اروپا را تسریع کند.
همزمان خواستار لغو تعرفه‌های اخیر اتحادیه اروپا بر واردات خودروهای برقی چینی شده و از این اتحادیه خواسته فروش کالاهای فناوری پیشرفته به چین را گسترش دهد.
