مجموعه فلک‌الافلاک به پرونده ثبت جهانی گره خورده است
جهان صنعت-مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان در پاسخ به انتقادات از پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد مطرح کرد: عنوان اثر در پرونده از ابتدا «دره خرم‌آباد» با همه پیوست‌های آن بود و تک‌تک بناهایی مانند قلعه که محل موزه باستان‌شناسی است به این پرونده گره خورده‌اند.
عطا حسن‌پور با تاکید براینکه آیا می‌شود دره خرم‌آباد با مکان‌های پیش از تاریخ ثبت شود و مجموعه فلک‌الافلاک که موزه باستان‌شناسی و محل نگهداری یافته‌های این دره است، جزو آن نباشد، بیان کرد: موزه یکی از پیوست‌هایی است که مکان‌های پیش از تاریخ را به فلک‌الافلاک پیوند می‌زند یا بنایی مثل باشگاه افسران که مرکز گردهمایی و راهنمایی گردشگران است و در مجموعه قرار دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان با بیان اینکه ایکوموس دره را با محوریت مکان‌های پیش از تاریخ پذیرفت و این عنوان راه را برای الحاق تپه فلک‌الافلاک که قلعه نیز جزئی از آن است باز گذاشت، اضافه کرد: عنوان سایت‌های پیش از تاریخ، پیشنهاد ایکوموس برای تسهیل در الحاق تپه در مراحل بعدی بود. از نظر آنان، این تپه از ارزش‌های برجسته بالقوه برخوردار است. به هر حال تشخیص با ایکوموس و کمیته جهانی میراث است و ما هر آنچه اطلاعات نیاز بوده از ویژگی‌های باستان‌شناسی، معماری، استراتژیک، آب، فنی و… را ارسال کرده‌ایم.
حسن‌پور با اشاره به حساسیت ایکوموس نسبت به عدم فعلیت یافتن ارزش‌های برجسته جهانی بالقوه تپه فلک‌الافلاک گفت: در تریبون‌های مختلف تکرار کرده‌ایم که مجموعه فلک‌الافلاک شامل یک تپه باستانی است که بعد از سال‌ها توانستیم آن را مورد کاوش علمی قرار دهیم در حالی که تاکنون هیچ‌گونه کاوش علمی نظام‌مند منجر به نتیجه‌ای در آن انجام نشده و براساس معیار متریک که منسوخ شده، کاوش شده بود که برای ما قابل استناد نیست و مجبور شدیم کاوش‌ها را از سر بگیریم.
وی با بیان اینکه در کاوش لایه‌لایه از این تپه تاریخی که توسط «دکتر حمزه قبادی» انجام شد به حدود دوره مس و سنگ یعنی ۵۶۰۰سال آثار زیست بشر در این تپه رسیدیم، بیان کرد: یکی از ایرادهایی که ایکوموس وارد کرده همین است؛ آنها در نامه محرمانه خود، ارزش‌های برجسته بالقوه تپه را پذیرفته و از به فعلیت نرسیدن آن اظهار نگرانی کردند از این‌رو اطراف محل تپه مورد گمانه‌زنی قرار خواهد گرفت و در مرحله بعدی به الحاقات پرونده اضافه خواهد شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان خاطرنشان کرد: مجموعه فلک‌الافلاک به پرونده دره خرم‌آباد الحاق می‌شود و قرار نیست پرونده جدیدی برای آن تشکیل دهیم.
حسن‌پور گفت: پس از گزارش ارزیاب یونسکو در شهریور و ارسال گزارش نهایی، ایکوموس طی دو مرحله مکاتبه کرد، اطلاعات درخواستی در مکاتبه اول ارسال شد و در مکاتبه دوم کاوش غارهایی مانند «غار قمری» درخواست شده بود و دلیل‌شان این بود که کاوش قبلی در دهه۶۰ میلادی انجام شده است بنابراین کاوش غار قمری با رویکرد «گاه‌نگاری» از سر گرفته شد که تاثیر بسیار زیادی در روند پرونده ثبت جهانی داشت.
وی، راه‌اندازی موزه باستان‌شناسی مجموعه فلک‌الافلاک را از نقاط قوت در فرآیند ثبت جهانی دانست و افزود: مجموعه فلک‌الافلاک با همه بناها در ثبت جهانی تاثیرگذار بوده است باشگاه افسران به عنوان مرکز گردهمایی تورهای گردشگری، موزه باستان‌شناسی با عنوان «یکصدهزار سال تاریخ زیست بشر»، تپه باستانی و مرکز اسناد همه از عناصر مهم این فرآیند
به شمار می‌روند. مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان با اشاره به جوابیه شماره ۱۷۷۴ ایکوموس درخصوص ثبت جهانی دره خرم‌آباد یادآور شد: ایکوموس به چند مورد حساسیت دارد و مهم‌ترین آنها مساله حفاظت، اصالت، یکپارچگی و مدیریت است که خوشبختانه پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد رای مثبت را در همه این موارد به دست آورده است و هیچ‌گونه چالشی در آینده نخواهیم داشت. درواقع در کنار عرضه تاریخ و تمدن به دنیا، هدف از ثبت، حفاظت از این هویت تاریخی است و معمولا پرونده‌ها در این خصوص به مانع برخورد می‌کنند که ما از این مرحله عبور کردیم.
حسن‌پور گفت: در جوابیه ایکوموس آمده است که «ایکوموس معتقد است وضعیت حفاظت از اثر نامزد شده درمجموع خوب است» تنها گودال جلوی «غار گیلوران» باید محافظت شود و این گودال در زمان کاوش ایجاد شده که ترانشه آن هنوز باز و در معرض عوامل محیطی قرار دارد و این حساسیت شدید ایکوموس را نشان می‌دهد. وی ادامه داد: همچنین در ادامه این جوابیه تاکید شده «ایکوموس معتقد است که وضعیت حفاظت در مجموع خوب است و عواملی که بر مجموعه‌های نامزد شده تاثیر می‌گذارند به طور کلی کنترل شده‌اند» و برای غارهای «کَلدر»، «یافته»، «قَمری»، «گیلوران»، «کُنجی» و «گَراَرجِنه» نظر زمانی منسجمی در مورد پراکندگی، تعامل، رفتارهای اجتماعی، استراتژی سازگاری، معیشت، ابزارسازی و سایر جنبه‌های توسعه جوامع ماقبل تاریخ ارائه می‌دهد. مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان تصریح کرد: اعتقاد ایکوموس بر این است که این بخش‌ها در کنار هم پتانسیل برآورده کردن الزامات ارزش جهانی برجسته را تحت یک روایت کاملا اصلاح شده و مجموعه‌ای از پیکربندی‌های مجدد دارند. «ایکوموس معتقد است که پتانسیل باستان‌شناسی تپه فلک‌الافلاک هنوز مشخص نشده است. در واقع از آنجا که تحقیقات علمی این مرحله به طور قطع اثبات کرد دولت عضو می‌تواند در مرحله بعدی در صورت کشف شواهد ملموس و قابل توجه بیشتر از دوره پارینه‌سنگی جدید توسط تحقیقات باستان‌شناسی و علمی و در صورت کمک به ارزش جهانی برجسته بالقوه، گنجاندن تپه در مجموعه شما را بررسی می‌کند.»
منبع: ایسنا
