ماجرای خبر «ثبت گل‌محمدی به‌نام عربستان» چیست؟
جهان صنعت- خبر «ثبت گل‌محمدی به نام عربستان در فهرست جهانی یونسکو» در حالی این روزها در فضای مجازی توجه زیادی را جلب کرده که این پرونده با عنوان «گل رز طائف» حدود یک‌سال پیش در فهرست میراث ناملموس جهانی به ثبت رسیده است.
در نوزدهمین جلسه کمیته بین دولتی حفاظت از میراث‌فرهنگی ناملموس که حدود یک سال پیش در کشور پاراگوئه برگزار شد عربستان پرونده‌ای را با عنوان «آیین‌های فرهنگی مربوط به گل‌های رُز طائف» در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رساند. شباهت این آیین به مراسم گلاب‌گیری کاشان به تازگی واکنش‌های زیادی را در فضای مجازی و رسانه‌ها برانگیخته است.
وب‌سایت یونسکو در توضیح ثبت جهانی پرونده «آیین‌های فرهنگی مربوط به گل‌های رُز طائف» آورده است:
«در منطقه طائف در عربستان سعودی آیین‌ها و سنت‌های مربوط به گل رز طائف بخش مهمی از میراث‌فرهنگی و هویت مردم این ناحیه را تشکیل می‌دهد. از دسامبر تا فوریه کشاورزان زمین را کوددهی و آبیاری کرده، بوته‌های گل رز را هرس می‌کنند و قلمه‌های جدید می‌کارند. فصل برداشت از ماه مارس آغاز می‌شود و بین ۳۵تا۴۵روز طول می‌کشد. در این مدت کشاورزان به‌همراه خانواده و دوستان خود گل‌ها را در اوایل صبح چیده و آنها را یا برای فروش به بازارهای محلی برده یا برای تقطیر و استخراج اسانس به خانه‌ها منتقل می‌کنند.
جامعه محلی از گلاب و روغن معطر گل رز در تولید لوازم آرایشی، داروهای سنتی، غذاهای محلی و نوشیدنی‌ها استفاده می‌کند. یکی از آیین‌های سنتی مردم منطقه این است که هنگام استقبال از مهمانان گلبرگ‌های تازه رز را در برابر پای آنها می‌پاشند تا ورودشان را گرامی بدارند. گل رز طائف و گلاب آن همچنین به‌عنوان هدیه‌ای ارزشمند به اعضای خانواده و دوستان حتی در خارج از منطقه طائف تقدیم می‌شود. این سنت‌ها در خانواده‌ها از طریق مشاهده و مشارکت مستقیم منتقل می‌شود به‌گونه‌ای که کودکان با کمک به والدین خود در مراحل کاشت، برداشت، تقطیر و آماده‌سازی محصولات رز محلی این مهارت‌ها را می‌آموزند.
سازمان‌ها و تعاونی‌های محلی نیز کارگاه‌های آموزشی برای آموزش روش‌های کشت گل رز طائف برگزار می‌کنند. آیین‌های مربوط به رز طائف نقش مهمی در تقویت انسجام اجتماعی در این منطقه داشته زیرا بخشی جدایی‌ناپذیر از آیین‌ها و مناسک اجتماعی و مذهبی مردم به‌شمار می‌آیند. این فعالیت‌ها منبع درآمد مهمی نیز برای جامعه محلی محسوب می‌شوند.»
در حالی که یک سال از این ثبت جهانی می‌گذرد خبر ثبت جهانی گل رُر طائف که شباهت فراوانی به آین گلاب‌گیری در کاشان دارد توجه زیادی را در میان کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی جلب کرده که بر لزوم ارائه پرونده‌ای مستقل از سوی ایران برای ثبت آیین گلاب‌گیری در کاشان به عنوان یک میراث ناملموس جهانی تاکید می‌کند.
بیستمین جلسه کمیته بین دولتی حفاظت از میراث‌فرهنگی ناملموس از ۸تا۱۳دسامبر۲۰۲۵(۱۷تا۲۳اذرماه) در دهلی نو-هند برگزار خواهد شد و ایران امسال پرونده‌ای با عنوان «آینه‌کاری: هنر آینه‌کاری در معماری ایرانی» را برای ثبت جهانی ارائه داده است.
عربستان نیز سه پرونده مشترک با دیگر کشورهای عربی شامل «شیوه‌ها و مهارت‌های مرتبط با دوخت عبای مردان»، «بافت سنتی سدو»(چیزی شبیه گلیم) و «سُرمه عربی» را برای ثبت در فهرست میرات ناملموس جهانی روی میز دارد.
نکته قابل توجه دیگر این است که افغانستان نیز در نظر دارد پرونده‌ای با عنوان «سبک مینیاتور بهزاد» را در فهرست میراث ناملموس جهانی یونسکو به ثبت برساند. استاد کمال‌الدین بهزاد که از او به عنوان استاد بهزاد و نقاش استاد نیز یاد می‌شود در حدود سال۸۶۰ق/۱۴۵۵م در هرات به دنیا آمد. او در قرن‌نهم و دهم هجری قمری به‌عنوان نقاش ایرانی به شهرت رسید و در دربار پادشاهان تیموری و صفوی به‌عنوان مامور خدمت کرد. بهزاد به‌خاطر کمک‌هایش به نقاشی ایرانی به‌ویژه تکنیک‌‌های بدیعش شهرت داشت. درباره محل درگذشت و مدفن بهزاد در هرات یا تبریز اختلاف‌نظرهایی وجود دارد اما آنچه قابل توجه بوده جایگاه او به‌عنوان یکی از نقاشان تاثیرگذار ایرانی است.
به نظر می‌رسد در شرایط کنونی راهبردی برای تسریع در ارائه پرونده‌های میراث ناملموس(چه به‌صورت مستقل و چه مشترک) از سوی ایران به‌ویژه میراث موردتوجه کشورهای همسایه و عربی می‌تواند از ثبت شدن این میراث به‌نام دیگر کشورها جلوگیری کند.
منبع: ایسنا
