قربانیان آشتی‌جویی و اصلاح‌طلبی
جهان‌صنعت – جبهه اصلاحات ایران روز گذشته در نامه‌ای سرگشاده خطاب به رییس قوه قضاییه ضمن اعتراض به احضار پنج تن از اعضای هیات‌رییسه این تشکیلات سیاسی، تاکید کرد که نه‌تنها آن پنج چهره احضار شده بلکه تمامی اعضای این جبهه سیاسی آماده پاسخگویی هستند. هرچند بنابر آنچه درپی انتشار اخبار اولیه درخصوص احضار این پنج چهره سیاسی اصلاح‌طلب در فضای رسانه‌ای منتشر شده، ظاهرا احضاریه‌های قضایی صرفا علیه آذر منصوری، جواد امام، بدرالسادات مفیدی، ابراهیم اصغرزاده و محسن آرمین صادره شده است.
سرنوشت عجیب بیانیه «آشتی ملی»
خبر احضار شماری از اعضای هیات‌رییسه جبهه اصلاحات ایران از سوی «دادسرای فرهنگ و رسانه»، البته همین چند روز پیش، در واپسین ساعات شامگاه نخستین روز مهرماه جاری و از سوی جواد امام، سخنگوی این تشکیلات سیاسی و یکی از احضارشدگان اعلام شد. با این همه اما این جنجال سیاسی-رسانه‌ای که حالا رسما وارد فاز قضایی هم شده، از بیش از ۴۰ روز پیش و در واپسین روزهای مردادماه آغاز شد؛ زمانی که جبهه اصلاحات ایران در بیانیه‌ای تحلیلی با اشاره به شرایط خاص پس از جنگ ۱۲روزه که به اذعان تمامی بازیگران و جناح‌های سیاسی و همچنین مقام‌ها و دستگاه‌های دولتی، نمونه‌ای کم‌نظیر از «انسجام و همبستگی ملی» بود، بر لزوم توجه بیشتر دولت به حقوق شهروندی و خواسته‌های مدنی شهروندان تاکید کرد و ازجمله با اشاره به اوضاع ناگوار معیشتی و اقتصادی که دست‌کم بخشی ناشی از سال‌ها و بلکه دهه‌ها تحریم اقتصادی و انزوای سیاسی جمهوری اسلامی است، خواستار حرکت به سوی «اصلاحات ساختاری» و «آشتی ملی» شد.
اصلاح‌طلبان که در ۱۱بند آن بیانیه مفصل، به مسائل و مصائب گوناگون مملکت -از سیاست و فرهنگ تا اقتصاد و جامعه- اشاره کرده بود، مشخصا در یکی از بندها از این محورهای یازده‌گانه نیز به پرونده هسته‌ای ایران پرداخته و با یادآوری تجارب گوناگونی که در این چند دهه به‌کار رفته و دست‌کم با نگاهی نتیجه‌گرا، راهگشا نبوده، از دولت درخواست کرده بود که با «به‌کارگیری ابتکار هسته‌ای برای خروج از بحران و اعلام آمادگی تعلیق داوطلبانه غنی‌سازی و پذیرش نظارت آژانس انرژی اتمی در قبال رفع کامل تحریم‌ها»، در راستای از سرگیری «مذاکراتی جامع و مستقیم با ایالات متحده آمریکا» گام بردارد و براساس اصول اساسی «عزت»، «حکمت» و «مصلحت»، برای «عادی‌سازی روابط» تلاش کند. بیانیه‌ای که به‌ویژه باتوجه به آنکه بیش از یک ماه پیش و در فاصله چندین هفته تا پایان ضرب‌الاجل مکانیسم ماشه منتشر می‌شد، تاکید داشت که «لحظه تصمیم بزرگ عبور از گذشته و گشودن دروازه‌های آینده‌ای متفاوت فرا رسیده» و باید کاری کرد؛ چه آنکه «فردا ممکن است دیر باشد!»
هجمه همه‌جانبه دلواپسان «آشتی ملی» به اصلاح‌طلبان
با این همه اما در روزهای پس از انتشار بیانیه، موجی گسترده از واکنش‌های منفی از سوی اردوگاه رقیب اصلاح‌طلبان به راه افتاد و شماری از چهره‌ها و احزاب اصولگرا به اصلاح‌طلبان و پیشنهادهایشان تاختند. چنان که کمتر از ۲۴ساعت پس از انتشار بیانیه، عبدالله گنجی، چهره رسانه‌ای اصولگرا در واکنشی عجیب مدعی شد که بیانیه جبهه اصلاحات ذیل راهبرد موساد است» و سعید آجورلو، دیگر فعال رسانه‌ای اصولگرا نیز با تاکید بر اینکه این بیانیه، «به‌ویژه در بخش سیاست خارجی، رمانتیک و ساده‌انگارانه و خیال‌پردازانه» است، آن را بیانیه‌ای «بسیار شبیه به نامه جام زهر سال ۸۲ نمایندگان مجلس ششم» توصیف کرد که «در مبانی معرفتی هم یک شورش علیه اصول انقلاب اسلامی و امنیت ملی کشور است.» همزمان روزنامه خراسان نیز در شماره روز ۲۷مردادماه خود در انتقادی تندوتیز علیه این بیانیه، اصلاح‌طلبان را به تلاش برای «پیوستن ایران به پیمان ابراهیم» متهم کرد.
ماجرا اما وقتی عجیب‌تر شد که صداوسیما نیز به چهره‌ها و رسانه‌های اصولگرا پیوست و در مواردی حتی صریح‌تر و شدیدتر از تمامی آنها به دفعات به اصلاح‌طلبان تاخت. صداوسیما در برنامه‌ای که شامگاه ۲۸مردادماه روی آنتن رفت، با دعوت از محمدجواد لاریجانی به نقد این بیانیه پرداخت. برنامه‌ای که در بخشی از آن، این چهره سیاسی اصولگرا صراحتا اعضای جبهه اصلاحات ایران را «کاسبان سیاسی» خواند که به‌گفته او، «عادت دارند نشخوار هزار بار جویده را مصرف و به‌عنوان چیز جدیدی عرضه کنند!» این در حالی بود که خبرگزاری‌ها و رسانه‌های بزرگ نزدیک به اصولگرایان همچون خبرگزاری‌های فارس و تسنیم و روزنامه کیهان نیز تا توانستند به مخالفان بیانیه اصلاح‌طلبان تریبون دادند. مخالفانی همچون حسین مظفر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام که در یادداشتی اصلاح‌طلبان را به «عبور از عقلانیت و خط‌قرمز نظام» و «مخدوش کردن مصالح ملی» متهم کرد و نوشت که بیانیه این جبهه سیاسی، «چراغ سبزی برای تیز شدن دندان طمع دشمنان این مرز و بوم است.» همان روز عباس کعبی که از اعضای مجلس خبرگان رهبری است هم در یادداشتی که در روزنامه کیهان به طبع رسید، بیانیه جبهه اصلاحات را «همسو با خواست دشمن» ارزیابی کرد که با هدف «تضعیف اقتدار ملی، محور ولایت، مقاومت و امید ملی» منتشر شده است. هجمه‌ها اما در روزهای بعد هم ادامه یافت. محمدتقی نقدعلی که اعضای جبهه پایداری در مجلس است، مدعی شد که اصلاح‌طلبان «عقل سیاسی ندارند» و حزب موتلفه اسلامی نیز بیانیه جبهه اصلاحات را «تسلیم‌نامه‌ای» خواند که «از آن بوی فتنه به مشام می‌رسد!»
شکایت اصلاح‌طلبان از صداوسیما
با آغاز شهریورماه و ادامه هجمه‌ها که بیش از یک هفته به‌طور مستمر ادامه یافته بود، آذر منصوری در قامت رییس جبهه اصلاحات ایران اقدام به نامه‌نگاری با رییس سازمان صداوسیما کرد و خطاب به پیمان جبلی نوشت: «ترتیبی اتخاذ کنید تا نمایندگان جبهه اصلاحات در یک برنامه زنده امکان پاسخ به تخریب‌ها را داشته باشند.» با این همه اما نه‌تنها این امکان در اختیار اصلاح‌طلبان قرار نگرفت بلکه هجمه‌ها علیه اصلاح‌طلبان شدیدتر هم شد و کار به جایی رسید که این‌بار از سوی یکی از دیگر تشکل‌های اصولگرا با عناوینی همچون «عوامل پشت‌پرده سیا و موساد» که «در داخل زوزه القای ناامیدی و قحطی و گرانی و بی‌آبی و کمبود برق سر می‌دهند»، مورد هجمه قرار گرفتند. همزمان امیرحسین ثابتی، نماینده جوان مجلس که از چهره‌های نزدیک به سعید جلیلی است هم وارد گود شد و اصلاح‌طلبان را «عمله‌های بی‌جیره و مواجب دشمن» خواند که «دیگر حنای‌شان رنگی ندارد!»
اصلاح‌طلبان که امیدی به بی‌طرفی صداوسیما نداشتند، دست به کار شدند و با انتشار متن کامل نطق محسن آرمین، نایب‌رییس جبهه اصلاحات در یکی از جلسات مجمع عمومی این تشکل سیاسی از طریق کانال تلگرامی عصر ما، سعی کردند دست‌کم صدایشان را به افکار عمومی برسانند. آرمین در بخشی از آن نطق گفته بود: «درباره خطاهایی که در اداره کشور در سطوح داخلی و خارجی انجام پذیرفته است، بسیار می‌توان سخن گفت اما اکنون جای آن نیست؛ فقط در یک جمله می‌تواند گفت تقریبا آنچه را دولت انکار می‌کرد، اتفاق افتاد و آنچه را وعده می‌داد، محقق نشد. متقابلا تقریبا همه هشدارهای منتقدان دلسوز متاسفانه رخ داد.» این چهره شاخص اصلاح‌طلب همچنین با انتقاد نسبت‌به «امنیتی‌سازی فضا علیه اصلاح‌طلبان» گفت که «دولت در حال بازگشت به تنظیم کارخانه است.»
شکایت اصلاح‌طلبان از شورای نظارت بر صداوسیما
اما پس از ناامیدی کامل اصلاح‌طلبان از صداوسیما، این بار موضع را از طریق شورای نظارت بر این سازمان پی گرفتند. آذر منصوری در نامه‌ای که روز ۱۴شهریورماه منتشر شد خطاب به حمزه خلیلی، رییس شورای نظارت بر صداوسیما پخش برنامه‌هایی با محتوای اتهام‌زنی، تحریف و بی‌انصافی آشکار در قبال بیانیه اخیر جبهه اصلاحات ایران موسوم به «آشتی ملی» را بدون فراهم کردن فرصت پاسخگویی برای این جبهه سیاسی، «جانبدارانه»، «تخریبی» و «فاقد اصول حرفه‌ای رسانه‌ای» خواند و ضمن اعلام شکایت از این اقدام، از اینکه در مورد بیانیه این جبهه سیاسی، «اتهام‌زنی»، «تحریف» و «بی‌انصافی» صورت گرفته، گلایه کرد. هرچند آن شکواییه نیز اکنون که قریب به سه هفته از آن می‌گذرد، به جایی نرسیده است. آن هم در حالی که به‌گفته جواد امام، سخنگوی جبهه اصلاحات این ۵ عضو هیات‌رییسه جبهه اصلاحات، به اتهام‌هایی از «نشر اکاذیب» تا «تشویش اذهان عمومی» و «تبلیغ علیه نظام» مواجه شده‌اند و طبیعتا باید با حضور در محکمه از خود دفاع کنند.
دفاعیه اصلاح‌طلبان در قالب یک نامه سرگشاده
به هر تفسیر، روز گذشته در حالی که در این حدود ۴۰ روزی که از انتشار اخبار اولیه احضار اصلاح‌طلبان می‌گذرد، تنها مخالفان و منتقدان‌شان از طریق تریبون‌های رسمی در این باره اظهارنظر کرده‌اند و دستگاه قضایی نیز توضیح بیشتری درباره علت احضار آنها ارائه نکرده، اعضای جبهه اصلاحات ایران در نامه‌ای سرگشاده خطاب به رییس قوه قضاییه سعی کردند به‌نحوی درباره انگیزه‌های خود در تدوین و امضای آن بیانیه جنجالی توضیح دهند. جبهه اصلاحات ایران که تاکید دارد آن بیانیه روزهای پایانی مردادماه «نه برمبنای تقابل بلکه مبتنی بر گفت‌وگو و در چارچوب قانون اساسی، ظرفیت‌های رسمی کشور و منافع ملی تدوین شده»، اعلام کرد: «ما امضاکنندگان این نامه، به‌عنوان اعضایی از جبهه اصلاحات ایران تاکید داریم که محتوای این بیانیه حاصل فرآیندی جمعی، مبتنی بر رایزنی‌ها، مشورت‌ها و تحلیل‌های درون‌سازمانی بوده است. مفاد این بیانیه برگرفته از تجارب تاریخی، دغدغه‌های ملی و باور به توانمندی‌های ملت ایران در گذار از وضعیت پیچیده کنونی است.» اصلاح‌طلبان در نامه سرگشاده دیروزشان، بیانیه چندی پیش خود را «گفت‌وگویی صادقانه و انتقادی اما سازنده با مردم و دولت» توصیف کرده و آورده‌اند: «مجموعه‌ای از پیشنهادهای مشخص برای پیشگیری از وقوع جنگ جدید و بحران‌های ناشی از آن و در جهت اصلاح ساختارهای ناکارآمد، تقویت نهادهای منتخب، تضمین حقوق اساسی ملت، شفاف‌سازی سازوکارهای حکمرانی و بازسازی اعتماد عمومی. رویکردی که نه‌تنها تهدیدی برای امنیت ملی محسوب نمی‌شود بلکه می‌تواند زمینه‌ساز تحکیم وحدت ملی، تقویت سرمایه اجتماعی و افزایش کارآمدی نظام باشد.» جبهه اصلاحات ایران با ابراز تاسف نسبت‌به اینکه «در شرایط سخت و پیچیده کنونی -از منظر اقتصادی، اجتماعی و بین‌المللی- به‌جای استقبال از پیشنهادهای اصلاح‌طلبانه و ملی شاهد برخوردهایی هستیم که جز محدودتر ساختن فضای نقد و گفت‌وگو، دستاوردی در بر ندارد»، اعلام کردند: «خاموش کردن صدای منتقدان دلسوز، نه به سود نظام است و نه به نفع مردم بلکه شنیدن، تحلیل کردن و بهره‌گیری از این صداها، گامی برای حل مشکلات کشور خواهد بود.»
