صنایع موفق در دوران جنگ تحمیلی ۸ ساله
جهان‌صنعت– جنگ بالذات خود مخرب است. در طول جنگ تحمیلی ایران و عراق که از سال۱۳۵۹ آغاز شد و در سال۱۳۶۷ به پایان رسید، شاهد بودیم که در طول هشت‌سال جنگ تحمیلی، واحدهای تولیدی بسیاری تعطیل شدند اما در مقابل بسیاری از واحدهای تولیدی و صنعتی ایران با وجود تحریم‌ها، کمبود مواد اولیه و حملات دشمن، به تولید خود ادامه دادند و حتی در برخی زمینه‌ها به موفقیت‌های قابل‌توجهی دست یافتند.
واحدهای تولیدی که در دوران جنگ تحمیلی رشد کردند
در دوران جنگ تحمیلی هشت‌ساله، تعدادی از شرکت‌ها و واحدهای تولیدی به‌دلیل نیازهای جنگ و تحریم‌ها، به‌ویژه در زمینه تولید و تامین اقلام ضروری، به موفقیت‌هایی نایل شدند؛ این موفقیت‌ها به‌صورت عمده در زمینه‌هایی مانند تولید قطعات و تجهیزات نظامی، صنایع غذایی و دارویی و همچنین صنایع مرتبط با ساخت‌وساز و مهندسی بودند. در دوران جنگ برخی شرکت‌ها قادر شدند موفقیت‌های بیشتری را به‌دست بیاورند که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد.
صنایع نظامی
در این دوران، شرکت‌هایی که در زمینه تولید تسلیحات، قطعات یدکی و تجهیزات نظامی فعالیت می‌کردند، به‌دلیل نیاز مبرم کشور به این اقلام، رونق گرفتند.
صنایع غذایی و دارویی
با توجه به تحریم‌ها و مشکلات واردات، شرکت‌های داخلی در این دو حوزه توانستند با تولید محصولات مورد نیاز، نقش مهمی در تامین نیازهای مردم ایفا کنند.
صنایع مرتبط با ساخت‌وساز
در دوران جنگ، نیاز به بازسازی مناطق آسیب‌دیده و همچنین احداث سنگرها و استحکامات، باعث رونق فعالیت شرکت‌های ساختمانی و مهندسی شد.
شرکت‌های فعال در حوزه انرژی
با توجه به نیاز کشور به تامین انرژی برای مصارف نظامی و غیرنظامی، شرکت‌های فعال در این حوزه به فعالیت‌های خود ادامه داده و برخی از آنها نیز به موفقیت‌های قابل‌توجهی دست یافتند.
شرکت‌های فعال در حوزه مخابرات و ارتباطات
با توجه به نیاز به برقراری ارتباطات در دوران جنگ، شرکت‌های فعال در حوزه مخابرات و ارتباطات نیز به فعالیت‌های خود ادامه دادند و قادر شدند به ارائه خدمات به نیروهای نظامی و مردم، نقش مهمی در این زمینه برعهده بگیرند.
عوامل موفقیت این شرکت‌ها
دلایل موفقیت این شرکت‌ها در دوران جنگ را در عوامل زیر می‌توان برشمرد:
– نیاز مبرم کشور
نیاز به تولید و تامین اقلام ضروری در دوران جنگ باعث شد شرکت‌هایی که در این زمینه‌ها فعالیت می‌کردند، با استقبال بیشتری مواجه شوند.
– تحریم‌ها
تحریم‌های بین‌المللی، فرصتی را برای شرکت‌های داخلی فراهم کرد تا با تولید محصولات مورد نیاز، جایگزین کالاهای وارداتی شوند.
– حمایت‌های دولتی
دولت نیز با ارائه تسهیلات و حمایت‌های مالی، به شرکت‌های فعال در این دوران کمک کرد تا به فعالیت خود ادامه دهند.
– خلاقیت و نوآوری
برخی شرکت‌ها با استفاده از خلاقیت و نوآوری، توانستند با تولید محصولات جدید و باکیفیت، به موفقیت‌های قابل‌توجهی دست پیدا کنند.
نمونه‌هایی از شرکت‌های موفق در دوران جنگ ۸ ساله
شرکت‌های تولیدی بسیاری در دوران جنگ تحمیلی هشت‌ساله به فعالیت خود ادامه دادند که در ادامه به نمونه‌هایی از آنها اشاره خواهم کرد.
– صنعت خودروسازی
۱- ایران‌خودرو
شرکت خودروسازی ایران‌خودرو در شرایط جنگی و با وجود بمباران‌های شدید، خطوط تولید خودروهای پیکان و پژو را حفظ کرد. البته تولید خودروهای سواری و تجاری این شرکت در این دوره با کاهش همراه شد و تمرکز بیشتر این خودروسازی روی تولید خودروهای نظامی و نیازهای ضروری کشور قرار گرفت. این شرکت خودروسازی همچنین برخی قطعات مورد نیاز خود را به‌صورت داخلی تولید می‌کرد تا وابستگی به واردات کاهش یابد. پس از جنگ نیز شرکت ایران‌خودرو به بازسازی خطوط تولید و توسعه فعالیت‌های خود پرداخت و به‌تدریج به یکی از بزرگ‌ترین خودروسازان منطقه تبدیل شد.
۲- شرکت سایپا
شرکت سایپا سازنده خودروهای مزدا و ریو نیز در دوران جنگ هشت‌ساله تولید خودروهای تجاری و نظامی را برای پشتیبانی از جبهه‌ها افزایش داد. باوجود آنکه برخی کارخانه‌های آن در اثر بمباران آسیب دیدند ولی با مقاومت کارکنان این شرکت، تولید متوقف نشد.
صنایع دفاعی و موشکی
واحدهای تولید موشک و تجهیزات نظامی مانند موشک‌های زمین به زمین و پدافند هوایی به سرعت رشد کردند. سازمان صنایع دفاع با همکاری متخصصان داخلی، تولید موشک‌هایی مانند شلیک یک و دو را توسعه داد. در این میان واحدهایی همانند شهید باکری و شهید قاسمی شکل گرفتند.
صنعت پتروشیمی
برخی واحدهایی که در صنعت پتروشیمی رشد کردند پتروشیمی بندر امام و آبادان بود که با وجود تخریب پالایشگاه آبادان، پتروشیمی بندر امام (خرمشهر) با مقاومت کارکنان، تولید مواد پایه پتروشیمی را ادامه داد. تولید مواد اولیه در صنعت پتروشیمی برای صنایع پزشکی و نظامی در اولویت بود.
صنعت پزشکی و دارویی
شرکت‌های تولید دارو و تجهیزات پزشکی همانند داروپخش و ابوریحان با وجود تحریم‌ها، تولید داروهای ضروری مانند پنیسیلین و سرنگ را افزایش داد. برخی شرکت‌های داروسازی، داروهای مورد نیاز جبهه‌ها را تامین می‌کردند.
صنعت فولاد
واحدهایی نیز در صنعت فولاد به فعالیت خود ادامه دادند که در این میان شرکت‌هایی همچون صنایع فولاد اهواز و ذوب‌آهن اصفهان خط تولید را متوقف نکردند. ذوب‌آهن اصفهان با وجود حملات هوایی، تولید فولاد را برای ساخت تجهیزات نظامی و عمرانی حفظ کرد. صنایع فولاد اهواز نیز در شرایط سخت به فعالیت و تولید خود کماکان ادامه داد.
صنعت نساجی و پوشاک
صنعت نساجی و پوشاک جزو صنایعی بودند که فعالیت خود را گسترش دادند که در این راستا می‌توان به کارخانه‌های تولید کفش و البسه مانند شرکت شهدا و کفش ملی اشاره کرد. بسیاری از این واحدها، تولید خود را به پوتین نظامی و لباس‌های جبهه اختصاص دادند. کفش ملی با تغییر خط تولید، نیاز رزمندگان را تامین می‌کرد.
صنایع الکترونیک و مخابرات
صنایع الکترونیک و مخابرات مانند صاایران و شرکت‌های تابعه آن و همچنین برخی شرکت‌های داخلی، تجهیزات ارتباطی و رادیویی مورد نیاز جبهه‌ها را می‌ساختند. همچنین تعمیر و ساخت قطعات الکترونیکی نظامی در دستور کار بود.
کلام آخر
این واحدهای تولیدی با تکیه بر نیروی انسانی متعهد، خلاقیت و خودکفایی، در شرایط سخت جنگ، نه‌تنها از فروپاشی اقتصادی پیشگیری به عمل آوردند بلکه پایه‌های صنعت ایران را پس از جنگ تقویت کردند. مقاومت و نوآوری آنها الگویی برای صنایع داخلی شد.
