سازوکار مدیریت ریسک در صندوق‌های سرمایه‌گذاری
ادریس میری، مدیر ریسک مشاور سرمایه‌گذاری ترنج
تصمیم‌گیری برای ورود به بازار سرمایه، سرمایه‌گذار را به‌طور همزمان در معرض ریسک‌های سیستماتیک (نظیر ریسک‌های سیاسی، تغییرات نرخ بهره و…) و ریسک‌های غیرسیستماتیک مربوط به صنایع خاص (مانند کاهش فروش، از دست‌دادن سهم بازار و…) قرار می‌دهد. به‌طور کلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در تلاش هستند تا ریسک‌های غیرسیستماتیک را به حداقل برسانند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌عنوان نهادهایی تخصصی، خود به‌منظور کنترل و کاهش ریسک طراحی شده‌اند در حالی که در سرمایه‌گذاری مستقیم، افراد به‌دلیل حجم بالای اطلاعات، به‌روزرسانی مداوم داده‌ها و وجود سوگیری‌های تصمیم‌گیری، بیش از پیش در معرض خطا و زیان قرار دارند، صندوق‌ها با بهره‌گیری از تحلیل داده‌های به‌روز و دقیق، در مسیر کاهش ابهامات و افزایش شناخت حرکت و تصمیماتی مبتنی‌بر داده‌های پردازش‌شده اتخاذ می‌کنند.
یکی از گام‌های موثر در مدیریت ریسک، در ساختار صندوق‌ها، اتخاذ تصمیم به‌صورت جمعی است. تشکیل کمیته‌های سرمایه‌گذاری مستقل از کمیته‌های اقتصادی و تحلیلی، راهکاری برای کاهش تاثیر سوگیری‌های فردی است.
با توجه به رقابت شدید میان صندوق‌ها، عملکرد آنها همواره در معرض مقایسه قرار دارد که این موضوع به بهبود کارایی و ارتقای مستمر آنها کمک می‌کند.
در کنار تیم‌های مختلفی که ساختار یک صندوق را شکل می‌دهند، تیم مدیریت ریسک نقشی کلیدی در پشتیبانی از تصمیمات استراتژیک ایفا می‌کند. دغدغه‌های مربوط به مدیریت ریسک بسته به نوع صندوق متفاوت است.
در صندوق‌های سهامی با مدیریت فعال، موارد زیر به‌صورت مستمر مورد بررسی قرار می‌گیرند:
۱- نقدشوندگی صندوق در سناریوهای مختلف بازار و شناسایی کم‌ریسک‌ترین نقاط نقدشوندگی.
۲- مقایسه نوسانات منفی صندوق با شاخص‌های مرجع و استفاده از پارامترهای متنوع برای کنترل این نوسانات که یکی از ابزارها برای کنترل نوسانات و ریسک سهم‌ها، آپشن‌ها هستند که می‌توانند با اتخاذ استراتژی‌ها متنوع ریسک صندوق را پایین‌تر آورند.
۳- ارزیابی مفروضات خرید و فروش دوره‌ای سهام به‌منظور اطمینان از به‌روز بودن تحلیل‌ها.
۴- بررسی همبستگی میان دارایی‌های پرتفو با هدف کاهش ریسک غیرسیستماتیک.
۵- مقایسه صندوق با شاخص‌ها و رقبا، تحلیل دلایل نوسانات عملکرد و تلاش برای ایجاد روندی باثبات.
در صندوق‌های درآمد ثابت نیز تمرکز بر موارد زیر است:
۱- تحلیل نقدشوندگی بخش‌های مختلف صندوق اعم از بانک‌ها، اوراق و سهام در سناریوهای مختلف.
۲- بررسی دیرش اوراق و تاثیر نوسانات نرخ بهره بر ارزش آنها.
۳- تحلیل دقیق ریسک‌ها و عملکرد بخش سهام این صندوق‌ها به دلیل تاثیرگذاری بالای آن بر عملکرد کلی.
مدیریت ریسک در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، با هدف دستیابی به عملکردی پایدار، حرفه‌ای و قابل اعتماد طراحی شده است. اگرچه صندوق‌ها به‌دنبال اجتناب از ریسک‌های ناشناخته‌اند اما این به معنای نبود تحرک یا پذیرش بازده برابر یا پایین‌تر از شاخص نیست.
برعکس این نهادها با پردازش سریع و دقیق اطلاعات، اتخاذ موقعیت‌های مناسب خرید و فروش در نمادهای شاخص‌ساز، تمرکزدهی و وزن‌دهی بهینه نسبت‌به شاخص و تعیین دقیق نقاط ورود و خروج می‌توانند به عملکردی باثبات‌تر و بالاتر از شاخص دست یابند.
