زیان مصوبه‌های مقطعی

جهان صنعت– صنعت فولاد ایران، باوجود سرمایه‌گذاری گسترده در نیروگاه‌های خودتامین برای مقابله با کمبود برق اما همچنان با چالشی جدی روبه‌رو است. مساله مهم این است که برق تولیدی فعالان فولادی به صورت غیرقانونی برداشت شده، موضوعی که ضدتولید بوده است؛ حالا کارشناسان از به خطر افتادن رشد صنعت فولاد سخن می‌گویند.

گفته می‌شود در شرایطی که قانون، وزارت نیرو را از برداشت برق خودتامین صنایع منع کرده است اما تداوم چنین رویکردی به بخش تولید ضربه زده است. کارشناسان باور دارند در این خصوص مصوبه‌های مقطعی نمی‌تواند پشتوانه‌ای برای اقداماتی باشد که خلاف روح قانون و منافع ملی است. حالا تاکید می‌شود که اگر چنین روندی ادامه پیدا کند، هیچ شرکت صنعتی‌ انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در احداث نیروگاه‌های جدید نخواهد داشت. بنا به آمارها، مصرف کل زنجیره فولاد کشور کمتر از ۵‌هزار مگاوات در ساعت بوده است و حدود ۷۰‌درصد این نیاز از طریق نیروگاه‌های خودتامین توسط واحدهای فولادی رفع نیاز می‌شود. تا جایی که گفته می‌شود که هیچ صنعت بزرگی در کشور به اندازه فولاد در تولید یا زیرساخت برق سرمایه‌گذاری نکرده است اما بیشترین قطعی‌ها هم ازآن فولاد شده است! تاحدی که میانگین قطعی برق برای فولاد به ۶۵ تا ۷۰‌درصد می‌رسد؛ در حالی که همین مهم برای صنایع بزرگ تنها ۱۵ تا ۲۰‌درصد است اما مساله مهم در این بین این است که فولادی‌ها خود نیاز برق را تامین کرده‌اند اما برق خودتامین آنها نیز برداشت می‌شود.  در ادامه موضوعی که صنایع فولادی را بیش از اینها دلنگران کرده است، مقایسه قیمت برق و گاز مصرفی فولاد ایران با کشورهای اطراف از جمله ترکیه است. متاسفانه قیمت‌ها در ایران بالاتر از ترکیه گزارش شده است! این در حالی است که ترکیه نه‌تنها قطعی انرژی ندارد بلکه نرخ بهره تامین مالی‌اش نیز کمتر از ۵‌درصد بوده، در حالی که این عدد برای ایران بالای ۴۰‌درصد گزارش شده است. موضوعی که نشانگر آن است که دیگر مزیت رقابتی انرژی برای فولاد ایران وجود ندارد. با همه این اوضاف می‌توان گفت که آستانه تاب‌آوری صنعت فولاد به مرز هشدار رسیده است. حالا تاکید کارشناسان بر این است که اگر فکری برای هزینه‌های افزایش‌یافته تولید نشود، صنعت فولاد سال خوبی را در ۱۴۰۴ پشت‌سر نخواهد گذاشت. اگر به آمارهای گذشته نگاهی بیندازیم، متوجه می‌شویم براساس آمارها سود شرکت‌های فولادی از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ بیش از ۲۰‌درصد کاهش پیدا کرده است که رقم قابل‌توجهی است.

ضربه به تولید

وحید یعقوبی، معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران برداشت غیرقانونی برق تولیدی توسط وزارت نیرو را ضدتولید دانست و هشدار داد که تداوم آن، رشد و پایداری صنعت فولاد را به خطر می‌اندازد. او بر ضرورت اصلاح روند برداشت برق نیروگاه‌های خودتامین صنایع تاکید کرد و با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های صنعت فولاد برای رفع چالش کمبود برق گفت: در سال‌های اخیر صنعت فولاد کشور برای رفع چالش مزمن کمبود برق، به‌ویژه در فصل تابستان، مسیر سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خودتامین را در پیش گرفته است. امروز بیش از ۷۳‌درصد برق مورد نیاز فولاد کشور معادل حدود ۴هزار مگاوات از ۵‌هزار و ۵۰۰ مگاوات مصرفی، توسط خود واحدهای فولادی تامین می‌شود. یعقوبی تصریح کرد: این میزان تولید، اگر در اختیار صنایع باقی بماند، می‌تواند بخش قابل‌توجهی از مشکلات تامین انرژی را برطرف کند و تولید را از نوسانات شبکه سراسری بی‌نیاز سازد. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران افزود: یکی از معضلات جدی پیش‌ روی صنعت فولاد، عملکرد غیرمنطقی وزارت نیرو در برداشت از برق تولیدی نیروگاه‌های اختصاصی شرکت‌هاست. این اقدام برخلاف فلسفه ایجاد نیروگاه‌های خودتامین و مغایر با نص صریح ماده(۴) قانون «مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق» است و موجب خاموشی خطوط تولید و زیان‌های قابل‌توجهی برای واحدهای بزرگ فولادی شده است. وی گفت: با وجود سرمایه‌گذاری مجموعه‌های معدنی در احداث نیروگاه‌های سیکل ترکیبی و خورشیدی، در تابستان سال جاری وزارت نیرو بخشی از برق تولیدی این شرکت‌ها را به شبکه سراسری منتقل کرده و در نتیجه تولیدات برای مدتی متوقف شد. این رویداد علاوه بر خسارت اقتصادی، موجب بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران نسبت به سیاست‌های دولت در حوزه انرژی شد. یعقوبی تاکید کرد: در شرایطی که قانون، وزارت نیرو را از برداشت برق خودتامین صنایع منع کرده است، تداوم چنین رویکردی نه‌تنها غیرقانونی بلکه ضدتولید است. مصوبه‌های مقطعی نمی‌تواند پشتوانه‌ای برای اقداماتی باشد که خلاف روح قانون و منافع ملی است. اگر چنین روندی ادامه یابد هیچ شرکت صنعتی انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در احداث نیروگاه‌های جدید را نخواهد داشت زیرا تجربه‌ها نشان می‌دهد حتی پس از صرف هزینه‌های سنگین، تضمینی برای استفاده از برق تولیدی وجود ندارد. وی اضافه کرد: این وضعیت عملا فلسفه وجودی ماده(۴) قانون مذکور را معکوس کرده است؛ به‌جای تشویق صنایع به سرمایه‌گذاری در تولید برق، باعث فرار سرمایه و رکود طرح‌های خودتامین می‌شود. اصلاح این روند و بازنگری در تصمیمات وزارت نیرو، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای تداوم رشد و پایداری صنعت فولاد است. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با اشاره به برنامه صنعت فولاد برای خودکفایی انرژی گفت: هدف ما این است که تا سال ۱۴۰۵ بیش از ۹۵‌درصد برق مورد نیاز خود را به‌صورت مستقل تامین کنیم و به خودکفایی کامل در حوزه انرژی برسیم. تحقق این هدف بزرگ ملی، نیازمند تعامل سازنده میان دولت و تولیدکنندگان، احترام به قوانین موجود و اعتماد به ظرفیت بخش خصوصی است تا صنعت فولاد بتواند بدون وابستگی به شبکه سراسری مسیر توسعه پایدار خود را ادامه دهد.

برق صنایع باید به خود اختصاص یابد

در این خصوص محمدمسعود سمیعی‌نژاد، رییس هیات عامل ایمیدرو اظهار کرد: در طرح توازن، متاسفانه طبق برنامه، سازمان‌هایی که باید به وظایف‌شان عمل می‌کردند در زیرساخت‌ها مثل برق، آب، گاز و زیرساخت‌های جاده‌ای و بنادری از برنامه عقب افتادند ولی صنعت و شرکت‌های بزرگ فولادی ما به سمت اهدافی که داشتند حرکت کردند و به ظرفیت‌هایی که طبق برنامه بود دست یافتند. رییس هیات‌عامل ایمیدرو تصریح کرد: در این راستا که سیاست‌های توسعه‌ای همزمان و توازن برقرار نشد، ناترازی انرژی به وجود آمد، بنابراین با توجه به برنامه‌های درازمدت شرکت‌ها و این حس که ناترازی ممکن است به وجود بیاید، این شرکت‌ها شروع به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های برق کردند.  خوشبختانه امروز در صنعت، بیش از ۴۰۰۰مگاوات برق توسط خود صنایع تولید می‌شود. سمیعی‌نژاد اظهار کرد: در شرایط ناترازی، این برق باتوجه به هدف اولیه‌ای که قرار بود به صنایع داده شود، داده نشد. بنابراین ما از برنامه تولید با توجه به ظرفیت در کشور عقب افتادیم و این عقب‌افتادگی تولید باعث شد که سود این شرکت‌ها روزبه‌روز کاهش پیدا کند، به‌طوری که سود شرکت‌های فولادی از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ بیش از ۲۰‌درصد کاهش پیدا کرده است.

او تصریح کرد: این کاهش سودآوری بیشتر در شرکت‌های بزرگی است که وابسته به صندوق‌های بازنشستگی هستند و این خطر وجود دارد که اگر در مورد ناترازی این شرکت‌ها فکر اساسی نشود، با مشکلات متعددی مواجه خواهیم شد. سیاست بر این است که بتوانیم به وزارت نیرو کمک کنیم تا با توجه به شرایطی که در کشور وجود دارد و سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام شده، برق صنایعی که تولید می‌کنند به خودشان بازگردانده شود.