دریاچه ارومیه خشک نشد، خشکانده شد
جهان صنعت– «تنها، شور و تلخ» این سه کلمه تبدیل شده به سرنوشت زیباترین دریاچه فیروزه رنگ غرب کشور. مدت‌هاست که نه‌تنها هیچ خبر خوبی از دریاچه ارومیه نمی‌رسد بلکه این روزها خبرهایی از نابودی دریاچه شنیده می‌شود. البته همین سه دهه پیش هیچ خبری از خشکی و نابودی این دریاچه نبود. مساحت این دریاچه در سال۱۳۷۷ حدود ۶هزار کیلومترمربع و حجم آب آن حدود ۳۲میلیارد مترمکعب بود، همین عدد باعث شده بود که دریاچه ارومیه در ردیف بیست‌وپنجمین دریاچه‌های بزرگ دنیا ششمین دریاچه بزرگ آب شور قرار بگیرد. اما این روزهای خوش و پررونق زیاد طولانی نشد، این دریاچه از اواسط دهه۸۰ شروع به خشک شدن کرد، کار به‌جایی رسید که سال۱۳۹۲ یکی از وعده‌های مهم انتخاباتی حسن روحانی احیای دریاچه ارومیه شد. این وعده البته در دو دوره ریاست‌جمهوری او پیگیری شد، پروژه تونل انتقال آب رودخانه زاب به دریاچه و انتقال پساب
تصفیه خانه فاضلاب تبریز به این دریاچه از جمله پروژه‌های مهمی بود که قرار بود دریاچه را نجات بدهد، گویا این پروژه‌ها تا بیش از ۹۰درصد پیش رفته بود که با روی کار آمدن دولت سیزدهم، تکمیل آنها متوقف می‌شود.
رییس سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست و دبیر پیشین ستاد احیای دریاچه ارومیه درباره آخرین وضعیت این دریاچه خبرهای خوبی ندارد و به خبرآنلاین گفت: وضعیت دریاچه ارومیه فاجعه‌بار است. فقط حدود ۱۰۰میلیون مترمکعب آب شور در پهنه‌ای نزدیک به ۲۰۰کیلومترمربع باقی مانده یعنی عمق آب به کمتر از نیم متر رسیده است. این دریاچه عملا مرده است. ۱۰ تا ۲۰ روز آینده همین آب باقیمانده هم تبخیر می‌شود و بستر نمکی آن به غبارهای سمی تبدیل خواهد شد که برای مردم آذربایجان فاجعه‌ای بهداشتی، زیست‌محیطی و حتی ژنتیکی به دنبال خواهد داشت.
عیسی کلانتری افزود: سدسازی‌های بی‌رویه، توسعه ناپایدار کشاورزی و عدم تخصیص حقابه قانونی دریاچه، آن را نابود کرده است. طبق قانون، حقابه محیط‌زیستی باید در اولویت باشد اما ما کشاورزی را اولویت دادیم و هیچ آبی به دریاچه نرسید. زمانی عمق متوسط دریاچه ۵/۴متر بود اما حالا به این وضعیت رسیده‌ایم. دولت‌ها گرفتار روزمرگی شده‌اند و هیچ برنامه بلندمدتی برای احیای دریاچه یا توسعه پایدار ندارند. نه دولت آقای رییسی و نه دولت کنونی هیچ رایزنی یا تلاش جدی‌ای انجام نداده‌اند. ما بارها درباره احیای دریاچه هشدار داده‌ایم اما انگار آب در هاون می‌کوبیم. مسوولان به جای اقدام فرافکنی می‌کنند و حتی پیشنهادهای تحقیرآمیزی مثل تامین آب از کشورهای خارجی مطرح شده است.
رییس سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست درخصوص نقش دولت پزشکیان در دریاچه ارومیه بیان کرد: آقای پزشکیان دریاچه را به نااهلش واگذار کرده است، به آقای عارف (معاون اول رییس‌جمهور) و آقای رحمانی(استاندار آذربایجان غربی در دولت چهاردهم)، آقای عارف بی‌توجه است و آقای رحمانی نیز دنبال اهداف دیگری است، دریاچه ارومیه رها شده است. این طرح‌ها مثل پروژه ۷-۶میلیارد دلاری چینی‌ها برای تبدیل دریاچه به محل تولید برق خورشیدی یا برداشت نمک، یک مصیبت چندگانه است. این پروژه‌ها نه‌تنها دریاچه را احیا نمی‌کنند بلکه منابع مالی را هدر داده و بستر نمکی را به منبعی برای سودجویی تبدیل می‌کنند. واقعا نمی‌فهمم مسوولان چه هدفی را دنبال می‌کنند. دریاچه ارومیه برای بیش از ۶میلیون نفر در شعاع ۱۰۰کیلومتری حیاتی است. بستر نمکی ۱۳میلیارد تنی آن در صورت خشک شدن کامل، غبارهای نمکی را در منطقه پراکنده خواهد کرد که اثرات تنفسی، بهداشتی و ژنتیکی به دنبال دارد. این خسارت‌ها به این سادگی قابل تحمل نیست.
او درباره خشک شدن خزر ادامه داد: این دو کاملا متفاوت هستند. دریاچه ارومیه را ما با سوءمدیریت، سدسازی و مصرف بی‌رویه آب برای کشاورزی خشکاندیم اما خزر تحت تاثیر عوامل طبیعی یا دیگر مسائل عقب‌نشینی کرده، نمی‌دانم یا روس‌ها یا عوامل طبیعی برای خزر مشکل‌سازی کرده‌اند. مشکل ارومیه کاملا نتیجه سیاست‌های نادرست داخلی است. با تفکرات کنونی مسوولان، هیچ امیدی نیست. اگر همین روند ادامه پیدا کند، شاید یکی دو سال دیگر کورسویی باشد اما با این سیاست‌ها، دریاچه کاملا از بین خواهد رفت. مسوولان باید پاسخگوی این فاجعه باشند. آنها نمی‌توانند از زیر بار مسوولیت شانه خالی کنند. دریاچه ارومیه یک مساله زیست‌محیطی حیاتی است که نیاز به اقدام فوری دارد. مسوولان باید به جای فرافکنی، برای احیای آن تلاش کنند. این دریاچه دیگر فرصتی برای بی‌توجهی ندارد. مردم حق دارند پاسخ بخواهند و ما باید برای نسل‌های آینده پاسخگو باشیم.
