تنظیم بازار به سبک وزیر جهاد کشاورزی

الهه بیگی، سردبیر

وزیر جهاد کشاورزی یکی از کلیدی‌ترین اعضای کابینه به‌حساب می‌آید. این وزیر و همکارانش در وزارتخانه و نیز سازمان‌های وابسته وظیفه سنگین افزایش تولید کالاهای اساسی مثل گندم، برنج، چای، روغن و نیز شیرخام را به میزان مصرف داخلی برعهده دارند.

علاوه‌براین این وزارتخانه باید بتواند تعادلی نسبی میان نهاده‌های دام و طیور بین تولیدداخلی و نیز واردات برقرار کند. وزارت جهادکشاورزی در اصل یک وزارتخانه تولیدی به‌حساب می‌آید که باید بهره‌وری از منابع آب و خاک را دست‌کم به اندازه متوسط بهره‌وری جهانی برساند؛ به این معنا که میانگین برداشت گندم، برنج، جو و دیگر محصولات زراعی از هر هکتار زمین زراعی به اندازه میانگین جهانی شود.

علاوه‌بر این باید میزان آب مصرفی برای هر هکتار زمین زراعی با توجه به اینکه ایران کشوری نیمه‌خشک است بسیار حساب‌شده و مطابق با استانداردهای جهانی باشد. انجام این وظایف سنگین نیاز به آوردن آموزش‌های تازه و ترویج آنها میان کشاورزان دارد و نیز باید روش‌های آبرسانی مدرن به دهقانان آموزش داده شود.

اما در دهه‌۸۰ و در اوج مجادله مجلس با دولت احمدی‌نژاد درباره تنظیم بازار کالاهای اساسی و نیز نهاده‌های دامی، مجلس وقت ترجیح داد بازرگانی خارجی کالاهای اساسی و نیز نهاده‌های دامی را به وزارت جهاد کشاورزی تفویض کند. این اتفاق شاید یک مزیت داشت که مدیریت تولید و بازرگانی کالاهای در بالا یادشده را یکپارچه کرد اما این اتفاق آسیب‌های جدی نیز وارد کرده است. مهم‌ترین آسیب این است که وزارت جهاد کشاورزی به‌جای انجام وظایف مهم در بخش تولید، بیشترین کوشش خود را روی تنظیم بازار و به‌ویژه واردات متمرکز کرد و از بخش تولید و نیز آموزش و ترویج کشاورزی مدرن در کاشت، داشت و برداشت، استفاده بهره‌وری از منابع آب و خاک را رها کرد.

متاسفانه وزیر جهاد کشاورزی در هر گفت‌وگویی که با رسانه‌ها یا با مدیران خود دارد و در هر گزارش تنها به داستان تنظیم بازار می‌پردازد و البته در این بخش هم چندان ورزیده به‌نظر نمی‌رسد. به‌طور مثال می‌تواند در بخش‌های مختلف به کار آید. او در تازه‌ترین گفت‌وگویش گفته است‌: «وزارت جهاد کشاورزی در سنوات گذشته برای تنظیم بازار شب عید، مجبور به ورود برخی کالاها می‌شد اما شب عید امسال، با مدیریت منابع، انضباط کاری و توجه به صرفه‌جویی، نه‌تنها هزینه اضافی ایجاد نشد بلکه بخشی از بدهی‌ها هم پرداخت شد که این مهم با همراهی دیگر دستگاه‌های اجرایی و نظارتی، بخش‌خصوصی و به‌ویژه تولید‌کنندگان محقق شد که جای تقدیر دارد. «درباره این حرف وزیر و مزید علت باید گفت «مدیرت منابع» یعنی چه؟ دوم اینکه «توجه به صرفه‌جویی» یعنی چه «یعنی وزارت جهاد کشاورزی چرا و در چه چیزی صرفه‌جویی کرده است و سرانجام اینکه باید تصریح کرد دلیل اصلی تعادل نسبی عرضه و تقاضای میوه در روزهای عید را باید اولا مصادف شدن روزهای نوروز با ماه مبارک رمضان و از سوی دیگر کاهش قدرت خرید ایرانیان دانست.