تماس خوب، موشک بد
جهان‌صنعت– نحوه رفتار محتاطانه ترامپ با رهبر اقتدارگرای روسیه، یکی از عجیب‌ترین مسائل ژئوپلیتیکی در یک دهه گذشته بوده است اما به‌تدریج، نارضایتی ترامپ از پوتین بیشتر شده است. هفته گذشته، ترامپ اعلام کرد که ایالات متحده رفتارهای مزخرف زیادی را از جانب پوتین تحمل کرده است. روز گذشته نیز او با صدور مجوز ارسال تسلیحات دفاعی قابل‌توجه از سوی آمریکا به اوکراین از طریق ناتو، روسیه را تهدید به اعمال تعرفه‌های جدیدی کرد، مشروط بر اینکه جنگ تا ۵۰روز آینده پایان نیابد.
با این حال، طبق گفته دو مقام کاخ سفید و دو مشاور بیرونی رییس‌جمهور که نخواستند نام‌شان فاش شود، این تغییر موضع نشانه اتخاذ رویکردی تازه یا استراتژی جدید از سوی ترامپ نیست. ترامپ نه احساس نزدیکی بیشتری به اوکراین پیدا کرده و نه به یک‌باره به اتحادهای سنتی فراآتلانتیک که پیشینیانش برای مقابله با مسکو به آنها تکیه داشتند، علاقه‌مند شده است. علت واقعی تغییر رفتار ترامپ چیز دیگری است: او احساس تحقیر شدن کرده است.
پوتین با نادیده گرفتن درخواست‌های مکرر ترامپ برای پایان دادن به جنگ و افزایش حملات نظامی، کاری کرده که ترامپ در این رابطه مانند شریکی دست‌دوم به نظر برسد. یکی از مقامات کاخ سفید دراینباره گفت: «پوتین واقعا زیاده‌روی کرده است. رییس‌جمهور بارها به او فرصت داده اما دیگر کافی است.»
ترامپ فکر می‌کرد می‌تواند جنگ را در ۲۴ساعت تمام کند
ترامپ در آغاز دوران ریاست‌جمهوری‌اش باور داشت که با تکیه بر رابطه خوبی که با پوتین دارد، می‌تواند ظرف ۲۴ساعت آتش‌بس میان روسیه و اوکراین را برقرار کند. او برای مدت‌ها بیشتر جانب مسکو را گرفت، روسیه را از مسوولیت شروع جنگ تبرئه کرد و بارها تهدید کرد که حمایت خود از کی‌یف را کنار خواهد گذاشت. در ماه فوریه، در دفتر بیضی شکل، زلنسکی را سرزنش کرد و حتی برای مدتی انتقال اطلاعات امنیتی به اوکراین را متوقف کرد. او امیدوار بود بتواند با پوتین هم به صلح برسد و هم روابط اقتصادی جدیدی میان دو کشور ایجاد کند؛ حتی برنامه‌هایی برای برگزاری نشستی باشکوه جهت اعلام توافق صلح داشت.
پوتین بارها درخواست‌های آمریکا برای توقف حملات را نادیده گرفت. مذاکرات روسیه با نماینده ترامپ، استیو ویتکاف، بی‌نتیجه بود و در نهایت ترامپ تلاش‌های دیپلماتیک را کنار گذاشت. در هفته‌های اخیر، ترامپ خشم بیشتری از پوتین نشان داده و به وقفه موقت پنتاگون در ارسال تسلیحات به اوکراین پایان داد. در این میان، زلنسکی نیز سعی کرده روابطش را با ترامپ بهبود بخشد و با طرح آتش‌بس پیشنهادی آمریکا موافقت کرده است اما به گفته خود ترامپ، پوتین نه‌تنها آن توافق را رد کرده، بلکه حملات سنگینی را نیز همزمان آغاز کرده است.
در شش ماه گذشته، ترامپ و پوتین دست‌کم شش‌بار با یکدیگر صحبت کرده‌اند و طبق گفته چهار منبع مطلع، ترامپ در این تماس‌ها به‌تدریج خشمگین‌تر و ناامیدتر شده است. او به مشاورانش گفته که احساس می‌کند پوتین اصلا قصد ندارد جنگ را تمام کند؛ ارزیابی‌ای که دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا بیش از یک سال پیش به آن رسیده بودند.
ترامپ: «تماس خوبی بود… و بعد موشک‌ها شلیک می‌شوند»
هنگامی که ترامپ به‌تازگی درخواست‌های خود برای آتش‌بس را در شبکه‌های اجتماعی افزایش داد؛ از جمله نوشت: «ولادیمیر، بس کن!» پوتین تصمیم گرفت حملات را بیشتر کند. طبق گفته یکی از مقامات کاخ سفید، تماس اخیر ترامپ با پوتین که اوایل این ماه انجام شد، برای رییس‌جمهور آمریکا بسیار ناراحت‌کننده بود چرا که پوتین بار دیگر بر هدف خود برای آزادسازی سرزمین‌هایی که آنها را متعلق به روسیه می‌داند، تاکید کرده بود. اگرچه خطوط نبرد در حال حاضر تقریبا ثابت مانده‌اند اما مقامات آمریکایی و اروپایی باور دارند که پوتین در حال آماده‌سازی برای یک حمله تابستانی است و ممکن است حملات گسترده‌تری علیه شهرهای اوکراین آغاز کند. به گفته منابع آگاه، ترامپ از این که پوتین به درخواست‌های او بی‌توجهی کرده، احساس تحقیر و ضعف می‌کند.
ترامپ روز گذشته در دفتر بیضی شکل و در جمع خبرنگاران گفت: «بارها با او درباره پایان دادن به این وضعیت صحبت می‌کنم. بعد تماس را قطع می‌کنم و می‌گویم «تماس خوبی بود» ولی بعد از آن موشک‌ها به کی‌یف یا یک شهر دیگر شلیک می‌شوند. وقتی این اتفاق چند بار تکرار می‌شود، متوجه می‌شوی که این گفت‌وگوها هیچ معنایی ندارند.»
ارسال سامانه‌های پاتریوت؛ تغییر رویکرد یا واکنش احساسی؟
ترامپ اعلام کرد که ایالات متحده مجوز ارسال شمار قابل‌توجهی از تسلیحات را صادر خواهد کرد، ازجمله ۱۷ سامانه موشکی پاتریوت که می‌توانند توان اوکراین را در مقابله با موشک‌ها و پهپادهای روسیه به‌طور چشمگیری افزایش دهند؛ تجهیزاتی که زلنسکی مدت‌ها خواهان آنها بوده است. تهیه ۱۷سامانه کار آسانی نیست؛ آمریکا طی سه سال جنگ، تنها دو سامانه ارائه داده است. بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان پس از دیدار با پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، گفت که آلمان قصد دارد برای خرید دو سامانه پاتریوت جهت تحویل به اوکراین با آمریکا وارد مذاکره شود. با این حال، پیستوریوس تصریح کرد که اوکراین احتمالا تا ماه‌ها این تجهیزات را دریافت نخواهد کرد.
اگرچه این تصمیم‌ها احتمالا مسیر کلی جنگ را تغییر نمی‌دهند و کمتر از آن چیزی هستند که برخی از حامیان اوکراین انتظار داشتند اما می‌توانند تا حدی روند پیش‌روی روسیه را کند کرده و میل کرملین به ادامه جنگ را کاهش دهند. ترامپ همچنین اعلام کرد که متحدان ناتو هزینه خرید این سلاح‌ها را پرداخت خواهند کرد. او در کنار دبیرکل ناتو، مارک روته گفت: «این جنگ من نیست، من تلاش می‌کنم شما را از آن بیرون بکشم. ما خواهان پایان این جنگ هستیم. از پوتین ناامیدم، چون فکر می‌کردم دو ماه پیش توافقی حاصل می‌شود اما ظاهرا این‌طور نیست.»
طبق گزارش آکسیون، احتمال دارد ترامپ مجوز ارسال برخی تسلیحات تهاجمی و دوربرد را نیز صادر کند، اگرچه او به این موضوع اشاره‌ای نکرد.
۲ جریان متضاد در اطراف ترامپ: انزواگرایان و سنت‌گرایان جمهوریخواه
از روز آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ، دو جریان فکری متفاوت درباره موضوع اوکراین و روسیه در اطراف او حضور داشته‌اند. از یک‌سو، انزواگرایانی مانند جی.دی ونس، معاون رییس‌جمهور و مشاور قدیمی‌اش استیو بنن، ترامپ را به قطع حمایت از کی‌یف ترغیب می‌کنند. از سوی دیگر، جمهوریخواهان سنتی‌تر همچون لیندزی گراهام که نفوذ زیادی بر ترامپ دارد و جان تون، رهبر اکثریت سنا، خواهان موضع‌گیری سختگیرانه‌تر علیه مسکو هستند.
برخی از منتقدان سرسخت ترامپ که پیش‌تر وابستگی او به روسیه را به باد انتقاد گرفته بودند، از اقدامات اخیر او استقبال کرده‌اند. گری کاسپاروف، فعال سیاسی روس و استاد پیشین شطرنج، دراینباره می‌گوید: «ترامپ می‌تواند یک موضع‌گیری قوی اتخاذ کند و تصمیم بگیرد به اوکراین کمک کند، نه به این دلیل که برایش اهمیت دارد، بلکه چون احساس می‌کند تحقیر شده است. اگر ترامپ با پوتین مقابله کند و قدرت نشان دهد، حتی اگر به دلایل اشتباه باشد، باز هم اتفاق خوبی است.»
همچنان تردیدهایی باقی است
البته باید در نظر داشت که این ترامپ است و موضوع همیشه پیچیده‌تر از ظاهر آن است. یکی از نکات مهم این است که آمریکا تسلیحات را مستقیما به اوکراین ارسال نمی‌کند؛ همین موضوع به ترامپ اجازه می‌دهد در برابر فشار انزواگرایان حزب جمهوریخواه فضای مانور بیشتری داشته باشد. مقامات آمریکایی هم هنوز مشخص نکرده‌اند که آیا ارسال تسلیحات ادامه خواهد داشت یا خیر.
بخش بزرگی از پایگاه رای ترامپ از جمله بسیاری از نمایندگان جمهوریخواه مجلس به‌شدت مخالف هرگونه کمک مالی یا نظامی بیشتر به اوکراین هستند. این بلاتکلیفی کار را برای زلنسکی و رهبران اروپایی در برنامه‌ریزی دفاعی دشوار می‌کند. مارک پولیمرپولوس، مأمور پیشین سیا که از سیاست‌های ترامپ درباره جنگ انتقاد کرده، دراینباره می‌گوید: «آیا فکر می‌کنم ترامپ حالا طرفدار اوکراین شده؟ اصلا. این خبر خوبی است اما اروپا باید همچنان با این فرض برنامه‌ریزی کند که آمریکا متحد قابل اعتمادی نیست چون ترامپ هنوز هم ممکن است نظرش را تغییر دهد.»
ترامپ هنوز با تحریم‌های شدید مخالفت می‌کند
ترامپ تاکنون از حمایت از لایحه‌ای دوحزبی که تحریم‌های شدیدتری علیه روسیه و تعرفه‌هایی تا ۵۰۰درصد بر کشورهایی که با مسکو تجارت دارند وضع می‌کند، خودداری کرده است. سناتور لیندزی گراهام که از حامیان این لایحه است می‌گوید بیش از ۸۰ سناتور از آن حمایت کرده‌اند، بارها اعلام کرده که ترامپ آمادگی حمایت از آن را دارد اما مشاوران کاخ سفید هفته گذشته گفته‌اند ترامپ هنوز حاضر به برداشتن چنین گامی نیست. بخشی از این تردید ناشی از نگرانی او نسبت به افزایش قیمت انرژی و واکنش منفی کشورهایی مانند چین و هند است، کشورهایی که ترامپ همزمان مشغول مذاکره برای توافقات تجاری با آنهاست.
ترامپ امروز تهدید کرد که در صورت عدم موافقت پوتین با آتش‌بس ظرف ۵۰روز آینده، تعرفه‌هایی تا ۱۰۰درصد برای کشورهایی که با روسیه تجارت می‌کنند وضع خواهد کرد؛ رقمی به مراتب کمتر از آنچه در لایحه سنا پیشنهاد شده است. او همچنین تهدید به اعمال تعرفه بر کالاهای وارداتی از روسیه کرد، اگرچه تجارت آمریکا با روسیه بسیار محدود است. ترامپ درباره لایحه تحریم‌ها گفت: «نمی‌دانم که واقعا به این لایحه نیاز داریم یا نه اما خوب است که دارند این کار را می‌کنند.» او افزود که تعرفه ۵۰۰درصدی «در نهایت بی‌معنی می‌شود» و استدلال کرد که تعرفه ۱۰۰درصدی «همان تاثیر را بر اقتصاد روسیه خواهد گذاشت.»
پاسخ آخر ترامپ: «چنین سوالی از من نپرس»
ترامپ طبق روال معمول، در دفتر بیضی شکل خود به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ داد اما وقتی چندین‌بار از او درباره وضعیت جنگ و اقدامات احتمالی در صورت تشدید حملات پوتین پرسیده شد، عصبانی شد. در نهایت، وقتی از او پرسیدند که در صورت ادامه خشونت‌ها چه خواهد کرد، از پاسخ دادن طفره رفت و به طرز معناداری، به خبرنگار تندی کرد: «چنین سؤالی از من نپرس.»
منبع: جهان صنعت نیوز
