تعدیل انتظارات از سودآوری صنایع بورسی
جهان‌صنعت- در شرایطی که بازارها با رکود مواجه هستند، داده‌های تحلیلی جدید نشان می‌دهد که تحلیلگران نسبت به بازدهی آینده بازار بدبین‌تر شده‌اند و دسته‌جمعی در حال کاهش انتظارات خود از سودآوری و بازدهی دارایی‌ها هستند. این روند که در کاهش انتظارات بازدهی از نرخ ارز، طلا، سهام و حتی سود شرکت‌های صنعتی مشهود است، نشان‌دهنده تشدید فضای محافظه‌کارانه در تحلیل‌ها و بروز نشانه‌هایی از وضعیت رکودی در اقتصاد است. یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در این تغییر انتظارات، تثبیت نرخ دلار سامانه نیما در حوالی ۶۸هزار تومان است. با وجود نوسانات بازار آزاد، تثبیت دلار نیمایی به عنوان مبنای تسعیر شرکت‌ها، اثر مهمی بر تحلیل‌ها گذاشته و سبب کاهش تخمین سود ریالی صادرکنندگان و بسیاری از صنایع شده است. این موضوع به ویژه در تحلیل‌های اسفندماه تحلیلگران «برنامه اجماع» دیده می‌شود.
در کنار تثبیت نرخ دلار، نرخ بهره واقعی بالا و تورم مزمن نیز از دیگر مولفه‌های رکودی اقتصاد ایران هستند. تداوم تورم بالای ۴۰درصد، در کنار نرخ‌های بهره بالا، موجب تضعیف تمایل به سرمایه‌گذاری، تعویق تصمیمات اقتصادی و فشار بر سودآوری شرکت‌ها شده است. این ترکیب، فضای تحلیلی را به سمت بدبینی بیشتر سوق داده است. از سوی دیگر تحلیل‌ها نشان می‌دهد که انتظار برای رشد بهای جهانی طلا نیز محدود شده و پیش‌بینی‌ها برای سال۲۰۲۵ از ثبات یا رشد ملایم قیمت جهانی اونس حکایت دارد. تحلیلگران بازار جهانی، عمدتا سقف قیمت طلا را در محدوده ۳۴۰۰ دلار در هر اونس می‌دانند اما انتظار جهش‌های پرشتاب کاهش یافته است. این موضوع سبب کاهش جذابیت بازارهای کالایی برای سرمایه‌گذاران شده است.
در همین حال انتظارات تحلیلگران از رشد بازار سهام نیز کاهش یافته است. بازدهی مورد انتظار تحلیلگران از ۴۰درصد در ابتدای سال به ۲۴درصد در برنامه اجماع تیرماه کاهش داشته است. با توجه به اینکه تحلیل ارائه شده پس از ریزش ۱۲درصدی بازار ارائه شده است، می توان گفت بازار نیمی از بازدهی پیش گفته در تاریخ این گزارش را هضم کرده و تنها ۱۰درصد از بازدهی از ابتدای مرداد تا انتهای سال را می‌توان انتظار داشت. در حوزه صنایع نیز تغییرات قابل‌توجهی در انتظارات تحلیلگران دیده می‌شود. برای مثال انتظار می‌رود سود صنعت فولاد نسبت به سال قبل تا ۲۰درصد افت کند. این کاهش عمدتا ناشی از افت قیمت‌های جهانی، کاهش صادرات و فشار بر هزینه‌های تولید است، همچنین در صنایع سیمان، پتروشیمی، داروسازی و غذایی نیز نشانه‌هایی از رشد محدود سودآوری دلاری مشاهده می‌شود. کاهش هم‌زمان انتظارات در نرخ ارز، بازار طلا، بازدهی سهام و سود شرکت‌ها، همراه با ثبات ارزش‌گذاری بازار در محدوده‌های پایین P/E)حدود ۲/۵)، بیانگر شرایط رکودی در فضای تحلیلی بازار سرمایه است. این وضعیت می‌تواند موجب تقویت رفتار محافظه‌کارانه سرمایه‌گذاران، کاهش ورود نقدینگی جدید و سخت‌تر شدن مسیر خروج از رکود در سال۱۴۰۴ شود.
تعدیل ۲۲درصدی در سود فولادی‌ها
بررسی جدیدترین داده‌های تحلیلی درباره پیش‌بینی سود شرکت‌های صنعت فولاد برای سال مالی ۱۴۰۴ نشان می‌دهد انتظارات بازار با تعدیلات کاهشی قابل‌توجهی مواجه شده است. بر اساس اجماع تیرماه تحلیلگران، پیش‌بینی سود خالص شرکت‌های فولادی با تعدیلی منفی حدود ۲۲درصد نسبت به اجماع اسفندماه همراه بوده است. این کاهش عمدتا ناشی از چهار عامل کلیدی شامل افزایش بهای گندله، رشد نرخ گاز طبیعی، کاهش تقاضا به دنبال ریسک‌های ژئوپلیتیک و کاهش انتظارات از قیمت جهانی شمش CIS بوده است.
در بین شرکت‌های عمده فولادی، فولاد با کاهش ۲۵درصدی سود پیش‌بینی‌شده نسبت به اجماع قبلی مواجه شده و میزان سود تخمینی آن از ۹۱۴به ۶۸۳ریال رسیده است. نمادهای دیگری مانند فخوز و کاوه نیز کاهش‌هایی به ترتیب برابر با ۱۲ و ۴درصد داشته‌اند. در مقابل تنها تعداد اندکی از نمادها مانند فسازان (با افزایش ۳۳درصدی) و کویر (با افزایش ۷درصدی)، برآوردی افزایشی نسبت به قبل داشته‌اند.
از دیدگاه تفسیری، کاهش نرخ فروش محصولات فولادی در بازار داخلی به‌‌ویژه برای ورق گرم فولاد مبارکه یکی از عوامل اصلی تعدیل انتظارات سودآوری در این صنعت به‌شمار می‌رود. نرخ ورق گرم که در سال گذشته عمدتا با نرخ دلار آزاد معامله می‌شد، در سال جدید به طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یافته و در آخرین معاملات به حدود ۵/۳۲میلیون تومان به ازای هر تن رسیده است. افزایش سهمیه نقدی در معاملات ورق (از ۱۰درصد به ۳۵درصد) نیز به‌عنوان یکی از عوامل فشاری بر قیمت تلقی می‌شود، همچنین کاهش بهای شمش CIS و ورق چین به محدوده ۴۴۰دلار در هر تن و افت تقاضا از سوی خودروسازها و دیگر مصرف‌کنندگان داخلی فشار مضاعفی بر بازار وارد کرده است.
چشم‌انداز صنعت فولاد برای سال۱۴۰۴ با تضعیف جدی انتظارات سودآوری همراه شده است. فشار ناشی از عوامل بهای تمام‌شده، کاهش نرخ‌های فروش داخلی، افت قیمت جهانی شمش و رکود تقاضای داخلی سبب شده که تحلیلگران در اجماع تیرماه، سود شرکت‌های بزرگ فولادی را با کاهش محسوسی نسبت به اسفندماه برآورد کنند. به‌نظر می‌رسد تنها در صورت کاهش موثر نرخ‌های انرژی و بهبود شرایط تقاضا در بازار داخلی و صادراتی بتوان چشم‌اندازی مثبت‌تر برای سودآوری این صنعت در نظر گرفت.
نگاه مثبت به دو سمت زنجیره معدنی
داده‌های تحلیلی جدید مربوط به پیش‌بینی سود سال مالی ۱۴۰۴ در صنعت سنگ‌آهن و محصولات فلزی نشان‌دهنده تعدیلات کاهشی در سطح اجماع تحلیلگران نسبت به اسفندماه است، با این حال برخلاف صنعت فولاد، نگاه تحلیلگران به شرکت‌های بالادستی زنجیره مثبت‌تر باقی‌مانده است. به طور میانگین انتظار می‌رود سود شرکت‌های فعال در حوزه سنگ‌آهن و فرآورده‌های فلزی با کاهشی در حدود ۱۰درصد نسبت به برآوردهای پیشین همراه باشد که بسیار ملایم‌تر از تعدیل ۲۲درصدی صنعت فولاد است.
در میان شرکت‌های این گروه، برخی مانند «کگهر» (با رشد ۲۰درصدی) و «چدن» (با کاهش فقط ۶درصدی) توانسته‌اند موقعیت با‌ثبات‌تری نسبت به دیگر شرکت‌ها حفظ کنند. با این حال نمادهایی همچون «فسپا» و «فجر» کاهش سود قابل‌توجهی در محدوده ۱۳ تا ۱۷درصد را تجربه کرده‌اند. سود پیش‌بینی‌شده برای نماد «کچاد» نیز از ۶۳۹ به ۵۶۹ریال کاهش یافته که نشان از تضعیف چشم‌انداز بازار نسبت به شرایط درآمدی آن دارد.
این فضای متفاوت نسبت به شرکت‌های میانی زنجیره فولاد تا حدی ناشی از اثرپذیری کمتر شرکت‌های بالادستی از محدودیت‌های انرژی و افت قیمت جهانی شمش فولاد است. در واقع تحلیلگران انتظار دارند که معدنکاران بزرگ بتوانند بخشی از کاهش سود زیرمجموعه‌های فولادی خود را با افزایش درآمد حاصل از فروش کنسانتره، گندله و سنگ‌آهن جبران کنند.
از دیگر تحولات تاثیرگذار، ریسک‌های مرتبط با نحوه قیمت‌گذاری محصولات معدنی در بورس کالاست. در هفته‌های پایانی تیرماه، عرضه محصولات سنگ‌آهنی در بورس متوقف شده بود؛ دلیل آن اختلاف‌نظر میان بازیگران صنعت و سیاستگذاران درباره قیمت پایه عرضه بود. طبق دستورالعمل جدید ابلاغ‌شده در ابتدای سال، سقف قیمت پایه کنسانتره، گندله و سنگ‌آهن اسفنجی معادل آخرین نرخ ارزش گمرکی این کالاها با نرخ حواله ارز مرکز مبادله تعیین شده اما به نظر می‌رسد که اختلافات همچنان باقی است و فرمول جدید تا اطلاع ثانوی به تعویق افتاده است. فولادسازان نسبت به قیمت بالای این مواد اولیه اعتراض دارند زیرا حاشیه سود آنها به‌شدت کاهش یافته و گاهی نرخ صادرات از نرخ داخلی نیز پایین‌تر شده است.
اگرچه فضای کلی صنعت سنگ‌آهن در مقایسه با فولاد با خوش‌بینی بیشتری همراه است اما همچنان برخی ریسک‌های جدی در این حوزه وجود دارد. از جمله مهم‌ترین این ریسک‌ها تداوم اختلافات درباره قیمت‌گذاری کنسانتره و گندله، نوسانات نرخ ارز، محدودیت‌های صادراتی و همچنین وضعیت تقاضا در زنجیره پایین‌دستی است. با توجه به اینکه قیمت‌گذاری نهایی و فرمول‌های عرضه در بورس کالا هنوز نهایی نشده‌اند، فضای عدم‌قطعیت در سودآوری شرکت‌های این صنعت پابرجاست و می‌تواند بر روند آتی تحلیل‌ها و تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران اثرگذار باشد.
بدبینیهای متفاوت نسبت به فلزات رنگین
بررسی تازه‌ترین پیش‌بینی‌های تحلیلی از سود سال مالی ۱۴۰۴ در صنعت فلزات غیرآهنی نشان می‌دهد که تحلیلگران نسبت به اجماع اسفندماه، دیدگاه محتاطانه‌تری اتخاذ کرده‌اند و برآوردها را به طور میانگین با تعدیل منفی همراه ساخته‌اند. کاهش سود انتظاری در برخی نمادها به دلایل مشخصی همچون افت رقابت در بورس کالا، تاثیر نرخ‌های مبادله‌ای جدید، ابهامات درباره مجوزهای بهره‌برداری و کاهش قیمت‌های جهانی شکل گرفته است.
مهم‌ترین نماد این صنعت یعنی فملی با کاهش چشمگیر ۳۲درصدی در برآورد سود سالانه از سطح ۱۵۸۳ریال به ۱۰۷۳ریال مواجه شده است. افت رقابت در فروش کاتد مس در بورس کالا به ویژه در پی کاهش فاصله نرخ دلار آزاد و مبادله‌ای، عامل اصلی این تعدیل منفی محسوب می‌شود. برخلاف ثبات نسبی قیمت جهانی مس، فشار از سمت بازار داخلی و افت تقاضا موجب شد EPS فملی با سطحی پایین‌تر از انتظارات اولیه تحلیلگران مواجه شود.
فباهنر نیز با تعدیل نزولی ۱۹درصدی در سود پیش‌بینی‌شده همراه بوده و از ۱۷۷۳ به ۱۴۳۴ریال رسیده است. تحلیل‌ها بر این نکته تاکید دارند که فروش پرحجم فباهنر در سال ۱۴۰۳ بیشتر ناشی از سفارش‌های خودروسازان بوده و قابلیت تکرار آن در سال۱۴۰۴ وجود ندارد. داده‌های فروش فصل بهار نیز این فرضیه را تایید کرده‌اند.
در حوزه شرکت‌های معدنی، سود کزغال با تعدیل منفی ۳۹درصدی مواجه شده و به ۴۴۵ریال رسیده است. هرچند انتظار می‌رفت با اجرای مکانیسم نرخ‌گذاری مبتنی بر «ست اینوال» بهبود حاصل شود، اما با عدم اجرای کامل این الگو، همچنان ۲۵درصد از ظرفیت بالقوه نرخ‌گذاری به تحقق نرسیده و بازار در تحلیل خود این نکته را لحاظ کرده است.
از سوی دیگر فزر با ثبات نسبی در سودآوری مواجه و حتی با وجود تداوم فضای بدبینانه در بازار نسبت به آن، برآورد سود آن در سطح ۷۸۹۹ ریال حفظ شده است. تحلیلگران همچنین نسبت به سودآوری «تاصیکو» ابراز بدبینی کرده‌اند.
کاهش سود دلاری در صنایع پالایشی
در آخرین برآوردهای تحلیلی از سودآوری صنعت پالایش نفت در سال مالی۱۴۰۴، تصویر کلی نشان‌دهنده نوعی دوگانگی در نگاه تحلیلگران است به‌گونه‌ای که از یک‌سو سود دلاری شرکت‌های پالایشی در مقایسه با سال ۱۴۰۳ کاهش یافته اما از سوی دیگر، برآورد ریالی سود نسبت به اجماع اسفندماه با تعدیل مثبت همراه بوده است. داده‌ها نشان می‌دهد که بازار نسبت به تداوم کرک‌اسپردهای بالا چندان خوش‌بین نیست اما در حال حاضر همچنان میانگین سودآوری پالایشگاه‌ها در سطح مناسبی ارزیابی می‌شود.
مطابق گزارش اجماع تحلیلگران در تیرماه، سود دلاری صنعت پالایش نسبت به سال۱۴۰۳ حدود ۷درصد کاهش یافته و این در حالی است که میانگین سود مورد انتظار ریالی شرکت‌های پالایشی نسبت به اجماع اسفندماه حدود ۳درصد افزایش یافته است. این تناقض ظاهری می‌تواند به دلایلی همچون اعلام کاهش نرخ خوراک، نرخ تسعیر ارز توافقی و تثبیت نسبی کرک اسپرد در فصل بهار مرتبط باشد.
نگاهی به آمارهای نمادها نشان می‌دهد که شبریز با رشد ۴درصدی، شتران و شپنا هرکدام با رشد ۵درصدی و شبندر با رشد صفر درصد نسبت به اسفند همراه شده‌اند. در مقابل تنها نماد منفی این صنعت شراز است که برآورد سود آن از ۴۴۷۲ به ۳۹۴۲ ریال کاهش یافته که معادل ۱۲درصد تعدیل منفی است.
در پیش‌بینی سود سالانه برای ۱۴۰۴، میانگین EPS برای شبندر برابر با ۲۱۶۳ ریال، برای شبریز ۴۸۱۴، شتران ۵۸۷، شپنا ۸۶۲، شاوان ۳۱۴۵ و شراز ۳۹۴۲ ریال اعلام شده است. در این بین بیشترین مشارکت تحلیلگران در اجماع مربوط به شپنا (۳۰تحلیلگر) و شتران (۲۹تحلیلگر) است. بازه پیش‌بینی‌ها نیز دامنه قابل‌توجهی دارد. به‌عنوان مثال، برای شبریز کف برآورد ۳۵۵۰ و سقف آن ۶۳۰۰ ریال است.
چشم‌انداز سودآوری صنعت پالایش نفت در سال۱۴۰۴ همچنان وابسته به پایداری کرک اسپردها، روند نرخ ارز، سیاست‌های دولت در خصوص نرخ خوراک و وضعیت صادرات فرآورده‌ها خواهد بود. فضای تحلیلی فعلی نشان می‌دهد که با وجود برخی نگرانی‌ها، بازار در مجموع نسبت به پایداری سودآوری این صنعت همچنان امیدوار است.
تعدیل منفی محدود با ریسک مالیاتی و خوراک در پتروشیمی‌ها
در تیرماه۱۴۰۴ میانگین سود مورد انتظار برای شرکت‌های پتروشیمی با اندکی کاهش نسبت به اجماع اسفند همراه شد. به طور میانگین، اجماع تیر نسبت به اسفند حدود ۲درصد افت را نشان می‌دهد که علت اصلی آن حذف گسترده معافیت مالیاتی ماده ۱۳۲ در بسیاری از شرکت‌ها و ابهامات پیرامون فرمول نرخ یوتیلیتی است.
جم با اجماع سود ۸۶۶۰ ریالی در تیرماه، نسبت به ۱۰۴۶۲ریال اجماع اسفند، با ۱۷درصد کاهش برآورد مواجه شده است. شغدیر و جم پیلن نیز در اجماع تیر به ترتیب سودهای ۶۹۲۶ و ۲۸۸۷۴ریالی را ثبت کرده‌اند که نسبت به اجماع اسفند به ترتیب ۳۱درصد و ۱۵درصد کاهش داشته‌اند.
در مورد بوعلی، سود اجماعی تیرماه ۱۱۴۰۵ریال و برآورد اسفندماه ۱۱۲۳۲ریال، شاهد اختلاف بسیار جزئی هستیم (حدود ۲درصد). کاهش سهم ریفرمیت در ترکیب فروش این شرکت به دلیل تعهد تامین خوراک شگویا باعث شده بخشی از ظرفیت سودآوری بالقوه شرکت از بین برود.
نوری نیز با سود اجماعی ۶۲۱۵ریال در تیرماه نسبت‌به اسفند (۶۳۶۸ ریال) کاهش ۲درصدی را تجربه کرده که به نسبت قابل تامل است. با توجه به بهبود نسبی نرخ دلار توافقی انتظار می‌رود بخشی از کاهش نرخ‌های جهانی در پتروشیمی‌ها جبران شود. با این حال حذف معافیت مالیاتی و افزایش نرخ یوتیلیتی، عمده‌ترین عوامل فشار بر سودآوری این صنعت در سال ۱۴۰۴ به شمار می‌روند.
فشار هزینه‌ای و افت سودآوری در اوره‌ای‌ها
برخلاف پتروشیمی‌ها، صنعت اوره و متانول در تیرماه با تعدیلات منفی جدی‌تری نسبت به اجماع اسفند مواجه شده است. نرخ خوراک جدید که از ابتدای بهار اعمال شده، با افزایش نسبت سهم گاز سوخت به ۷۰ تا ۷۵درصد نرخ خوراک، حاشیه سود شرکت‌ها را کاهش داده است. شپدیس با سود اجماعی ۴۸۹۱۳ریال، نسبت به اسفند (۵۰۴۶۰ریال) با کاهش ۳درصد مواجه بوده است. شیراز با کاهش ۸درصد نسبت به اسفند، سود ۷۵۱۸ریالی را ثبت کرده است.
در مقابل زاگرس با افت ۴۳درصد نسبت‌به اجماع اسفند (از ۲۵۳۷۲ به ۱۴۵۰۳ریال)، بیشترین کاهش را در میان شرکت‌های متانولی داشته است. خراسان در اجماع تیر سود ۲۶۷۹۹ریالی را نشان می‌دهد که نسبت به اسفند ۱۴درصد افت کرده است.
تعدیل انتظارات از سیمانی‌ها زیاد نبود
پیش‌بینی سود سال مالی۱۴۰۴ صنعت سیمان حاکی از کاهش انتظارات بازار نسبت به گزارش‌های قبلی است. براساس داده‌های موجود، میانگین سود پیش‌بینی شده برای نمادهای مختلف این صنعت با کاهش قابل‌توجهی نسبت به اجماع اسفندماه مواجه شده است.
به‌عنوان نمونه، سود پیش‌بینی‌شده ساروم از ۱۶۹۲۵ریال به ۴۱۹۲۰ریال کاهش یافته که نشان‌دهنده کاهشی نزدیک به ۱۹درصد است. ستران نیز با ۱۸درصد افت پیش‌بینی سود روبه‌رو شده و سخوز کاهش ۱۹درصدی را تجربه کرده است.
دیگر نمادها مانند سغدیر با کاهش ۳۴درصدی و سخاش با افت ۲۵درصدی همراه بوده‌اند. تنها سیتاست که رشد ۶درصدی سود پیش‌بینی شده داشته است.
دلایل اصلی کاهش انتظارات سودآوری صنعت سیمان را می‌توان در دو عامل مهم جست‌وجو کرد؛ نخست، افزایش قابل توجه نرخ فروش محصولات که از ۲۴دلار به حدود ۳۲دلار رسیده و نشان‌دهنده رشد ۳۳درصدی است. این افزایش نرخ به‌واسطه ناترازی در تامین برق و بهبود شرایط فروش شرکت‌ها بوده است. به طور کلی نرخ فروش سیمان در سال‌جاری رشد چشمگیری داشته و باعث افزایش ۱۸درصدی حجم معاملات نسبت به سال گذشته شده است.
با این حال دومین عامل ریسک‌های سیاسی و تغییر سیاست‌های اعتباری به واسطه بدهی‌های معوق برخی مشتریان بزرگ، فشار مضاعفی بر روند سودآوری وارد کرده است.
علاوه بر این، انتظارات منفی نسبت به رکود احتمالی در بخش ساخت‌وساز نیز موجب شده بازار دید محتاطانه‌تری نسبت به آینده صنعت داشته باشد.
از سوی دیگر میانگین نرخ فروش سیمان که پیش از این به بیش از ۲/۳میلیون تومان در هر تن رسیده بود با کاهش به حدود ۲/۲میلیون تومان طی دوره‌ای شش هفته‌ای پس از تعطیلات، افت قابل‌توجهی را تجربه کرده است. این کاهش قیمت عمدتا ناشی از تردیدهای بازار نسبت به قدرت خرید مشتریان و انتظار کاهش فعالیت ساخت‌وسازها بوده است. با این حال، در هفته‌های اخیر، کاهش عرضه و افزایش هزینه‌های انرژی به‌عنوان محرک‌های مثبت، احتمال افزایش قیمت‌ها و بهبود سودآوری را تقویت کرده‌اند.
باوجود چالش‌های ناشی از ناترازی انرژی، افزایش نرخ فروش و ریسک‌های سیاسی و اعتباری انتظار می‌رود با کاهش عرضه و تحولات مثبت در بازارهای صادراتی، سودآوری صنعت سیمان تا حدودی بهبود یابد بنابراین چشم‌انداز سودآوری این صنعت اگرچه با احتیاط همراه است اما نشانه‌هایی از بهبود نسبت‌به پیش‌بینی‌های قبلی دارد که می‌تواند برای سرمایه‌گذاران و تحلیلگران بازار سرمایه اهمیت فراوانی داشته باشد.
