تبلیغ خدمت، فراموشی وظیفه
پویا اصل‌باغ– پاکیزگی و زیبایی یکی از مهم‌ترین معیارهایی است که می‌توان پایتخت‌ها را با آن بررسی کرد. در واقع این دو فاکتور نشان‌دهنده این است که شهردار چه عملکردی در زمینه مدیریت شهری دارد. حال و روز فعلی تهران در زمینه نظافت شهری و زیباسازی از جمله تبلیغات مطرح شده، نشان می‌دهد که علیرضا زاکانی نه‌تنها به تمیزی شهر اعتقاد ندارد بلکه از خلاقیت نیز بهره‌ای نبرده است. در طول چند هفته گذشته، موضوع نظافت شهری و عملکرد ضعیف شهرداری در این خصوص، شهروندان تهرانی را کلافه کرده و حتی برخی مدیران و کارشناسان نیز به این عملکرد نقد وارد کردند. با این وجود اوضاع فعلی پایتخت نشان می‌دهد که شهرداری با معیارهای اصلی شهری فاصله زیادی دارد.
یکی دیگر از اقداماتی که علیرضا زاکانی در چند روز اخیر انجام داده که با واکنش منفی شهروندان روبه‌رو شده، نصب بیلبوردهایی است که در آن از خود و سازمان تحت امرش، قدردانی و تجلیل کرده است. شهردار تهران با نصب تابلوهایی نظیر «اراده کردید، آسفالت کردیم» و «شهرداری، تهران تا شانگهای را آسفالت کرد!» برای یک خدمت ساده و معمولی به نوعی منت بزرگی بر سر مردم گذاشت. در مجموع این اقدامات، زاکانی نشان داد در عمل مدیر کارآمدی نیست و تنها همان بیلبوردهایی که خود دستور نصب کردنش را داده از او تمجید می‌کنند. آلودگی محیطی تهران و عدم حضور خلاقیت در تبلیغات و فرهنگ‌سازی حاکی از آن است که پایتخت در دست افرادی افتاده که توجه خاصی به معیارهای مهم شهری ندارند.
تهران زیر بار آلودگی
پیشتر گفته شد که نظافت تهران درحال حاضر به یکی از بحث برانگیزترین موضوعات تبدیل شده است. به‌گفته برخی مسوولان و کارشناسان شهری، پاکیزگی شهر در دوره مدیریت علیرضا زاکانی با ضعف و کاستی‌های زیادی روبه‌رو است به‌طوری که ناصر امانی، عضو شورای شهر در مصاحبه شهریورماه گذشته خود با «جهان‌صنعت» تشریح کرده بود: «متاسفانه در زمینه مهم‌ترین مسوولیت شهرداری یعنی نظافت و رفتوروب شهر در این دوره چالش‌های زیادی داشتیم و یکی از ضعیف‌ترین حوزه‌های مدیریت شهری این دوره محسوب می‌شود. تاکنون سه مرتبه، انجام این ماموریت دچار تغییر شده و پنج مدیر سازمان پسماند تغییر پیدا کردند اما تا به حال مخازن زباله و اطراف آنها بدون برنامه رها شده است. این بی‌برنامگی و سردرگمی باعث شده هزاران‌میلیارد تومان از جیب مردم تهران هدر برود.»
بنابر داده‌های موجود در پایتخت روزانه ۶هزار تن پسماند تولید می‌شود، همچنین در سال۱۴۰۱ سرانه تولید پسماند شهری به ازای هر شهروند حدود ۷۶۴گرم در روز اعلام شده است. گزارش شده که در محدوده بازار تهران نیز روزانه ۳۰تن زباله جمع‌آوری می‌شود. معیارها نشان می‌دهد که این مقدار زباله برای تهران، رقم بالایی بوده به‌گونه‌ای که در شهر توکیو، پایتخت ژاپن این رقم به ازای هر فرد حدود ۳۰۰گرم است بنابراین باوجود مقدار بالای تولید زباله در پایتخت، باید شهرداری در این زمینه اقدامات لازم و فرهنگ‌سازی را در خصوص تولید کمتر پسماند اتخاذ می‌کرد اما اوضاع فعلی از چیز دیگری حکایت دارد.
از کمبود نیرو تا ضعف مدیریت
بسیاری از کارشناسان برای بررسی علل ضعف شهرداری در خصوص نظافت شهری دلایل مختلفی را عنوان کردند. بعد از وقوع جنگ ۱۲روزه و اخراج اتباع غیرمجاز از کشور، بسیاری از کارگران رفتوروب شهری که در شهرداری مشغول به‌کار بودند و وظیفه جمع‌آوری زباله و نظافت شهری را برعهده داشتند از کشور خارج شدند. این موضوع سبب شد که شهرداری تهران با بحران نیروی کار مواجه شود به‌گونه‌ای که علیرضا زاکانی برای استخدام پاکبانان ایرانی وعده حقوق و مزایای بالایی را داد اما او نتوانست در این زمینه موفق شود.
کاهش پیمانکار به بهانه صرفه‌جویی در بودجه
یکی دیگر از دلایلی که کارشناسان در این زمینه مطرح کردند، بحث کاهش پیمانکاران بوده که به افت نظافت شهری در تهران دامن زده است. طی چندسالی که زاکانی عهده‌دار شهرداری تهران شده، پیمانکاران و نیروهای خدماتی در حوزه پسماند و نظافت، کاهش قابل ملاحظه‌ای را شاهد بودند. این اقدام به باور برخی مدیران شهرداری به منظور کاهش هزینه‌ها انجام شده است. در دوره‌های پیشین، نظافت و پاکیزگی پایتخت برعهده حداقل ۱۵۰پیمانکار بود اما در آبان سال۱۴۰۲، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران گفت که از مجموع ۱۵۰پیمانکار، تعداد پیمانکاران به ۱۴ تا ۱۵کاهش پیدا کرده است. همچنین در مردادماه گذشته، یکی از اعضای شورای شهر تهران گفت که شهرداری با انجام این رویه، تعداد پیمانکاران را به حداقل رسانده است. به باور بسیاری از کارشناسان، این تصمیم زاکانی و مدیران تحت امرش، بدون فکر و برنامه‌ریزی انجام شده و نظافت استان را با چالش‌های زیادی مواجه می‌کند.
فرسودگی تجهیزات نظافت شهری
یکی دیگر از نواقصی که کارشناسان مطرح کردند، فرسودگی و کمبود امکانات و تجهیزات نظافت شهری در استان تهران است. گزارش‌ها حاکی از آن است که این موضوع از دوره‌های پیشین آغاز و تاکنون ادامه دارد. به گفته رضا محمدی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، «در دوره‌های قبل مدیریت شهری برای کاهش هزینه‌ها، استفاده از ماشین‌آلات مکانیزه نگهداشت و نظافت شهر محدود شد و به مرور شاهد کاهش ماشین‌آلات تخصصی از جمله جاروهای مکانیزه، مخزن‌شور، جدول‌شور و ماشین‌های حمل زباله در تهران بودیم.» با این وجود تاکنون مشخص نیست که برنامه علیرضا زاکانی برای نوسازی و ارتقای امکانات نظافت شهری پایتخت چیست.
فرهنگ‌سازی ضعیف شهرداری
یکی از سیاست‌هایی که شهرداری می‌توانست آن را انجام دهد بحث فرهنگ‌سازی است. در واقع با انجام این اقدام و تشویق شهروندان به تولید کمتر زباله و تفکیک پسماند‌تر و خشک از یکدیگر می‌توانستیم تحول مثبتی را در زمینه پاکی شهر شاهد باشیم اما به‌خاطر عدم وجود خلاقیت و ضعف نوآوری شهرداری و مدیران این سیاست همچنان دست‌نخورده باقی مانده است. به باور کارشناسان اگر شهرداری می‌توانست خلاقیت و نوآوری را فرهنگ‌سازی ترکیب می‌کرد نه‌تنها تولید پسماند در پایتخت با کاهش روبه‌رو می‌شد بلکه از انباشت زباله نیز خبری نبود. در بررسی حوزه نظافت شهری مشخص شد که سیاست‌ها و طرح‌های زاکانی در این زمینه نه‌تنها موثر و کافی نبوده بلکه برخی از آنها بدون فکر و تخصص صورت گرفته است. در مجموع این تصمیمات، رفتوروب و نظافت شهری به یکی از ضعف‌های شدید زاکانی در مدیریت شهری تبدیل شده است.
اگر بیلبورد نزنید سنگین‌تر است
یکی از چالش‌های مهمی که در طول دوران مدیریت زاکانی با آن مواجه هستیم، بحث تبلیغات، محتوای بیلبوردها و فرهنگ‌سازی در زمینه‌های مختلف است. گفته شد که طی چند روز اخیر، شهرداری با تجلیل از یک وظیفه کوچک خود، «آسفالت خیابان» را تحول عظیمی تلقی کرد که برای بسیاری از شهروندان و کارشناسان، موضوع عجیبی بود. پرسش اصلی اما این است که این رویه از چه زمانی شروع شده؟ چرا شهرداری در زمره تبلیغات و فرهنگ‌سازی از خلاقیت فاصله گرفته است؟
استفاده از جملات عجیب تا منت گذاشتن!
در طول دوران مدیریت زاکانی، بیلبوردهای عجیبی در تهران نصب شده که بعضا خشم شهروندان را برانگیخته است. از سوی دیگر عدم حضور خلاقیت در این حوزه، جناحی کردن موضوعات و حتی استفاده ضعیف از هوش‌مصنوعی باعث شده که چنین محتواهای پوچی در سطح استان نصب شود.
در تابستان گذشته کشور از جمله پایتخت با ناترازی شدید انرژی و کمبود آب مواجه بود. این اتفاق سبب شد که شهرداری به فکر فرهنگ‌سازی در خصوص صرفه‌جویی مصرف آب بیفتد. در تابستان سال‌جاری شهرداری با نصب بنرهایی همچون «۲۳نفر منتظرن ببندی!» و «ببند لطفا!» از بیلبوردهای خلاقانه‌ای بود که زاکانی برای کاهش مصرف آب ارائه داد. این محتواها باعث شد که بسیاری از شهروندان از این بیلبوردهای شهرداری متعجب شوند. بسیاری از کاربران فضای‌مجازی با این اقدام شهردار تهران شوخی و محتوای آن را پوچ دانستند. برای مثال یکی از کاربران در اینستاگرام گفته بود که «اگر زاکانی بیلبورد نزند سنگین‌تر است.»
تطهیر یک قرارداد شکست خورده
سال گذشته یکی از عجیب‌ترین بیلبوردهایی که در سطح پایتخت نصب شد در خصوص قرارداد واردات اتوبوس از چین بود. زاکانی با بنرهایی همچون «چه کسانی از پیشرفت پایتخت عصبانی هستند» و «چرا خارجی خریدیم» سعی بر تطهیر امضای یک قرارداد پر ابهام بود. بعد از انتشار خبر واردات ۲هزار و۵۰۰دستگاه اتوبوس از چین، بسیاری از شهروندان و حتی برخی مسوولان نسبت به نبود شفافیت در این زمینه واکنش‌های گسترده‌ای داشتند. حال که حدود یک‌سال از امضای این قرارداد می‌گذرد نه‌تنها طرف چینی وفای به عهد نکرده و در تعداد تحویلی اتوبوس‌ها بدقولی می‌کند بلکه بسیاری از ناوگان‌های وارد شده پس از گذشت تنها چندماه از فعالیت دچار نقص‌فنی شدند. در واقع اقدام شهرداری در نصب بیلبورد برای تمجید خود به نوعی آن دسته از افرادی که نسبت به این قرارداد اعتراض داشتند را عصبانی‌تر کرده است، به بیان ساده‌تر، زاکانی و مخالفان عملکردش را ضدپیشرفت خواند.
بزرگ‌نمایی در آسفالت کردن
طی روزهای گذشته شهرداری با نصب بنرهایی همچون «اراده کردید آسفالت کردیم» و «شهرداری، تهران تا شانگهای را آسفالت کرد!» مدعی شد که در این دوره مدیریت شهری، بیش از ۶هزار و ۵۰۰کیلومتر از خیابان‌های پایتخت را آسفالت کرده است. ابتدای امر باید گفت این عمل یکی از ساده‌ترین کارهایی که شهرداری باید آن را انجام دهد. با استناد به ماده (۵۵) قانون شهرداری، احداث، توسعه معابر، انجام آسفالت، تسطیح راه و کوچه‌ها در محدوده شهر از جمله وظایف شهرداری است. با این حال زاکانی این وظیفه قانونی خود را به تبلیغ گذاشت و به نوعی منتش را بر سر مردم گذاشت!
با این حال مواردی دیگری مانند استفاده غلط از هوش‌مصنوعی در ایجاد محتواها و استفاده از ادبیات نامناسب و بی‌ربط در ارائه موضوعات مختلف باعث شده که زاکانی نتواند در زمینه فرهنگ‌سازی نقش موثری را ایفا کند و در برخی موارد نارضایتی و تعجب شهروندان را نیز به همراه داشته است.
شهر دست شماست وضعیتش این است وای به حال اقتصاد!
چند روز پیش علیرضا زاکانی در یکی از همایش‌ها گفت که « از دولت خواسته‌ایم که معیشت تهران را به دست شهرداری بسپارد. ما به دولت اعلام کردیم که تعهد می‌دهیم قیمت کالاهای اساسی را تا ۴۰درصد ارزان کنیم!» ادعای عجیب زاکانی را می‌توان بدون تحلیل نیز بررسی کرد، فقط کافی است نگاهی به نظافت، زیباسازی، فرهنگ‌سازی، حمل‌ونقل و دیگر موضوعات شهری بیندازیم. در حالی که وضعیت فعلی تهران بیانگر این است که در بسیاری از حوزه‌های شهری عقب افتاده‌ایم، دخالت شما در اقتصاد و معیشت ضعیف مردم شرایط را از این که هست پیچیده‌تر می‌کند. به جای نسخه پیچی برای سفره کوچک مردم بهتر است که به وظایف ذاتی خود عمل کنید.
