بخش خصوصی پرچمدار صنعت نمایشگاهی کشور
جهان صنعت– صنعت نمایشگاهی امروز یکی از موتورهای محرک اقتصاد در دنیاست؛ بسیاری اعتقاد دارند ۱۰سال آینده اقتصاد هر کشور را می‌توان در نمایشگاه‌های آن دید؛ نمایشگاه‌ها بسیار فراتر از چندین غرفه هستند و می‌توان آنها را عرصه عرضه‌های اقتصادی خواند. روز گذشته به مناسبت روز جهانی صنعت، رویداد فعالان صنعت نمایشگاهی با عنوان «رویداد سمفونی همدلی» در نمایشگاه بین‌المللی شهر گنبد‌های فیروزه‌ای، اصفهان برگزار شد. این رویداد چهار پنل تخصصی را شامل می‌شد و در افتتاحیه آن نیز چهره‌های گوناگون فعال در این عرصه از جمله مجتبی شاهمرادی رییس هیات‌مدیره شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی اصفهان، صدیف بیک‌زاده مدیر‌عامل نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، معصومه آقاپور مشاور رییس‌جمهور در امور همکاری‌های اقتصادی، مهدی جمالی‌نژاد استاندار اصفهان، امیر کشانی رییس اتاق بازرگانی اصفهان و رحیم جلیلی رییس انجمن نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران به بیان دیدگاه‌های خود نسبت به این حوزه مهم و راهبردی پرداختند.
نگاه آسیب‌شناسانه
در مطلب بالا در وصف اهمیت صنعت نمایشگاهی در جهان امروز و چرایی الزام اهمیت به آن گفتیم اما هنوز چندین و چند مساله باقی است که مشخصا بدون در نظر گرفتن آنها نمی‌توان از تمام ظرفیت‌های موجود این عرصه بهره جست. در کشور ما کمتر عرصه‌ای را می‌توان یافت که از قانونگذاری ضعیف آسیب ندیده باشد و در استفاده از ظرفیت‌های خود به مشکلات جدی بر نخورده باشد. از سمت دیگر نبود متولی مشخص باعث سردرگمی بسیاری از فعالان این حوزه و باعث کند شدن روند کار‌ها شده است. همکاری سازنده میان بخش خصوصی و دولت از اصول لازم برای پیشبرد تمام اهداف یک کشور است اما نکته قابل‌توجه این است که در تمام جهان دولت‌ها وظیفه سیاستگذاری‌های کلان، قانونگذاری و نظارت را بر عهده دارند و یک تا ۱۰۰ اجرای برنامه‌ها برعهده بخش خصوصی است و اصلا به همین دلیل بخش خصوصی را موتور محرکه اقتصاد کشور‌ها می‌دانند؛ به گونه‌ای که مقام معظم رهبری نیز به وفور در سخنرانی‌هایشان از اهمیت توجه به بخش خصوصی و تلاش برای فراهم آوردن زمینه هرچه بیشتر برای فعالیت آن سخن گفته‌اند. در پنل دوم همایش صدیف بیک‌زاده مدیر‌عامل نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، امیر روشن بخش قنبری، معاون سازمان توسعه تجارت ایران، کامبیز معتمد وزیری عضو هیات‌مدیره شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران و علی مرادی رییس هیات‌مدیره انجمن برگزارکنندگان نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران به شیوه تخصصی به آسیب‌شناسی صنعت نمایشگاهی ایران و چالش‌های موجود در آن پرداختند.
تضعیف جایگاه ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی
بیک‌زاده در ابتدای این پنل گفت: در سال‌های اخیر، حضور ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی جهان کمرنگ شده و این عقب‌نشینی ناشی از چند عامل عمده بوده است. نخست، تضعیف نمایشگاه‌های داخلی به‌سبب سیاستگذاری‌های نادرست و سپس تاثیرات شگرف شرایط اقتصادی کشور و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های نمایشگاهی که حضور شرکت‌های خارجی را نیز کم‌رمق کرده است. این عوامل موجب شده‌اند تا فرآیندهای نمایشگاهی محدود به بازه‌های زمانی صرفا چهار روزه شود، حال آنکه برگزاری نمایشگاه امری فراتر از همین چند روز است و باید از پیش از رویداد تا پس از آن، به مثابه بستری مهم برای دریافت و انتقال داده‌های اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.
وی ادامه داد: طی ماه‌های اخیر، سامانه رجیستری نمایشگاهی با هدف اخذ اطلاعات برخط از شرکت‌کنندگان فعال شده است؛ هرچند، همچنان حرفه‌ای بودن این اطلاعات و فرآیند ثبت‌نام، جای تأمل بسیار دارد. این امر زمانی اهمیت می‌یابد که بدانیم پردازش این اطلاعات می‌تواند بستر برنامه‌ریزی واحدهای تولیدی را فراهم آورد. با این همه، یکی از اساسی‌ترین چالش‌های صنعت نمایشگاهی کشور، فقدان قانونگذاری ویژه و عدم وجود متولی تخصصی است؛ به گونه‌ای که در قیاس با سایر اصناف، این عرصه از خلأ مقررات رنج می‌برد و در زمینه انتقال فناوری نیز، کارآمدی لازم مشاهده نمی‌شود.
فقدان شاخص‌های کیفی بین‌المللی
وی افزود: یکی از دیگر معضلات بنیادین، فقدان شاخص‌های کیفی بین‌المللی برای ارزیابی نمایشگاه‌هاست؛ به‌طوری که ارزیابی‌ها عمدتا مبتنی بر نگرش‌های فردی برگزارکنندگان سامان می‌یابد و هیچ تطابقی با استانداردهای روز جهان ندارد. ورود فناوری دیجیتال و تقویت زیرساخت اینترنت پرسرعت که لازمه نمایشگاه‌های مدرن است، با دشواری‌های فراوان و عقب‌ماندگی چشمگیر همراه بوده است. در همین راستا، حتی تامین ابتدایی‌ترین نیازها نظیر پوشش وای‌فای، مستلزم پیگیری‌های گسترده و عبور از موانع عدیده بوده است. در وضعیت فعلی، کاهش هزینه‌های مربوط به برگزاری و تطبیق هزینه‌ها با میزان خدمات ارائه شده، یکی دیگر از ضرورت‌هایی است که باید مورد بازنگری قرار گیرد.
روشن بخش قنبری در ادامه نشست گفت: در خلال این تحولات، نمی‌توان از تلاش‌ها و زحمات بی‌شمار بخش خصوصی چشم‌پوشی کرد؛ فعالانی که در سال‌های پیش، نقش چشمگیری در رونق اقتصادی نمایشگاه‌های استان‌ها ایفا کردند و گاهی، فضای رقابتی و هم‌افزایی گذشته را یادآوری می‌کنند. امروز اما صنعت نمایشگاهی کشور از ماتریس جهانی فاصله گرفته و امید می‌رود که با برنامه‌ریزی و حمایت مؤثر دولت و بازگشت به فضای رقابتی گذشته، ارزش‌افزوده‌ای دوباره برای کشور فراهم آید.
واکاوی جایگاه دولت
پیرامون جایگاه دولت در صنعت نمایشگاهی و استمرار صدور مجوزها، ضمن اشاره به چالش‌های جهانی و دشواری‌های تجارت خارجی، باید اشاره کرد که فساد و ناکارآمدی ناشی از حکمرانی نادرست، محدود به صنعت نمایشگاهی نیست و دیگر صنایع را نیز دربر گرفته است. سیستم‌های دولتی ما که به عنوان سیاستگذار حضور پیدا می‌کنند اساسا به دلیل ضعیف بودن در حوزه منابع انسانی‌شان به شدت دچار چاقی (فربگى) شدن و هزینه‌های ثابت‌شان به شدت افزایش پیدا کرده است . عدم ایفای درست نقش سیاستگذار و رگولاتورهای مرزی، موجب ایجاد لایه‌هایی از قدرت و مانعی برای تحقق عدالت شده است. تنها با سپردن مسیر توسعه به کار ویژه بازار و بخش خصوصی، می‌توان به توسعه پایدار و واقعی در صنعت نمایشگاهی امید داشت.
بخشی از دشواری‌ها و مشکلات پیش‌روی شرکت‌کنندگان خارجی در نمایشگاه‌های ایران، بی‌گمان ناشی از مناسبات سیاسی کشور است. ورود افراد مختلف به این حوزه، به سبب فقدان شفافیت ساختاری، این صنعت را با چالش‌هایی جدی مواجه ساخته است؛ به گونه‌ای که تداوم این وضعیت، موجب سردرگمی و کاهش اطمینان خاطر بازیگران داخلی و خارجی شده است.
اجحاف به بخش خصوصی
سمفونی کنونی همدلی، همچنان ناکوک و ناموزون است و این صدا، پژواکی دلپذیر نمی‌آفریند. وضعیت جاری، چه در بخش دولتی که از انجام تکالیف خویش ناتوان مانده است و چه در بخش خصوصی که احساس اجحاف دارد، نمایانگر صحت این ادعاست. در این میان، همگان اذعان دارند که رمز عبور از وضع موجود و نیل به نقطه مطلوب، تداوم همین روحیه همدلی است. شاید بتوان با اقناع بخش دولتی برای حذف کامل مجوزها و واگذاری امور به فعالان اقتصادی، یا متقاعد ساختن بخش خصوصی بر ضرورت تنظیم‌گری معقول، این بستر را مهیا ساخت اما بی‌شک، نحوه و میزان دخالت دولت موضوعی است که نیازمند تفاهم و بازنگری اساسی است.
ضرورت نگاه توسعه‌گرا
یکی از جدی‌ترین مباحث، تداوم اختلاف میان سازمان توسعه تجارت و شرکت سهامی نمایشگاه‌هاست. نگاهی ژرف و دلسوزانه حکایت از آن دارد که تمام کنشگران عرصه، به نوعی در سپری شدن مسیر درست قصور ورزیده‌اند. امید می‌رود این چالش‌ها با رویکرد همدلانه و شاید با نیاز به بازبینی جدی، به فرآیندی منتهی شود که به جای اختلاف و مناظره، بتوان با بهره‌گیری از تجارب جهانی و تکیه بر نگاه کارشناسانه و با محوریت توسعه بخش خصوصی، معضل تاریخی صنعت نمایشگاهی کشور را اصلاح و سامان بخشید.
اطلاعات ارزشمند
مرادی گفت: باید به سمتی رفت که مجوزها تماما براساس استعداد مجریان و پتانسیل‌های برگزارکنندگان ارائه شود.
وی گفت: یکی از سوالات این قسمت این است که بازدیدکنندگان مهم‌ترین بخش هر نمایشگاه هستند و اطلاعات بازخورد این بازدیدکنندگان ضروری است. متاسفانه چند سالی است که این اطلاعات به مجریان داده نمی‌شود و ابزار مهمی از دست برگزارکنندگان رفته است.
الزام وجود یک اتحادیه
معتمد وزیری گفت: چالش‌های ما از این موضوع سرچشمه می‌گیرد که صنعت نمایشگاهی کشور خود را در قالب یک نهاد رسمی و قانونی پیدا نکرده است. صحبت از همدلی در میان است اما فراموش کرده‌ایم که سمفونی‌ها بدون رهبر ارکستر به وجود نمی‌آیند. چهار انجمن حاضر در صنعت نمایشگاهی کشور اختلافاتی با هم دارند و شک نکنید تا زمانی که یک رسمیت قانونی در قالب یک تشکل واحد به وجود نیاید مشکلاتی مانند اطلاعات و زیرساخت‌ها کماکان به جای خود باقی است و منافع بخش خصوصی نادیده گرفته می‌شود.
وی افزود: از دیدگاه من وجود یک اتحادیه نمایشگاهی می‌تواند پاسخگو بسیاری از مطالبات باشد چرا که اتحادیه‌ها براساس متن قانون عمل می کنند و ضمانت اجرا دارند.
