بحران نقدینگی در صنعت خودروی چین

جهان صنعت_درحالی‌‌که بازار خودروهای برقی چین به صحنه‌‌ای از رقابت بی‌رحمانه بدل شده، تحلیل‌‌های جدید نشان می‌دهد که بسیاری از خودروسازان این کشور برای حفظ سهم بازار خود، به‌شدت در حال فشار بر زنجیره تامین هستند و در نتیجه، با بحران نقدینگی دست‌ و پنجه نرم می‌کنند. دولت چین که نگران پیامدهای این بحران است، اخیرا از خودروسازان بزرگ خواسته پرداخت بدهی‌‌ها به تامین‌‌کنندگان را تسریع بخشند. بررسی‌‌های تحلیلگران نشان می‌دهد در پایان سال گذشته میلادی، بیش از یک‌سوم خودروسازان چینی حاضر در بورس، با مازاد بدهی جاری نسبت‌به دارایی‌‌های جاری مواجه بودند؛ مساله‌‌ای که نشان از وخامت وضعیت نقدینگی دارد و زنگ خطر را برای پایداری مالی این صنعت به صدا درآورده است.

بزرگان در باتلاق بدهی

در صدر فهرست شرکت‌هایی که با کسری سرمایه در گردش مواجه‌ هستند، غول خودروسازی چین یعنی BYD قرار دارد. شرکت‌های دیگری همچون Geely، Nio، Seres، BAIC و JAC نیز در شرایطی مشابه قرار دارند. براساس داده‌‌های موجود، مجموع دارایی‌‌های جاری ۱۶شرکت بزرگ خودروساز چینی تا پایان دسامبر۲۰۲۴ به ۳/‏‏۱۰۴‌میلیارد یوآن کاهش یافته است؛ در حالی که این رقم در نیمه اول سال۲۰۲۱ بیش از ۲۹۰‌میلیارد یوآن بود، یعنی کاهش ۶۲‌درصدی تنها در دو سال گذشته دارد. از همین رو یین شین چی، تحلیلگر ارشد بازار خودرو چین در این باره هشدار داد؛ «این کاهش شدید در سرمایه خالص جاری، نشان‌‌دهنده افزایش مصرف نقدینگی و بالا رفتن ریسک‌‌های مالی است. اگر این روند ادامه یابد، تا سال۲۰۲۶ ما شاهد مرحله‌ای از غربالگری طبیعی در صنعت خودروی چین خواهیم بود؛ جایی‌که برخی شرکت‌ها به‌دلیل بحران نقدینگی سقوط خواهند کرد.»

واکنش دولت؛ اولتیماتوم به خودروسازان

دولت چین که نسبت به آثار مخرب این وضعیت بر اشتغال و رشد اقتصادی حساس است، اخیرا جلساتی با ۱۶خودروساز بزرگ کشور برگزار کرده است. در این نشست، مسوولان دولتی به شدت از تخفیف‌‌های افراطی، تاخیر در پرداخت‌‌ها به تامین‌‌کنندگان و فروش خودروهای صفر کیلومتر به عنوان خودروهای کارکرده انتقاد کردند. در پی این جلسات، شرکت‌هایی مانند BYD، Geely، Xiaomi، GAC  و FAW متعهد شدند تا حداکثر طی ۶۰روز بدهی‌‌های خود به تامین‌‌کنندگان را تسویه کنند؛ اقدامی که با هدف بازگرداندن ثبات به زنجیره تامین انجام می‌شود.

تکیه بر سرمایه در گردش به جای بدهی سنتی

برخی تحلیلگران نیز به شیوه خاص تامین مالی رشد در BYD اشاره کردند. نایجل استیونسون، تحلیلگر بازار خودرو که در هنگ‌کنگ مستقر است، گفت؛ «رشد اخیر BYD به‌جای استفاده از وام‌‌های متعارف، از طریق سرمایه در گردش تامین شده است، یعنی این شرکت با به تاخیر انداختن پرداخت‌‌ها به تامین‌کنندگان، جریان نقدی خود را حفظ کرده است. بنابراین نسبت بدهی اعلام‌‌شده این شرکت پایین‌‌تر از واقعیت است.» طبق داده‌‌های فایننشال‌تایمز در پایان سال۲۰۲۴، مجموع دارایی‌‌های جاری BYD برابر با ۳۷۱‌میلیارد یوآن بوده، درحالی‌که بدهی‌‌های جاری آن به ۴۹۶‌میلیارد یوآن رسیدند که به معنای کسری ۴/‏‏۱۲۵‌میلیارد یوانی در سرمایه در گردش است. این رقم نسبت به سال۲۰۲۲، ۳۶‌درصد رشد منفی داشته است. در مقایسه، مجموع کسری سرمایه در گردش در شرکت‌های رقیب کوچک‌تر نظیر Geely، Nio، Seres، BAIC  و JAC در همین بازه تنها ۸/‏‏۱۷‌میلیارد یوآن بوده است.

هشدار درباره بحران «اِورگرانده» جدید

درحالی‌که فشارها بر BYD افزایش یافته، وی جیان‌جون، رییس یک شرکت تحلیلگر خواستار انجام حسابرسی جامع بر تمامی خودروسازان بزرگ چینی شده و هشدار داده است که؛ «در حال حاضر یک اِورگرانده جدید در صنعت خودروی چین وجود دارد، فقط هنوز منفجر نشده است.» اشاره وی به بحران مالی عظیم شرکت املاک Evergrande بود که در سال‌‌های گذشته صنعت ساختمان چین را دچار تزلزل کرد. در پاسخ، مدیر روابط عمومی BYD، لی یون‌فی، اظهارات جیان‌جون را «شگفت‌انگیز» خواند و گفت: بدهی دارای بهره این شرکت در سال۲۰۲۴ تنها ۶/‏‏۲۸‌میلیارد یوآن بوده، درحالی‌که همین عدد برای Geely حدود ۸۶‌میلیارد و برای فولکس‌ واگن بیش از یک‌تریلیون یوآن بوده است.

سود کمتر، رقابت بیشتر

طبق داده‌‌های اداره ملی آمار چین، حاشیه سود عملیاتی خودروسازان در سه‌‌ماهه نخست سال۲۰۲۵ به‌طور میانگین به ۹/‏‏۳‌درصد کاهش یافته است، یعنی ۷/‏‏۰‌درصد کمتر از سال قبل است. در همین مدت، سود تجمیعی این صنعت با کاهش ۲/‏‏۶‌درصدی به ۹۵‌میلیارد یوآن رسیده است.

برخی تحلیلگران هشدار دادند که صنعت خودرو در حال ورود به مرحله‌ای از «رشد بدون سود» است. انجمن خودروسازان چین نیز اعلام کرده که این جنگ قیمتی، صنعت را وارد یک چرخه معیوب کرده و از شرکت‌های پیشرو خواسته است با انحصار بازار، بقای رقبا را تهدید نکنند. وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین نیز در بیانیه‌‌ای اعلام کرده که از مواضع انجمن حمایت می‌کند و تلاش خواهد کرد تا رقابت ناسالم و «مسابقه موش‌‌ها» در بازار مهار شود. یکی از مدیران یک شرکت خودروسازی دولتی در گفت‌وگویی ناشناس با رسانه‌‌ها گفت: «کار در بازار داخلی بسیار دشوار شده است. رقابت شدید است و صحنه‌‌ای خونین و بی‌رحمانه ایجاد شده است.»

ادامه حمایت دولت اما تا کِی؟

اگرچه تحلیلگران سال‌‌هاست پیش‌بینی می‌کردند که این رقابت شدید به ادغام شرکت‌ها و حذف برندهای ضعیف منجر خواهد شد اما به‌نظر می‌رسد فرآیند پالایش صنعت کند‌تر از حد انتظار پیش می‌رود چراکه حمایت دولت همچنان ادامه دارد. نمونه بارز آن، شرکت Nio است که در سال۲۰۲۰ با تزریق نزدیک به یک‌میلیارد دلار از سوی سرمایه‌‌گذاران دولتی استان آنهویی از سقوط نجات یافت. این حمایت‌‌ها اگرچه در کوتاه‌مدت مانع ورشکستگی‌‌ها شدند اما به‌‌زعم برخی اقتصاددانان، مانع از اصلاحات ساختاری در صنعت خودرو نیز بودند. صنعت خودروسازی چین به‌‌ویژه در بخش خودروهای برقی که زمانی نماد پیشرفت فناورانه و قدرت رقابتی این کشور محسوب می‌شد، اکنون درگیر یک جنگ فرسایشی شده است؛ جنگی که می‌تواند در سال‌‌های آینده منجر به ورشکستگی، ادغام و تغییرات گسترده در این صنعت شود. نشانه‌‌های بحران نقدینگی، فشار بر تامین‌کنندگان، کاهش سودآوری و افزایش رقابت ناسالم، همگی حاکی از آن است که چشم‌انداز این صنعت بدون دخالت موثر دولت و بازطراحی ساختار مالی شرکت‌ها، چندان روشن نیست.