انتقال پایتخت مشکل کمبود آب در تهران را حل می‌کند؟
جهان صنعت– کارشناس مدیریت منابع آبی با بیان اینکه انتقال پایتخت راه‌حل مسائل زیست‌محیطی و اقتصادی تهران نیست تاکید کرد که کلانشهر تهران به‌دلیل بارگذاری چندبرابری نسبت‌به توان اکولوژیک خود، در معرض بحران‌های جدی قرار دارد و چاره کار اصلاح سیاستگذاری‌های شهری و نه جابه‌جایی پایتخت است.
داریوش مختاری با بیان اینکه موضوع انتقال پایتخت ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، تاریخی، اقتصادی و زیست‌محیطی دارد، گفت: هرگونه تصمیم در این زمینه باید براساس مطالعات دقیق و گزارش‌های کارشناسی باشد. یک تصمیم درست زمانی اتخاذ می‌شود که در قالب گزارش‌های مبسوط، اجماع کارشناسان و تحلیل هزینه – فایده به‌دست آید.
وی ادامه داد: انتقال پایتخت یک اقدام پیچیده است که نباید صرفا از منظر سیاسی یا اداری به آن نگاه کرد. برای رسیدن به نتیجه درست، باید مراکز پژوهشی و شرکت‌های مهندسی مشاور مطالعات دقیق و کمی انجام دهند و در همان حال نباید صرفا به گزارش‌های توصیفی بسنده کرد.
بارگذاری‌های فراتر از توان دشت تهران
این کارشناس مدیریت منابع آبی با بیان اینکه بارگذاری‌ها در جغرافیای تهران سال‌هاست از ظرفیت بوم‌شناختی آن فراتر رفته است، اظهار کرد که مساحت تهران اکنون حدود ۹۵۰ کیلومتر مربع است در حالی که این شهر باید حداکثر ۲۰۰کیلومتر مربع وسعت داشته باشد تا با توان اکولوژیک دشت سازگارتر باشد.
وی افزود: توسعه بی‌رویه کاربری شهری، رشد صنایع، کشاورزی و حفر حدود ۱۴هزار حلقه چاه مجاز و ۱۴هزار چاه غیرمجاز، فشار سنگینی بر منابع آب این دشت وارد کرده است. برای مقایسه، دشت مرودشت در فارس با وجود وسعت و منابع اکولوژیک بیشتر، چنین بارگذاری ندارد.
به‌گفته مختاری، حدود ۳۰درصد از یک‌میلیارد و ۱۰۰میلیون متر مکعب آب مصرفی تهران از چاه‌ها تامین می‌شود و علاوه‌بر آن، ده‌ها چاه برای فضای سبز و آبیاری شهری نیز وجود دارد که مجموعا به فرونشست دشت تهران انجامیده است.
تهران؛ شهری وابسته به آب قرضی انتقال بین حوضه‌ای
مختاری با اشاره به اینکه تهران سال‌هاست از حوضه‌های آبریز اطراف خود مانند سدهای لار، طالقان و دیگر سدهای استان‌های همجوار آب قرض می‌گیرد، توضیح داد: اکنون حتی بحث انتقال آب از خلیج‌فارس یا مازندران هم مطرح است. اینها همه راه‌حل‌های پرهزینه و مخرب زیست‌محیطی هستند که به‌دلیل تداوم بارگذاری، نمی‌توانند مشکل را برطرف کنند.
وی تاکید کرد: هربار ظرفیت جدیدی برای عرضه آب فراهم شود، تقاضا باز هم جلوتر حرکت می‌کند و بارگذاری بیشتر می‌شود. بنابراین انتقال آب از دریا یا دیگر حوضه‌ها فقط تاخیر در بحران است و نه راه‌حل.
چشم‌انداز فروپاشی اکولوژیک
این کارشناس مدیریت منابع آبی با بیان اینکه تهران هم‌اکنون با انبوه بحران‌های زیست‌محیطی و زمین‌شناختی بسیلری مواجه است، افزود: فرونشست زمین، کاهش منابع آب زیرزمینی، تشدید آلودگی‌ها و فشار بر حوضه‌های آبریز دیگر از جمله پیامدهای ادامه بارگذاری در تهران است.
وی خاطرنشان کرد: در نهایت این روند به جایی می‌رسد که حدود ۷۰درصد تهران ناچار به تخلیه خواهد شد چراکه منابع آبی پایدار حتی در صورت انتقال‌های پرهزینه نیز توان تامین جمعیت کنونی و آینده این کلانشهر را ندارند.
آیا انتقال پایتخت چاره‌ساز است؟
مختاری در پاسخ به این پرسش که آیا انتقال پایتخت می‌تواند بحران تهران را کاهش دهد گفت که تاثیر انتقال پایتخت بر کاهش مخاطرات زیست‌محیطی بسیار ناچیز و حدود ۵درصد است. دلیل آن این است که بخش عمده مشکلات تهران ناشی از ماهیت تجاری و توسعه بی‌وقفه آن است، نه صرفا پایتخت بودنش.
وی با بیان اینکه رفت‌وآمدهای اداری و جمعیت غیرساکن بخش کوچکی از بارگذاری‌های جغرافیای تهران را تشکیل می‌دهند، ادامه داد: حتی اگر وزارتخانه‌ها، سفارتخانه‌ها و نهادهای حکومتی جابه‌جا شوند، تاثیر چندانی بر بحران‌های اصلی زمین‌شناختی تهران نخواهد داشت.
انتقال بحران به نقطه‌ای دیگر
این کارشناس با بیان اینکه انتقال پایتخت صرفا معضلات را از تهران به نقطه‌ای دیگر منتقل می‌کند، گفت: «تجربه شهرهایی مانند شیراز، مشهد، اصفهان و تبریز نشان داده که توسعه بی‌برنامه و شهرک‌سازی‌های گسترده، به‌سرعت بحران‌های محیط‌زیستی و اجتماعی را در آنها تشدید کرده است. اگر پایتخت جدیدی ایجاد شود، همان مشکلات بارگذاری، تغییر کاربری و رانت‌های زمین در مقیاسی تازه و بزرگ‌تر تکرار خواهد شد. وی افزود: مثلا در شیراز توسعه شهری از ۲۰هزار هکتار کاربری اراضی شهری فعلی به بیش از ۴۱هزار هکتار حوضه شهری رسیده و وزارت مسکن و شهرسازی، برنامه توسعه ۱۰۰هزار هکتاری را برای محدوده اراضی شهری شیراز دنبال می‌کند درحالی‌که منابع آب کافی وجود ندارد. همین وضعیت می‌تواند در پایتخت جدید هم رخ دهد و بحرانی تازه بیافریند.
راهکار؛ اصلاح سیاست‌ها نه جابه‌جایی
مختاری با بیان اینکه بهتر است به‌جای انتقال پایتخت، سیاستگذاری‌ها اصلاح شود تاکید کرد: بودن پایتخت در تهران حتی می‌تواند مزیت باشد چراکه مشکلات در برابر دید سیاستمداران قرار دارد و فشار بیشتری برای اصلاح تصمیمات ایجاد می‌شود. وی تصریح کرد: راهکار درست، توسعه صنایع دانش‌بنیان و کم‌آب‌بر، جلوگیری از تغییر کاربری اراضی، توقف تراکم‌فروشی و اصلاح مدیریت شهری است. تنها با چنین اقداماتی می‌توان بارگذاری تهران را کاهش داد و از فروپاشی زیست‌محیطی جلوگیری کرد.
منبع: خبرآنلاین
