اصلاح؛ شرط پایداری رشد بورس
جهان‌صنعت – بار دیگر بازارسرمایه ایران نشان داد که در شرایط فعلی نقدینگی ورودی مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده روندهاست. ورود گسترده پول به بورس توانسته مقاومت‌های فنی و حتی اخبار منفی را بی‌اثر کند. در چنین فضایی تحلیل‌های کلاسیک جای خود را به رصد جریان نقدینگی داده‌اند زیرا تا زمانی که پول در بازار جاری باشد قدرت آن بر هرتحلیل بنیادی یا تکنیکال غلبه دارد. این وضعیت نه حاصل بهبود بنیادهای اقتصادی بلکه نتیجه تزریق سرمایه‌ای بوده که از سوی بازیگران مختلف چه حقیقی‌های بازگشته، چه حقوقی‌های فعال و چه سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به بازار روانه شده است.
تردیدها کنار رفته‌اند
حسن کاظم‌زاده، تحلیلگر بازارسرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار بازار گفت: مطابق الگوهای تاریخی رشد نرخ دلار در بازار آزاد تا محدوده ۱۱۰هزار تومان منجر به افزایش نرخ تسعیر شرکت‌ها شده و این موضوع به‌عنوان سیگنال خرید سهام عمل کرد. بسیاری از سهم‌ها اکنون در قیمت‌هایی معامله می‌شوند که در شرایط عادی اقتصادی هرگز قابل‌تصور نبودند. افزایش انتظارات تورمی موجب شده که تردیدها برای ورود به بازار کنار گذاشته شده و تقاضای سنگینی از سوی طیف‌های مختلف سرمایه‌گذار وارد بازار شود.
در مقابل سمت عرضه با کمبود مواجه شده و همین عامل به‌رشد شتابان شاخص‌کل کمک کرده است.
سناریوهای بورس در سایه اقتصاد
این تحلیلگر در پاسخ به این پرسش که بورس تا کجا می‌تواند رشد کند، افزود: این مساله به سناریوهای پیش‌روی اقتصاد کشور بستگی دارد. چهارحالت قابل تصور است: صلح و توافق با غرب، تداوم وضعیت فعلی تحت تحریم‌های چندجانبه، تشدید محدودیت‌های تجاری‌و‌مالی بین‌المللی و افزایش تنش‌های نظامی و تحریم‌های شدیدتر. در حال حاضر بازار بیشتر بر سناریوی دوم یعنی تداوم وضعیت فعلی متمرکز شده و فرض می‌کند که صادرات نفتی و غیرنفتی با افت شدید مواجه نخواهد شد. در این چارچوب دلار آزاد در محدوده ۱۱۰هزار تومان تثبیت شده و نرخ رسمی برای شرکت‌ها در حدود ۹۰ تا ۱۰۰هزار تومان برآورد می‌شود. با میانگین نرخ تسعیر ۹۵هزارتومان سطح تعادلی شاخص‌کل در محدوده ۳ تا ۱/۳میلیون‌واحد منطقی به نظر می‌رسد.
اهمیت فضای روانی بر بورس
کاظم‌زاده تاکید کرد: با این حال بازارسرمایه همواره تحت تاثیر انتظارات و روان سرمایه‌گذاران قرار دارد. اگر خوش‌بینی نسبت به آینده افزایش‌یابد مثلا احتمال توافق سیاسی بالا رفته یا نرخ بهره کاهش یابد و یا دلار بالاتر از برآورد فعلی قیمت‌گذاری شود شاخص‌کل می‌تواند تا محدوده ۳/۳میلیون‌واحد نیز رشد کند. بازار در حال حاضر آمادگی پذیرش تارگت‌های بالاتر از تعادل را دارد. این رشد البته شکننده بوده و وابسته به تداوم جریان نقدینگی، ثبات نرخ ارز و عدم بروز شوک‌های سیاسی یا اقتصادی جدید است.
بورس تحت فرمان نقدینگی
این تحلیلگر بازارسرمایه تاکید کرد: بنابراین بازارسرمایه ایران در شرایط فعلی بیش از آنکه به داده‌های بنیادی تکیه کند تحت فرمان نقدینگی و انتظارات روانی حرکت می‌کند. رشد شاخص حاصل ترکیب افزایش نرخ ارز، کمبود عرضه و بازگشت اعتماد نسبی به بازار بوده اما پایداری این روند نیازمند مراقبت از عوامل کلیدی مانند نرخ بهره، سیاست‌های ارزی و مدیریت انتظارات است و در غیر این صورت همانطور که نقدینگی می‌تواند بازار را بالا ببرد با همان قدرت می‌تواند آن را به پایین بکشد.
گردش پول در بازارسرمایه
در فضای فعلی بازار گردش پول همچنان در اولویت سهم‌های کوچک قرار دارد؛ نمادهایی که نقدشوندگی بالا و امکان ورود و خروج سریع برای سرمایه‌گذاران دارند نوسان خود را داده و حالا نوبت سایر نمادهاست. در واقع بخشی از این جریان پول پس از کسب سود در سهم‌های بزرگ به‌تدریج به سمت نمادهای کوچک‌تر با اصلاح قیمتی و وضعیت بنیادی مناسب حرکت می‌کند. این جابجایی نه به‌عنوان تغییر پارادایم بلکه به‌عنوان یک‌فاز مکمل در رفتار سرمایه‌گذاران قابل تحلیل است.
سعید جهانی، کارشناس بورس به بازار گفت: تقسیم‌بندی بازار به سه‌دسته سهم‌های بزرگ و شاخص‌ساز، سهم‌های کوچک با ظرفیت رشد و نمادهای راکد نشان می‌دهد که دسته‌دوم اکنون در کانون توجه قرار گرفته‌است. شرکت‌هایی که هم اصلاح قیمتی مناسبی داشته و هم گزارش‌های میان‌دوره‌ای قابل‌قبولی ارائه کرده‌اند، می‌توانند مقصد بعدی جریان نقدینگی باشند. شناسایی این گروه با بررسی گزارش‌های ماهانه و عملکرد مالی کار دشواری نیست و صندوق‌ها، حقوقی‌ها و حقیقی‌ها می‌توانند بخشی از سرمایه خود را به این نمادها اختصاص دهند.
وی افزود: با این حال باید توجه داشت که این بازی کوتاه‌مدت بوده و به‌محض رسیدن به تارگت‌های قیمتی خروج از این سهم‌ها ضروری است. در مجموع جریان اصلی پول همچنان در سهم‌های بزرگ می‌چرخد اما نمادهای کوچک‌تر نیز در مقطع فعلی می‌توانند رشد قابل‌توجهی را تجربه کنند.
آرامش بورس با فروکش ترس‌از‌جنگ
جهانی با اشاره به تاثیر اصلاحات اقتصادی و ریسک‌های سیاسی بر بازار تاکید کرد: فروکش کردن سایه جنگ هرچند دشوار اما در صورت تحقق می‌تواند فضای روانی بازار را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد. با این حال محور اصلی بحث اصلاحات اقتصادی است.
در حال حاضر ساختار ارزی کشور منجر به توزیع رانتی عظیم شده است. سالانه حدود ۹۰۰همت به‌صورت مستقیم و ۱۵۰۰ همت به‌صورت غیرمستقیم از جیب دولت، صادرکنندگان و سهامداران به واردکنندگان منتقل می‌شود؛ سازوکاری که نه به نفع مردم بلکه به سود گروهی محدود تمام می‌شود.
فشار نرخ بهره به بورس
این کارشناس بورس تاکید کرد: افزایش نرخ بهره هم به‌ویژه در محدوده ۴۰ درصد فشار سنگینی بر بازار وارد کرده و مانعی جدی برای رشد شاخص‌هاست. اگر دولت بتواند با اصلاح نرخ ارز و بنزین کسری بودجه را کاهش دهد فشار بر نرخ بهره نیز کاهش خواهد یافت و این کاهش سیگنالی مثبت برای آغاز رالی بازار خواهد بود.
براساس این گزارش بازارسرمایه در آستانه یک نقطه عطف قرار دارد. اگر سه ریسک بزرگ نرخ ارز، نرخ بهره و ریسک‌های سیاسی در مسیر اصلاح قرار گیرند می‌توان انتظار داشت که بازار وارد فاز جدیدی از رشد شود و در غیراین‌صورت با نرخ بهره ۴۰درصدی(و احتمالا بالاتر) بازار بار دیگر با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد.
