آینده گزارشگری شرکتی در ایران
جهان صنعت– پیچیدگی‌ها و تغییرات مستمر در محیط کسب‌وکارها، تردیدهای عمده‌ای درخصوص تامین نیازهای ذی‌نفعان از طرف نظام گزارشگری شرکتی ایجاد کرده است. علاوه بر این، ویژگی‌های خاص محیط اقتصادی ایران، توجه ویژه به نیروهای شکل‌دهنده آینده گزارشگری در این محیط و سیاستگذاری مناسب از سوی ذی‌نفعان را ضروری می‌سازد.
این پژوهش به سناریوپردازی گزارشگری شرکتی در ایران و ارزیابی گزینه‌های سیاستگذاری با بهره‌گیری از روش پژوهش آمیخته پرداخته است.
بدین منظور در مرحله نخست برای شناسایی پیشران‌های موثر بر آینده گزارشگری شرکتی در ایران از مصاحبه نیمه‌ساختار یافته با خبرگان و پیمایش دلفی‌فازی استفاده شد. در مرحله بعدی مطابق با مدل شوارتز، اهمیت و عدم قطعیت پیشران‌های کلیدی پژوهش مشخص شد.
نتایج حاصله نشان داد سه پیشران «افزایش پیوند با اقتصاد جهانی»، «خصوصی‌سازی مالکیت» و «نظام مالی اعتبارمحور»، دارای بیشترین سطح اهمیت و عدم قطعیت توامان بوده و لذا مبنای طراحی سناریوهای آینده گزارشگری شرکتی قرار گرفتند و ۸سناریوی محتمل گزارشگری شرکتی تدوین شد. در مرحله نهایی مسائل گزارشگری شرکتی در ۵دسته تقسیم‌بندی شده و ۱۰گزینه اقدام توسعه یافت.
مطابق با رویکرد برنامه‌ریزی پابرجا، گزینه اول سیاستگذاری براساس هر ۵معیار برنامه‌ریزی پابرجا، گزینه سیاستگذاری مشتمل بر افزایش گروه مخاطبان هدف، اولویت‌دهی بیشتر به منافع عمومی، شناخت بیشتر دارایی‌های نامشهود، حرکت به سمت پذیرش استانداردهای بین‌المللی و توسعه انواع گزارشگری غیرمالی با الزامات جدید است. نتایج این پژوهش ضمن تعمیق شناخت نسبت به نیروهای موثر بر آینده گزارشگری شرکتی، دارای دیدگاه‌ها و توصیه‌هایی برای سیاستگذاران و گروه‌های ذی‌نفع در گزارشگری شرکتی است.
- چه عواملی تغییرات در رویه‌های گزارشگری شرکتی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند؟
این پژوهش عوامل کلیدی زیر را شناسایی کرده است:
– افزایش تقاضای سرمایه‌گذاران برای شفافیت
– اهمیت روزافزون اطلاعات غیرمالی
– توسعه فناوری و تغییرات در قوانین و مقررات
– گسترش چارچوب‌های گزارشگری یکپارچه برای پوشش طیف وسیع‌تری از ذی‌نفعان
– لزوم ارائه اطلاعات کاربردی برای تصمیم‌گیری در شرایط عدم قطعیت.
- چرا شرکت‌ها باید خود را با این تغییرات تطبیق دهند؟
عدم تطبیق با تحولات گزارشگری شرکتی می‌تواند منجر به:
– کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و تاثیر منفی بر تامین مالی شرکت
– افزایش نظارت‌های قانونی و جریمه‌های مالی
– کاهش تعاملات با ذی‌نفعان و آسیب به برند و اعتبار شرکت
– افت عملکرد مالی و کاهش مزیت رقابتی در بلندمدت.
- اطلاعات غیرمالی چه نقشی در گزارشگری مدرن شرکتی دارد؟
اطلاعات محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) و دارایی‌های نامشهود به بخشی مهم از گزارشگری تبدیل شده‌اند. این اطلاعات به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا:
– ریسک‌ها و فرصت‌های کسب‌وکار را بهتر ارزیابی کنند
– ارزش بلندمدت شرکت را درک کرده و تصمیم‌گیری آگاهانه‌تری داشته باشند
– اثرات پایداری سازمان بر جامعه و محیط‌زیست را بسنجند.
- این مطالعه چگونه از تحلیل سناریو برای ارزیابی آینده گزارشگری شرکتی استفاده کرده است؟
این تحقیق از مدل شوارتز (Schwartz Model) برای تحلیل سناریو استفاده کرده است.
این روش کمک می‌کند تا:
– سازمان‌ها به‌جای پیش‌بینی یک آینده مشخص، خود را برای شرایط مختلف آماده کنند
– عوامل کلیدی تاثیرگذار و عدم قطعیت‌های مهم در سیاستگذاری شناسایی شوند
– شرکت‌ها استراتژی‌های انعطاف‌پذیری برای مواجهه با تغییرات بیرونی توسعه دهند
- چه عدم‌قطعیت‌های کلیدی بر سیاستگذاری گزارشگری شرکتی تاثیرگذارند؟
این تحقیق سه عدم‌قطعیت اصلی را شناسایی
کرده است:
– میزان یکپارچگی اقتصاد ایران با اقتصاد جهانی
– قابلیت اتکای نظام مالی کشور
– میزان تخصص و مهارت‌های مالی در بازار ایران
- شرکت‌ها برای افزایش تاب‌آوری در برابر رویدادهای داخلی و خارجی چه اقداماتی باید انجام دهند؟
استراتژی‌های پیشنهادی برای افزایش تاب‌آوری شامل:
– محافظت در برابر رقابت‌های پیش‌بینی‌پذیر
– افزایش سهم بازار و بهبود محصولات و خدمات
– حفظ برتری عملیاتی و بهینه‌سازی فرآیندهای داخلی
- شرکت‌ها چه گزینه‌های استراتژیکی برای بهبود گزارشگری شرکتی دارند؟
مطالعه چندین گزینه سیاستی را برای ارتقای گزارشگری شرکتی پیشنهاد داده است:
– گسترش دامنه مخاطبان گزارشگری مالی
– افزایش درک از دارایی‌های نامشهود
– تمرکز بر منافع ذی‌نفعان صرفا به‌جای سهامداران
– پذیرش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS, GRI, SASB, etc.)
– توسعه گزارشگری غیرمالی و افشای عوامل ESG
- چه مسیرهایی برای تحقیقات آینده در حوزه گزارشگری شرکتی پیشنهاد شده است؟
تحقیقات آینده می‌توانند به موضوعات زیر بپردازند:
– تعریف جامع‌تر از ذی‌نفعان سازمان و تعاملات آنها با شرکت
– دسترسی گسترده‌تر به شاخص‌های گزارشگری و متریک‌های مالی و غیرمالی
– بهبود پیوند بین گزارش‌های مالی و سایر ارزش‌های سازمانی
– افزایش کارایی ابزارهای فناوری برای بهبود گزارشگری مالی و غیرمالی
جمع‌بندی
این پژوهش نشان می‌دهد که سیاستگذاری گزارشگری شرکتی در ایران نیازمند پذیرش استانداردهای بین‌المللی، توسعه گزارشگری غیرمالی و افزایش شفافیت است. در این مسیر، تحلیل سناریو و برنامه‌ریزی استراتژیک می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند تا در برابر تغییرات اقتصادی و قوانین جدید، انعطاف‌پذیر باقی بمانند.
نویسندگان: مرتضی عدل‌زاده
این مطلب از مقاله‌ای با عنوان« سیاستگذاری در گزارشگری شرکتی ایران: رویکرد تحلیل سناریو و برنامه‌ریزی پابرجا» استخراج شده است
