آتشبس تجاری
محمدرضا ستاری- پس از برگزاری دو دور مذاکرات اقتصادی میان چین و ایالات متحده در استکهلم سوئد، دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا در بازگشت از سفر خود از اسکاتلند به واشنگتن گفت که اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری دولتش در مورد مذاکره با پکن به او گزارش داده و احساس خوبی نیز نسبت به جلسات برگزار شده دارد.
به گزارش رویترز، پس از ماه‌ها تهدید به اعمال تعرفههای سنگین علیه شرکای تجاری، ترامپ موفق به امضای توافقاتی با اتحادیه اروپا، ژاپن، اندونزی و دیگر کشورها شده اما اقتصاد قدرتمند چین و تسلط این کشور بر عناصر کمیاب جهانی، این مذاکرات را پیچیده کرده است. در همین رابطه در ماه گذشته میلادی، دو طرف از اعمال تعرفههای سه‌رقمی بر کالاهای یکدیگر عقب‌نشینی کردند و حالا به نظر می‌رسد در استکلهم به یک آتشبس تجاری رسیده‌اند اما بدون دستیابی به توافق، زنجیره‌های تامین جهانی و بازارهای مالی بار دیگر با بی‌ثباتی روبه‌رو خواهند شد.
در همین رابطه بسنت به خبرنگاران گفت انتظار دارد چهارشنبه، پس از بازگشت به واشنگتن با ترامپ دیدار کند و رییس‌جمهور تصمیم نهایی را درباره تمدید مذاکرات خواهد گرفت. او همچنین گفت: جلسات ما بدون شک سازنده بودند و گزارش مثبتی را به همراه خواهیم برد اما تصمیم نهایی برای تمدید مذاکرات با رییس‌جمهور است.
علاوه بر این به گفته وزیر خزانه‌داری آمریکا احتمالا حدود ۹۰روز دیگر جلسه‌ای میان مقامات آمریکایی و چینی برگزار خواهد شد و توافقات درباره عناصر کمیاب چینی نهایی خواهد شد.
لی چِنگ‌گانگ، مذاکره‌کننده ارشد تجاری چین نیز اعلام کرده که تیم‌های اقتصادی و تجاری دو کشور ارتباط فعال خود را حفظ کرده و به‌طور پیوسته توسعه پایدار روابط اقتصادی و تجاری دوجانبه را پیش خواهند برد.
در همین رابطه برخی کارشناسان معتقدند، این مذاکرات می‌توانند مسیر را برای دیداری میان ترامپ و شی جین‌پینگ، در اواخر سال جاری میلادی هموار کنند؛ البته هرچند ترامپ ادعا کرد که به دنبال چنین دیداری نیست اما دیروز در مسیر بازگشت به واشنگتن گفت، فکر می‌کنم تا پایان سال با شی دیدار خواهم کرد.
مذاکرات چین در برابر مذاکرات با اتحادیه اروپا
طبق گزارش رویترز، مذاکرات استکهلم پس از بزرگ‌ترین توافق تجاری ترامپ با اتحادیه اروپا در روز یکشنبه انجام شد؛ توافقی که براساس آن تعرفه ۱۵درصدی بر بیشتر صادرات کالاهای اتحادیه اروپا به آمریکا اعمال خواهد شد، همچنین توافق جداگانه‌ای نیز با ژاپن حاصل شده است. این توافق تا حدودی باعث آرامش در اتحادیه اروپا شده اما همزمان با نارضایتی و خشم نیز همراه بوده است زیرا فرانسه این توافق را تسلیم خوانده و آلمان به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا، هشدار داده که این توافق ممکن است آسیب قابل‌توجهی به بار آورد.
در چنین شرایطی با توجه به تسلط چین بر بازار عناصر کمیاب، برخلاف اتحادیه اروپا، پکن به آمریکا وابستگی امنیتی ندارد و می‌تواند اجازه دهد مذاکرات تجاری چندین ماه دیگر ادامه یابد اما به گفته سایروس دلاروبیا، اقتصاددان ارشد بانک بازرگانی هامبورگ، بر فراز اروپا همواره شمشیر داموکلسی از سوی آمریکا در حال چرخش است؛ یعنی احتمال عقب‌نشینی آمریکا از تعهدات امنیتی‌اش و به همین دلیل اتحادیه اروپا مانند چین اقدام به تشدید تنش نکرد.
سرآغاز دوستی آمریکا با چین؟
در چنین شرایطی مجله فارن پالسی در گزارشی با اشاره به نشست دو روزه استکلهم میان نمایندگان آمریکا و چین، گزارش داده که این نشست نقشی کلیدی در تلاش‌های واشنگتن و پکن برای تثبیت آتشبس در جنگ تجاری ایفا می‌کند. از این مهم‌تر، این نشست به‌مثابه شاخصی برای موفقیت احتمالی دیدار میان دونالد ترامپ و شی جین‌پینگ است. در واقع هر چند تنش‌های میان آمریکا و چین در سال جاری خبرساز بوده‌اند، دلایلی وجود دارد که باور کنیم دیدار این هفته، زمینه‌ساز ایجاد رابطه‌ای سازنده‌تر میان دو قدرت برتر اقتصادی جهان خواهد شد.
طبق گزارش فارن پالسی، در دیداری که احتمالا آن را بازتنظیم بزرگ خواهند نامید، ترامپ و شی نه‌تنها در حوزه تجارت به پیشرفت‌هایی دست خواهند یافت، بلکه در سایر زمینه‌ها نیز توافق‌هایی اعلام خواهند کرد؛ از جمله سرمایه‌گذاری‌های کلان در حوزه انرژی و تولید، سرکوب جدی صادرات فنتانیل توسط چین، حل‌وفصل اختلاف بر سر تیک‌تاک و وعده‌های چین برای خرید بیشتر محصولات آمریکایی با هدف کاهش کسری تجاری. دو رییس‌جمهور همچنین در گفت‌وگویی خصوصی و صریح درباره مهار تحریکات دولت فعلی تایوان با یکدیگر صحبت خواهند کرد. حتی ممکن است این نشست آغاز نوعی رابطه جدید میان دو کشور باشد.این پیش‌بینی برپایه هیچ اطلاعات محرمانه‌ای نیست. در واقع، اگر چنین اتفاقی رخ دهد، ممکن است بسیاری از اعضای دولت ترامپ را واقعا شگفت‌زده کند. با این حال، با بررسی دقیق سخنان دو رییس‌جمهور، ارزیابی منافع آنها و تحلیل منطق شرایط، به نظر می‌رسد احتمال تحقق چنین سناریویی تا پیش از پایان نوامبر، بیشتر از عدم تحقق آن است.
۴رویکرد احتمالی ترامپ
در همین رابطه در تحلیل رویکرد احتمالی ترامپ نسبت به چین، چهار نکته کلیدی وجود دارد که بسیاری از تحلیلگران از آن غفلت کرده‌اند. نخستین مساله این است که ترامپ برخلاف بسیاری از نخبگان سیاست خارجی آمریکا ضدچین نیست. شواهد روشن این موضوع در کمپین انتخاباتی ترامپ دیده می‌شود. جایی که حدود ۸۱درصد از آمریکایی‌ها نظر منفی‌ای نسبت به چین داشتند و ترامپ تنها نامزدی بود که پیوسته دیدگاه‌های مثبتی نسبت به پکن ابراز می‌کرد. او حتی به صراحت گفته بود، من عاشق چین هستم، برای شی احترام زیادی قائلم، رسانه‌ها از اینکه شی را نابغه می‌نامم متنفرند، اما او واقعا نابغه است و من می‌خواهم چین موفق باشد.
دومین نکته این است که ترامپ باور دارد، رونق اقتصادی برای پیروزی جمهوریخواهان در انتخابات میان‌دوره‌ای نوامبر ۲۰۲۶ ضروری است و همه اهداف دیگرش نیز به همین بستگی دارد. در واقع او معتقد است: رابطه‌ای سازنده با چین، پیش‌نیاز این رشد اقتصادی است. در همین راستا شاهد بودیم که چند ماه قبل، وقتی ترامپ با خشم تعرفه ۱۴۵درصدی علیه چین اعلام کرد و پکن نیز با تعرفه ۱۲۵درصدی واکنش نشان داد؛ امری که باعث شوک به اقتصاد آمریکا شد. حتی شاهد بودیم زمانی که دولت ترامپ صادرات نیمه‌رساناهای پیشرفته به چین را محدود کرد و پکن نیز با توقف صادرات آهنرباهای عناصر کمیاب که برای تولید خودروها و تجهیزات نظامی حیاتی هستند، مقابله کرد، ترامپ عقب‌نشینی کرد. به همین دلیل بود که محدودیت‌های صادراتی لغو، شرکت انویدیا مجاز به فروش نیمه‌رساناها شد و وزارت بازرگانی نیز دستور گرفت از اقدامات سخت علیه چین خودداری کند.
موضوع بعدی این است که ترامپ خود را به عنوان معامله‌گر ارشد می‌بیند. در نتیجه از آنجا که به فکر میراث سیاسی خود است، می‌خواهد به عنوان صلح‌آفرین معرفی شود. در نتیجه بدون توافق با چین برای ایجاد رابطه‌ای سازنده، این رویا محقق نخواهد شد. بنابراین با توجه به چشم‌انداز تیره برای صلح در اوکراین و غزه، یک صلح اقیانوس آرامی شاید بهترین فرصت ترامپ برای چنین عنوانی باشد. از سوی دیگر برخی شواهد نشان می‌دهند که نگاه ترامپ به تایوان بیش از هر رییس‌جمهور آمریکایی پس از جنگ جهانی دوم با دیدگاه چین هم‌راستاست. در گزارش‌ها آمده که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، زمانی که موضوع تایوان در اتاق بیضی شکل مطرح شد، با مقایسه نوک ماژیک با اندازه میز کارش گفت: این نقطه تایوان است؛ این میز چین است. او همچنین گفته تایوان چیزی به ما نمی‌دهد.
رویکرد شی به آمریکا
از سوی دیگر برای شی جین‌پینگ نیز دستیابی به توافق بزرگ با آمریکا بسیار ساده‌تر است. او باور دارد که در حوزه تجارت و کنترل صادرات، چین دست‌بالا را دارد. بنابراین زمانی که ترامپ با اعمال تحریم‌های گسترده چین را به چالش کشید، شی پاسخی قاطع اما همراه با راه فرار مناسب داد.در دستور کار شی با آمریکا، پس از اجتناب از جنگ فاجعه‌بار، مهم‌ترین موضوع تایوان است. در واقع، کمپین او برای بازگرداندن عظمت چین و شعار احیای بزرگ ملت چین، وحدت مجدد با تایوان را امری حیاتی می‌داند. البته مساله تایوان شبیه معامله املاک نیست اما تصور آینده‌ای که در آن آمریکا صراحتا با استقلال تایوان مخالفت کرده و تمایلی به کشیده شدن به جنگی بر سر این جزیره نشان نمی‌دهد، دور از ذهن نیست.در نتیجه در حالی که منتظر نتایج نشست استکهلم هستیم، باید به نشانه‌هایی برای آینده توجه داشته باشیم. یعنی با وجود اینکه ترامپ به ایجاد شگفتی علاقه دارد و به غیرقابل پیش‌بینی بودن افتخار می‌کند، در این مورد حتی سرسخت‌ترین منتقدانش نیز باید احتمال اینکه او جهان را با اقدامی مثبت غافلگیر کند، جدی بگیرند.
