گواهی سپرده کالایی ابزار عمق‌بخشی به بازار سرمایه
جهان‌صنعت – گواهی سپرده کالایی در بازارهای مالی توسعه‌یافته، یکی از ابزارهای بنیادین اتصال بازار فیزیکی کالا با بازار مالی محسوب می‌شود.
امین آذریان، تحلیلگر بازار سرمایه دراین‌باره به صدای بورس گفت: سرمایه‌گذاران در این بازارها می‌توانند از طریق خریدوفروش گواهی‌های سپرده، بدون درگیری با حمل‌ونقل یا انبارداری در نوسانات قیمت کالاها مشارکت کنند؛ بنابراین گواهی سپرده عملا کارکردی مشابه سهام یا واحدهای صندوق کالایی پیدا کرده و بخشی از پرتفوی سرمایه‌گذاری متنوع (Diversified Portfolio) را تشکیل می‌دهد.
امین آذریان اظهار کرد: این ابزار در کشورهای پیشرو مانند آمریکا، هند، چین و برزیل نه‌تنها به عنوان سند مالکیت کالا بلکه به عنوان دارایی مالی قابل‌معامله و وثیقه‌پذیر شناخته می‌شود. او توضیح داد: به بیان دیگر این ابزار توانسته است پلی میان دارایی‌های فیزیکی و بازار سرمایه ایجاد کند؛ پلی که هم به مدیریت ریسک کمک می‌کند و هم فرصت سرمایه‌گذاری ایجاد می‌شود.
آذریان ادامه داد: در ایران نیز طی چند سال اخیر، بورس کالای ایران با همکاری سازمان بورس اقدام به طراحی چارچوب‌های مقرراتی، پذیرش انبارها و راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده برای کالاهای مختلف از جمله سکه و زعفران تا محصولات صنعتی و معدنی کرده است.
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که گواهی سپرده کالایی در ایران تا چه میزان با استانداردهای جهانی همسویی دارد، ابراز داشت: از منظر ساختار حقوقی و شفافیت معاملاتی، این ابزار تا حد قابل‌توجهی با استانداردهای بین‌المللی همسو شده است زیرا فرآیند پذیرش انبار و صدور گواهی برمبنای دستورالعمل رسمی و نظارت سازمان بورس انجام می‌شود. همچنین گواهی‌ها به صورت الکترونیکی و در سامانه معاملات بورس قابل نقل‌وانتقال هستند. در عین حال قیمت‌ها و معاملات به صورت شفاف منتشر می‌شوند.
او با بیان اینکه هنوز در برخی حوزه‌ها نیاز به توسعه و به‌روزرسانی وجود دارد؛ خاطرنشان کرد: برای مثال در بخش‌هایی از جمله گسترش پوشش کالاها و انبارها در سطح ملی، افزایش پذیرش گواهی‌ها به‌عنوان وثیقه در نظام بانکی، بهبود زیرساخت‌های دیجیتال برای رهگیری کالا و تسویه هوشمند باید اصلاحاتی صورت بگیرد.
آذریان اظهار داشت: در مجموع می‌توان گفت که گواهی سپرده کالایی در ایران از فاز ابزار نوظهور عبور کرده و اکنون در مرحله بلوغ عملیاتی قرار دارد، هرچند برای رسیدن به استانداردهای جهانی بازارهای کالایی مثل بورس کالای شیکاگو CME (Chicago Mercantile Exchange) یا Dalian – بورس کالایی دالیان یکی از چهار بورس کالایی اصلی چین استDalian Commodity Exchange بورس‌های کالایی بزرگ دنیا نیازمند توسعه فنی و حقوقی بیشتری است.
او با تاکید بر اینکه گواهی سپرده کالایی یکی از ابزارهای موثر در عمق بخشیدن به بازار سرمایه است، ادامه داد: این ابزار با فراهم کرده امکان معامله کالا در بستر رسمی و شفاف، زمینه افزایش نقدشوندگی و جذب سرمایه‌گذاران جدید را فراهم می‌کند. به شفاف‌سازی زنجیره ارزش و کشف قیمت واقعی کمک می‌کند و امکان تامین مالی بنگاه‌ها از طریق وثیقه‌گذاری گواهی‌ها نزد بانک‌ها و صندوق‌ها را به وجود می‌آورد.
آذریان در پایان خاطرنشان کرد: از سوی دیگر توسعه گواهی سپرده کالایی، زیرساخت شکل‌گیری بازارهای آتی و اختیار معامله و صندوق‌های کالایی را فراهم می‌سازد. در نتیجه، گواهی سپرده کالایی را می‌توان حلقه‌ای میان اقتصاد واقعی و بازار مالی دانست که با گسترش دامنه کالاها و معاملات به بلوغ و پایداری بازار سرمایه کمک می‌کند.
