کشف قیمت واقعی سهام با حجم مبنای پویا
جهان‌صنعت – ابلاغیه جدید فرابورس درخصوص تغییرات در نحوه محاسبه حجم مبنا در سهم‌های بازار پایه واکنش مثبتی را از سوی فعالان بازار به‌همراه داشت. کارشناسان معتقدند اعمال حجم مبنای پویا برای رفع صف‌های خرید و فروش و افزایش شفافیت بازار سهام مفید است. با محاسبه قیمت پایانی، کشف قیمت واقعی تسهیل‌شده و نقدشوندگی رشد می‌یابد. اصلاح زیرساخت‌ها باوجود چالش‌های بیرونی مانند قیمت‌گذاری دستوری، کارایی بازار را به‌‌طور چشمگیری ارتقا می‌دهد.
افزایش شفافیت قیمتی در بازار سهام
فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه درباره آثار تغییر فرمول حجم مبنا در بازار پایه به سنا توضیح داد: یکی از راهکارهای موثر در حوزه زیرساخت‌های معاملاتی که می‌تواند شفافیت و نقدشوندگی بازار را افزایش دهد، بهره‌گیری از تجربیات قبلی در اجرای ریزساختارهاست. در بورس‌های بین‌المللی معمولا قیمت پایانی براساس معاملات انجام‌شده در بازه‌های زمانی کوتاه (مانند۱۵یا ۲۰دقیقه) استخراج و
بر مبنای آن، دامنه نوسان محاسبه می‌شود. این دامنه بر پایه معاملات واقعی نماد مربوط در تابلو تعیین می‌شود؛ برای نمونه در بورس عربستان سعودی، این دامنه ۱۰ یا ۱۵ درصد است و در سایر بازارها نیز به همین شیوه عمل می‌شود.
امکان تکرار الگوی حجم مبنای پویا در بورس
آقابزرگی گفت که به همین سبب حجم مبنا نیز می‌تواند گشایشی در کشف قیمت شفاف ایجاد و از تشکیل صف‌های خرید و فروش جلوگیری کند. این مکانیسم با انعطاف‌پذیری فوری در حرکت قیمت سهام، نوسانات را به‌سوی شکل‌گیری قیمت واقعی هدایت می‌کند و از بروز صف‌های طولانی خرید و فروش که یکی از معضلات کنونی بورس ایران به‌شمار می‌رود، پیشگیری کند. ایجاد چنین رویکردی، تاثیر بسزایی در کارایی بازار خواهد داشت.
او ادامه داد: به گمانم اگر این الگو به‌عنوان یک مدل موفق تثبیت شود، حتی برای بورس تهران نیز قابل بهره‌برداری و سودمند خواهد بود. آقابزرگی گفت: بخش عمده دغدغه‌ها و چالش‌های بازار سرمایه از جمله قیمت‌گذاری دستوری، نرخ‌گذاری خوراک پتروشیمی، بهره مالکانه، نرخ بهره بانکی و حتی مسائل غیراقتصادی و سیاسی خارج از اراده مسوولان ناظر و ارکان بورس است. با این حال، اصلاح ریزساختارهای معاملاتی می‌تواند یاری‌رسان و عامل بهبود وضع بورس باشد.
افزایش شتاب معاملات
علیرضا قدرتی، دیگر کارشناس بازار سرمایه در این خصوص گفت که تغییر حجم مبنا در بازار پایه فرابورس از ۱۹مهر، با تعیین عدد یک برای سهام پرمعامله یا کم‌نوسان، معاملات را روان‌تر و تغییرات قیمتی را پرشتاب‌تر می‌کند. این اصلاح موانع سنتی را برمی‌دارد، اقبال معامله‌گران را افزایش می‌دهد و از محرومیت سهامداران خرد جلوگیری می‌کند. به نظر می‌رسد حجم مبنای پویا دستکاری‌ها را مهار کرده و بازار را به سوی تعادل واقعی عرضه و تقاضا و ارزش ذاتی سوق می‌دهد.
کاهش زیان سهامداران خرد در دادوستدها
قدرتی با اشاره به تاثیرات تغییر فرمول حجم مبنا و اعمال حجم مبنای پویا در بازار پایه توضیح داد که یکی از مسائل برجسته در بازار سرمایه طی سال‌های اخیر، موضوع حجم مبنا در معاملات سهام بوده است. این سازوکار، در برخی موارد، به کندی تغییر قیمت‌ها متناسب با شرایط واقعی بازار انجامیده و در نتیجه سهامداران خرد را متحمل زیان‌هایی کرده است. در سال‌های گذشته تعدادی از کارشناسان بازار سرمایه نسبت‌به نحوه محاسبه و تاثیر حجم مبنا انتقاد و پیشنهاد بازنگری در فرمول آن را مطرح کرده‌اند.
او ادامه داد: همان‌گونه که آگاه هستید، یکی از معیارهای مهم در تعیین حجم مبنا، سرمایه پایه شرکت‌هاست؛ معیاری که به‌نظر می‌رسد نتوانسته اهداف تعیین‌شده برای حجم مبنا را پوشش دهد و از آنها فاصله‌ای چشمگیر یافته است. با این حال تغییراتی که اخیرا در حجم مبنای شرکت‌های لیست‌شده در بازار پایه فرابورس اعمال شده، نویدبخش اصلاح فرمول حجم مبنا به نظر می‌رسد.
دستیابی به قیمت ذاتی سهام
این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد که براساس اطلاعیه فرابورس ایران، از ۱۹مهر سال‌جاری، فرمول تعیین حجم مبنا برای شرکت‌های لیست‌شده در بازار پایه تغییر خواهد یافت. این اقدام گامی مناسب و موثر در جهت اصلاح حجم مبنای سنتی به‌شمار می‌رود و می‌تواند جریان تغییرات قیمتی سهام را شتاب بخشد و موانع پیشین را که بر سر راه اصلاح قیمت سهام در جهت مثبت یا منفی، براساس شرایط واقعی سهم قرار داشت از میان بردارد. وی افزود: در فرمول جدید حجم مبنا برای شرکت‌هایی که سهام پرمعامله دارند یا سهام کم‌معامله با نوسان اندک، به عدد یک تعیین شده است. این تغییر معاملات را روان‌تر، تغییرات قیمتی را تسهیل و دستیابی به قیمت ذاتی سهام را در مدتی کوتاه‌تر ممکن می‌کند.
افزایش استقبال از سهام کم‌معامله
قدرتی در پایان گفت که به دلیل وجود حجم مبنای یکسان، اقبال معامله‌گران به سهام پرمعامله یا کم‌معامله با نوسان اندک، کم بود و این امر به نوعی به سهامداران این سهم‌ها ظلمی روا می‌داشت؛ آنان از فضای مثبت بازار سرمایه محروم می‌ماندند و در شرایط نزولی بازار، قیمت سهام‌شان به آسانی تعدیل نمی‌شد. با اعمال حجم مبنای یک برای این دو دسته از سهام، می‌توان انتظار معاملات پرحجم‌تر و اقبال بیشتر به این نوع سهام را داشت. وی افزود: این اقدام مقدمه‌ای شایسته و گامی موثر برای اصلاح اساسی حجم مبنا که یکی از مطالبات اصلی سهامداران در سال‌های اخیر بوده به‌شمار می‌رود. در نهایت با بهره‌گیری از حجم مبنای پویا و هوشمند می‌توان از برخی دستکاری‌ها در بازار سرمایه جلوگیری کرد و اجازه داد تا سازوکار عرضه و تقاضای واقعی که اصلی‌ترین عامل تعیین قیمت سهام است به آسانی عمل کند و قیمت‌ها به سوی ارزش ذاتی خود سوق یابند.
