چاره کار در داستان نرخ ارز
محمدصادق جنان صفت
قصه چندنرخی بودن ارزهای معتبر در بازار ارز جمهوری اسلامی نقل‌قول هر نشست میان گروه‌های گوناگون اجتماعی شده است. بسیاری از شهروندان عادی کشور نیز حالا گزارش‌ها و خبرهای تغییرات دلار را در بازار دنبال می‌کنند و به یکدیگر اطلاع می‌دهند.
شهروندان به‌درستی فهمیده‌اند که قیمت خوراکی و غذای‌شان و نیز قیمت هر کالای دیگری به تغییرات قیمت دلار به ریال ایران بستگی دارد. از سوی دیگر در میان فعالان اقتصادی نیز این قصه هرروز جریان دارد که چرا دولت و نظام سیاسی کشور درباره تک‌نرخی کردن ارزهای معتبر گام برنمی‌دارد و راه رانت و فساد را نمی‌بندد. واقعیت این است که ارز چندنرخی با این استدلال که باید کالاهای وارداتی با قیمت پایین ارز رسمی ارزان به دست مصرف‌کنندگان برسد همچنان استوار مانده است و استدلال‌های کارشناسانه دنباله‌رو استدلال‌های سیاسی شده‌اند. شاید یکی از دلایل به فرجام نرسیدن داستان تک‌نرخی کردن ارز در کشور این بوده است که فرماندهان اقتصاد ایران در این‌باره سکوت مصلحت‌آمیز داشته‌اند اما به نظر می‌رسد این روزها دیگر سکوت مصلحت‌آمیز درباره زیان چندنرخی بودن ارز در بازار از سوی فرماندهان اقتصادی کنار گذاشته شده است.
به‌طور مثال سیدحمید پورمحمدی، رییس سازمان برنامه و بودجه گفته: من هم این حرف که ارز ترجیحی به جامعه هدف اصابت نمی‌کند را قبول دارم. رییس سازمان برنامه و بودجه تاکید کرده است: این منابع در اختیار مردم قرار نمی‌گیرد، هم ارزش غذایی‌شان در فرآیندها و بوروکراسی سنگین از دست می‌رود هم به قیمت ارز ۲۸۵۰۰تومانی به دست مردم نمی‌رسد. وی ادامه داد: این روش، روش نامناسبی است. آسیب‌شناسی کردیم. در دستور کار جلسه سران قرار دارد. گام اول آسیب‌شناسی کردیم و حال اینکه چه کنیم در گام‌های بعدی است.
از سوی دیگر علی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد دولت چهاردهم در ماه‌های تازه‌سپری‌شده به مناسبت‌های گوناگون باور کارشناسی خود در باره تک‌نرخی کردن ارز را بر زبان آورده و بر رانت‌زا و فسادآفرینی این راهبرد ارزی تاکید کرده و گفته است: باید به‌سوی تک‌نرخی کردن ارز پیش برویم. با توجه به جدیت دیدگاه فرمانده سیاست بودجه‌ای یعنی رییس سازمان برنامه و بودجه و نیز فرمانده سیاست‌های مالی یعنی وزیر اقتصاد اصرار دارند چندنرخی بودن ارز باید برداشته شود. به‌نظر می‌رسد رییس بانک مرکزی نیز سرانجام به این دو فرمانده خواهد پیوست.
اجرای چندنرخی ارز در این سال‌های تازه‌سپری‌شده آیا به راهی رسیده که رسیدگی به گروه‌های کم‌درآمد از این داستان را هموار کند؟ حقیقت این است که یکی از مجادله‌های بزرگ اقتصاد ایران در گرو حل این مساله است تا روزی که راه‌حل کار آمد و محکمی برای چندنرخی بودن ارز پیدا نشود نابرابری‌هایی است که ادامه می‌یابد و تاسف کارشناسان است که ادامه دارد. حل این داستان نیز از جایی شروع می‌شود که ذی‌نفعان پنهان این روایت شناسایی و به شهروندان معرفی شوند.
