وضعیت اسفبار یادگار دوره هخامنشی
جهان صنعت- ایوان تاریخی قدمگاه، از آثار تاریخی بهجا مانده دوره هخامنشی و یکی از شاخصترین یادگارهای سنگتراشی در حاشیه منظر فرهنگی تختجمشید و در کوه رحمت دوباره در معرض موجی گسترده از وندالیسم(خطخطکردن دیوارهای آثار تاریخی) و تخریبهای انسانی قرار گرفته است؛ وضعیتی که کارشناسان آن را بغرنج، نگرانکننده و هشداردهنده توصیف میکنند.
این اثر تاریخی در فاصله ۵۰کیلومتری شرق تختجمشید و نقشرستم و در منتهیالیه کوه رحمت یا مهر و در محدوده جغرافیایی شهرستان ارسنجان استان فارس قرار دارد.
ایوان تاریخی قدمگاه که در سال۱۳۹۹ با سرپرستی مصطفی رخشندهخو تحت یک عملیات فشرده حفاظت و مرمت اضطراری قرار گرفت و از نقاشیها، خطوط اسپری، رنگهای صنعتی و آثار تخریب پاکسازی شده بود امروز دوباره با همان نوع آسیبها(حتی شدیدتر از گذشته) روبهرو است.
مرمت سنگین۱۳۹۹؛ نتیجهای که دوام نیاورد
در عملیات سال۱۳۹۹ تیم حفاظت سنگ تختجمشید به سرپرستی مصطفی رخشندهخو با روشهای حساس و پرهزینه لایههای متعدد رنگ، گرافیتی و تبلیغات را از سطح سنگها پاکسازی کرد.
این اقدام از نظر فنی یکی از دشوارترین پروژههای آن سال بود و برای مدتی کوتاه توانست ظاهر اصلی این محوطه را بازیابی کند.
بنا به گزارشهای تازه پایش میدانی اما بسیاری از هماننقاط اکنون دوباره با نقاشیهای اسپریای، حکنامها، خطوط تراشیده، دوده آتش و انباشت زباله پوشیده شده است. برخی از آسیبها با ابزار تیز انجام شده که به گفته کارشناسان غیرقابل برگشت است.
دلایل تشدید تخریب
مصطفی رخشندهخو، کارشناس ارشد حفاظت و مرمت آثار تاریخی، مهمترین دلایل این وضعیت را ارزیابی کرد و گفت: نبود نظارت کافی، بازدارندهنبودن جریمههای قانونی، فقدان دوربین و زیرساختهای حفاظتی، نبود برنامه مستمر آموزش و آگاهیرسانی، دسترسی آسان و کنترلنشده گردشگران و افراد غیرمسوول ازجمله دلایل این وضعیت است.
هشدار درباره آینده ایوان قدمگاه
این متخصص حوزه میراثفرهنگی تاکید کرد: اگر این روند ادامه یابد بخش مهمی از ارزشهای تاریخی ایوان قدمگاه در سالهایآینده ازبین خواهد رفت.
رخشندهخو تصریح کرد: این محوطه وارد چرخه مرمت-تخریب-مرمت شده و بدون اقدام فوری وضعیت آن به مرز بحران خواهد رسید.
وی خواستار نصب دوربین و تابلوهای هشدار، پایش هفتگی، برخورد قانونی با تخریبگران، مشارکت جامعه محلی و تخصیص اعتبار برای حفاظت مستمر برای توقف این روند ضروری است. این کارشناس ارشد حفاظت و مرمت آثار تاریخی و مسوول مرمت نقشرستم با تاکید بر اینکه باید این اثر حفظ شود و مانیتورینگ و حفظ شود، گفت: حفظ این اثر تاریخی نیاز به اهتمام ویژه میراثفرهنگی و مسوولان مربوطه دارد.
مرمت در سال۱۳۹۹ از محل اعتبارات تختجمشید
رخشندهخو با تاکید بر اینکه در سال۹۹ این اثر تاریخی از محل اعتبارات تختجمشید مرمت انجام شده است، گفت: این اثر تاریخی مربوط به دوره هخامنشی جزو حریم کوه مهر است به همین دلیل ما توانستیم در سال۱۳۹۹ از محل اعتبارات تختجمشید آنرا مرمت کنیم.
کارشناس مرمت پایگاه میراث جهانی تختجمشید ادامه داد: این اثر تاریخی نیاز به حفاظت دارد و نباید اینگونه باشد که مرمت شود و بعد از مدتی دوباره بهحالت اول خود بازگردد. اکنون مردم محلی هم پای کار آمدند و خواستار رسیدگی فوری به این اثر تاریخی هستند. براساس ارزیابیهای کارشناسی روند روبهافزایش آسیبهای انسانی در ایوان قدمگاه نشان میدهد که این محوطه هخامنشی بدون اقدام فوری و مستمر با تهدید جدی ازدسترفتن بخش مهمی از ارزشهای تاریخی روبهرو است.
استمرار تخریبها ضرورت ایجاد زیرساختهای حفاظتی ازجمله نصب دوربین، پایش منظم، حضور نیروهای نظارتی، مشارکت جامعه محلی و اجرای قاطع قانون را بیشازگذشته برجسته کرده است. اکنون چشمها به تصمیم و اقدام دستگاههای مسوول دوخته شده تا مشخص شود آیا میتوان این یادگار کمنظیر را از چرخه فرساینده تخریب نجات داد یا خیر؟
منبع: ایسنا
