واگذاری موفق قطارهای حومه‌ای فرانسه به استان‌ها به جای خصوصیسازی
جهان صنعت– واگذاری اختیارات قطارهای حومه‌ای فرانسه به استان‌ها یکی از مهم‌ترین تحولات در راه‌آهن فرانسه محسوب می‌شود که با هدف بهبود کیفیت خدمات محلی و افزایش کارایی صورت گرفت. راه‌آهن فرانسه در سال۲۰۲۳ با شبکه‌ای به طول ۲۶۹۴۴کیلومتر، دارای ۱۶۶۲۸کیلومتر مسیر دو خطه، ۱۶۱۲۲کیلومتر خط برقی، ۱۲۳۵لکوموتیو، حدود ۲۰۱۲۰واگن مسافری، ۳۵۲۵واگن خودکشش، ۱۰هزار واگن باری، ۱۲۰۷میلیون مسافر و ۱۰۴میلیارد نفر کیلومتر، ۵/۱۹میلیون تن معادل ۴/۸میلیارد تن کیلومتر جابه‌جایی بار داشته است. این شرکت در ۲۰۲۳ قریب ۶۷میلیارد مسافر کیلومتر را با قطارهای سریع در کمتر از ۲۵۰۰کیلومتر شبکه مربوطه جابه‌جا کرد. راه‌آهن فرانسه در سال ۲۰۰۷ با شبکه‌ای به طول ۲۹۵۰۰کیلومتر، با عرض ۱۴۳۵میلیمتر دارای ۱۶۵۰۰کیلومتر مسیر دو خطه، ۱۴۳۰۰کیلومتر خط برقی، ۴۳۰۰لکوموتیو، حدود ۱۶۰۰۰واگن مسافری، ۲۸۰۰قطار خود کشش، ۳۳ هزار واگن باری و ۱۶۱هزار نفر پرسنل، ۱۱۰۰میلیون مسافر و ۸۳میلیارد نفر کیلومتر، ۱۰۶میلیون تن معادل ۴۳میلیارد تن کیلومتر جابه‌جایی بار داشته است. این شرکت در سال۲۰۰۷ تعداد ۱۰۵میلیون مسافر معادل ۴۸میلیارد نفر کیلومتر را با قطارهای سریع جابه‌جا کرده که تقریبا معادل بقیه کشورهای اروپایی بود. (کتاب استراتژی تحقق اهداف چشم انداز ۱۴۰۴ در صنعت ریلی از منظر اصلاح الگوی مصرف).
تغییرات ۲۰۲۳ نسبت به ۲۰۰۷ (۱۶سال) چنین بود که شبکه (۹-درصد)، طول دوخطه (یک‌درصد)، طول برقی (۱۳درصد)، لکوموتیو (۷۱-درصد)، واگن خودکشش (۲۶درصد)، واگن مسافری (۲۶درصد)، واگن باری (۷۱-درصد)، جابه‌جایی مسافر (منفی یک‌درصد)، مسافر سریع (۴۰درصد) و جابه‌جایی بار (۸۰-درصد) تغییرات داشتند.
واگذاری اختیارات به استان‌ها (Régionalisation) یکی از مهم‌ترین تحولات در راه‌آهن فرانسه محسوب می‌شود که با هدف بهبود کیفیت خدمات محلی و افزایش کارایی صورت گرفت. مرحله آزمایشی (۲۰۰۱-۱۹۹۷)، انتخاب هفت استان به عنوان پایلوت، آزمون تفویض اختیارات حملونقل منطقه‌ای، ارزیابی نتایج و بررسی چالش‌ها، اجرای کامل ۲۰۰۲ به بعد و پس از تصویب قانون مجلس برای احیای حومه در دسامبر ۲۰۰۰ (SRU law on Solidarity and Urban Renewal).
گسترش برنامه به تمام استان‌های فرانسه، تنظیم موافقتنامه‌های جدید بین استان‌ها و SNCF. هر استان موافقتنامه‌ای با راه‌آهن مرکزی (SNCF) منعقد می‌کند، شرایط بهره‌برداری و سرمایه‌گذاری در این قراردادها مشخص می‌شود، بازنگری قراردادها هر پنج سال برای ارائه خدمات جدیدتر. تمرکز بر حملونقل سراسری و قطارهای پرسرعت؛ با این رویکرد به جای خصوصیسازی از سال۲۰۰۳ وضعیت زیان‌ده به سودآور تبدیل شد و هزینه‌های عملیاتی کاهش منابع بهینه‌سازی، ارتقای کیفیت خدمات، تطبیق بهتر خدمات با نیازهای محلی، افزایش مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌ها، بهبود پوشش جغرافیایی، سرمایه‌گذاری هدفمند در خطوط منطقه‌ای، نوسازی ناوگان و تجهیزات محقق شد. این اصلاحات موجب شد که راه‌آهن فرانسه بتواند بر خدمات استراتژیک (قطارهای پرسرعت و حمل بار) تمرکز کند، از مزایای اقتصاد مقیاس بهتر بهره‌مند شود، کیفیت خدمات محلی را از طریق مدیریت نزدیک‌تر به مردم بهبود بخشد. این مدل اصلاحات به الگویی برای سایر کشورهای اروپایی تبدیل شده و نشان‌دهنده موفقیت رویکرد تفکیک مسوولیت‌ها در صنعت حملونقل ریلی است. پاریس و استان ایل دو فرانس (مقام اول مطلق)، خدمات راه‌آهن حومه‌ای پاریس به تنهایی ۸۲درصد از کل مسافران سالانه راه‌آهن فرانسه را تشکیل می‌دهند. در سال۲۰۲۰، تعداد سفرهای حملونقل عمومی در پاریس و منطقه ایل دو فرانس به حدود ۶/۲میلیارد سفر رسید. اکنون حداقل ۱۲منطقه شهری فرانسه وجود دارد که ساکنان محلی آنها به‌طور متوسط حداقل ۱۰۰سفر حملونقل عمومی در سال انجام می‌دهند: پاریس، لیون، مارسی، تولوز، بوردو، لیل، نانت، استراسبورگ. آمار شهرهای خاص، در سال۲۰۱۹، تعداد سفرهای مسافران در شبکه حملونقل عمومی لیون (TCL) به ۴۹۶میلیون سفر رسید.
شش شهر فرانسه دارای سیستم حملونقل سریع هستند: پاریس (۱۶ خط)، لیون (۴ خط)، مارسی (۲ خط)، لیل (۲ خط)، تولوز (۲ خط) و رن (۲ خط).
تمرکز شدید در منطقه پاریس نشان می‌دهد که باوجود ۱۸منطقه، بیش از ۸۰درصد ترددهای حومه‌ای در منطقه ایل دو فرانس متمرکز است که این امر چالش توزیع نامتوازن جمعیت و فعالیت اقتصادی در فرانسه را نشان می‌دهد. استفاده از تجربه قطارهای حومه فرانسه و تجربیات قطارهای حومه ایران نشان می‌دهد می‌توان الگوی مشابهی به ویژه با برقی کردن برای ایران تهیه کرد.
منبع: تین‌نیوز
