هنر، عرصه بازنمایی و همدلی مردم
جهان صنعت– هنر در دوران بحران، نه‌تنها به‌عنوان یک منبع آرامش و تخلیه روانی عمل می‌کند بلکه می‌تواند ابزاری برای ابراز اعتراض، حفظ امید و تقویت انسجام اجتماعی باشد. هنر می‌تواند به افراد کمک کند تا با شرایط سخت کنار بیایند، احساسات خود را بیان کنند و در عین حال، جامعه را به تفکر و تامل در مورد مسائل جاری وادار کند. برخی مفسران هنر می‌گویند: هنر می‌تواند به کاهش انزوا و افزایش تعاملات اجتماعی نیز کمک کند. هنر از سویی واقعیت‌های جامعه را بازنمایی می‌کند و از سوی دیگر ظرفیت بالایی برای شکل دادن به افکار عمومی را دارد؛ حالا اگر این هنر زبانی جهانی داشته باشد، قدرت گسترده‌تری پیدا می‌کند؛ آینه جامعه جهانی می‌شود و افکار عمومی دنیا را مخاطب قرار می‌دهد. رسالت هنرمند در شرایط بحرانی و دشوار جامعه، بیشتر به چشم می‌آید؛ او نیازهای فکری، روحی و روانی مردم پیرامونش را می‌بیند و وظیفه حمایت نرم‌افزاری از جامعه را در چنین شرایطی بر گردن خود احساس می‌کند. از طرفی هنرمندان به خوبی می‌دانند که زبان هنر می‌تواند رسانه‌ای قوی برای بیان مواضع کشور و بازنمایی واقعیت‌هایی باشد که رسانه‌های مقابل برای پوشاندن آن می‌کوشند.
کارتون و کاریکاتور با آغاز زیست مطبوعات یکی از ارکان جدانشدنی هر رسانه بودند. کارتون به‌طور مستقل یک اثر هنری بسیار تاثیرگذار است و کاریکاتوریست‌ها همواره دغدغه‌های خود و مردم خود را نقش زده‌اند. به عنوان مثال در بحران کرونا نیز کارتون کارکردی مهم پیدا کرد و بسیاری از کاریکاتوریست‌ها در سراسر دنیا نقوش مختلفی با مفاهیم مرتبط با کرونا کشیدند که شاید بارزترین آنها را بتوان بنکسی دانست. کارتون در دنیای هنر و رسانه یک ابزار بسیار مهم در بحران‌ها محسوب می‌شود. بر همین اساس هنرمندان کاریکاتوریست و گرافیست فارس نیز طی یک هفته اخیر در برابر تجاوز رژیم اسرائیل نقش خود را در نبرد ترکیبی به عهده گرفته‌اند.
کاربرد زبان جهانی کاریکاتور برای بیان مظلومیت ملت ایران
احمدرضا سهرابی، کاریکاتوریست گفت: جنگ‌های امروز همچون جنگ‌های سنتی تک‌بعدی و تنها دارای جنبه نظامی نیست بلکه ترکیبی از ابعاد نرم و سخت‌افزاری است؛ هنر به خوبی می‌تواند در بخش نرم‌افزار جنگ ایفای نقش کند. این هنرمند اظهار کرد: معمولا در جنگ‌های سخت و سنتی، در دو سوی میدان، طرفین در یک جنگ تک‌لایه باهم درگیر می‌شوند ولی در جنگ‌های مدرن امروزی، جنگ‌ها ترکیبی و در ابعاد و لایه‌های مختلف و در دو قالب سخت‌افزاری و نرم‌افزاری رخ می‌دهند. او افزود: در بعد نرم‌افزاری، جنگ به شکل خوشه‌ای شکل می‌گیرد که در این رهگذر، روایت اول جنگ، میانه جنگ و پایان جنگ ، جنگ رسانه و هنر است. سهرابی بیان کرد: با احترام به همه هنرها، کاریکاتور به عنوان یک هنر جهانی می‌تواند نقش مهمی در این عرصه ایفا کند. او ادامه داد: کاریکاتور زبانی بین‌المللی دارد و به خوبی می‌تواند مظلومیت ملت ایران را در عرصه بین‌المللی بیان کند. این کاریکاتوریست به ایرنا گفت: بارها شاهد ایفای نقش موثر هنر کاریکاتور با کمترین خطوط ممکن و بیشترین اثرگذاری بوده‌ایم.
سهرابی معتقد است: اکنون که کشور نیازمند همدلی و همراهی همه مردم به معنای واقعی است، هنرمندان کاریکاتوریست می‌توانند با نگاه متفاوت خود به خلق اثر بپردازند و ایفای نقش کنند. این کاریکاتوریست شیرازی اظهار کرد: در این شرایط هنرمندان نباید با فرض داشتن انتقادی به رفتار دولت و دیگر مسوولان، موضع بگیرند بلکه باید اختلافات و سلایق سیاسی را به حاشیه راند. او ادامه داد: هنرمندان باید خط‌کشی‌های سیاسی را کنار بگذارند و این واقعیت ملکه ذهن آنها باشد که کشور مورد تجاوز رژیم اسرائیل قرار گرفته و نام ملت، مملکت و وطن در میان است.
زبان طنز؛ کوتاه، برنده و اثرگذار
یکی دیگر از کاریکاتوریست‌های فارس که در یک هفته اخیر هنر خود را برای بیان ابعاد تجاوز اسرائیل و دفاع مشروع ایران به کار گرفته، فرامرز کشتکار است. او گفت: زبان طنز کاریکاتور قدرتمندتر از چندین صفحه پیام متنی عمل می‌کند. کشتکار اظهار کرد: کاریکاتور رسانه قدرتمندی است که در عرض کمتر از یک دقیقه و حتی در چند ثانیه پیامی را به مخاطب منتقل می‌کند که خواندن آن چندین دقیقه زمان می‌برد. به عقیده کشتکار، هنرمندان وظیفه دارند در این شرایط به کمک مردم بیایند و با آثار خود قوت قلبی برای مردم باشند و حس آرامش و همبستگی را در میان آنان تقویت کنند. محمدرضا خسروانی از طراحان و گرافیست‌های استان فارس که همراه با گروهی از هنرمندان در یک هفته اخیر بسیار فعال بوده نیز همین عقیده را دارد. او گفت: در این روزها، دل باید آرام باشد و آنچه به دل راه می‌یابد، همان چیزی است که به دیده می‌آید؛ چنانکه شاعر سروده است: «ز دست دیده و دل هر دو فریاد که هرچه دیده بیند، دل کند یاد»؛ چه بهتر که آنچه به دیده می‌آید، از دل برآمده باشد. این هنرمند ادامه داد: در این شرایط احساس کردیم که باید برای همبستگی و آرام کردن دل مردم اقدامی کنیم. این هنرمند گفت: کاری که ما می‌کنیم در قیاس با شهامت شهدا ناچیز است؛ آنها جان و خون خود را به میان گذاشته‌اند و ما هنر خود را وسط گذاشته‌ایم. در نهایت هنر از دیرباز به‌عنوان عنصری جدایی‌ناپذیر از جوامع بشری، نقشی اساسی در زندگی انسان‌ها از نظر بصری و زیبایی ایفا کرده است. تاریخ ثبت شده انسان از طریق هنر شناخته می‌شود و به همین دلیل است که ارزش هنر در جامعه غیرقابل محاسبه است زیرا بدون آن بشر از تاریخ آن آگاهی نخواهد داشت. هنر در دوران بحران، نقش حیاتی و انکارناپذیری در زندگی فردی و اجتماعی ایفا می‌کند. این نقش فراتر از زیبایی‌شناسی صرف است و به عنوان ابزاری برای آرامش، انعکاس واقعیت، انتقال پیام، انسجام اجتماعی و حتی امیدبخشی عمل می‌کند. هنر می‌تواند در دوران سختی، پناهگاهی برای روح و روان و راهی برای درک و بیان عمیق‌ترین احساسات و تجربیات باشد.
