هفته طلایی کالایی
جهان صنعت – تالارهای مختلف بورس کالای ایران هفته گذشته صحنه رکوردهای پی در پی بود؛ از جابه‌جایی نزدیک ۳میلیون تن کالا در بازار فیزیکی گرفته تا رونق ابزارهای مالی و صادراتی در کیش. گردش مالی هفتگی به ۳۴هزار و ۹۰۰میلیارد تومان رسید و ۱۰فروشنده برتر با جذب ۱۵هزار و ۵۰۰میلیارد تومان، سهم ۴۴درصدی از معاملات گرفتند. همزمان بازار مشتقه با انعقاد بیش از ۲۴۵میلیون قرارداد به ارزش ۲هزار و ۳۴۶میلیارد تومان نشان داد سرمایه‌گذاران برای پوشش ریسک یا تنوع پرتفوی به ابزارهای نو رو آورده‌اند. در تالار کیش نیز ۱۰۹هزار تن قیر، گوگرد و لوب‌کات به ارزش هزار و ۳۹۰میلیارد تومان به مقصد بازارهای منطقه‌ای بارگیری شد. عرضه ۳میلیون تنی، از سنگ‌آهن تا سیمان، انتظار می‌رود عمق نقدشوندگی را بیشتر کند و تصویری شفاف از تعادل عرضه و تقاضا به دست دهد؛ فرصتی برای سیاستگذاران کلیدی بازار و ثبت رکوردهای تازه‌ای برای آن.
صدرنشینی غول‌های کالایی
در هفته منتهی به ۱۶خرداد، تالار فیزیکی بورس کالا بار دیگر صحنه رقابت نمادهای بزرگ بود؛ رقابتی که گردش مالی آن به ۳۴هزار و ۹۰۰میلیارد تومان رسید. بررسی فهرست ۱۰بازیگر برتر نشان می‌دهد سهم این ۱۰نماد به ۱۵هزار و ۵۰۰میلیارد تومان معادل ۴۴درصد کل معاملات هفته‌ای رسید که نزدیک به ۳میلیون تن کالا را در بر گرفت. ملی صنایع مس ایران با فروش ۴هزار و ۵۲۸تن کاتد مس، سولفور مولیبدن و کنسانتره فلزات گرانبها ۳هزار و ۶۳۰میلیارد تومان نقدینگی جذب کرد و صدر جدول ایستاد. فولاد مبارکه اصفهان با عرضه ۴۳هزار و ۶۰۰تن ورق گرم و سرد و ثبت ارزش هزار و ۸۲۹میلیارد تومان رتبه دوم را به دست آورد؛ جایگاهی که نشان می‌دهد محصولات تخت فولادی همچنان تکیه‌گاه اصلی گردش مالی بازار فلزات هستند. معدنی و صنعتی گهرزمین نیز با فروش ۲۵۰هزار تن کنسانتره و گندله سنگ‌آهن به ارزش هزار و ۷۴۶میلیارد تومان سوم شد تا سبد سنگ‌آهنی‌ها سهم عمده‌ای از کیک هفتگی داشته باشد. پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت بندرعباس با مجموع بیش از ۱۰۸هزار تن لوب‌کات و وکیوم‌باتوم، به ترتیب هزار و ۴۳۹ و هزار و ۳۸۷میلیارد تومان را در رتبه‌های چهارم و پنجم ثبت کردند و بار دیگر نشان دادند مشتقات نفتی همچنان یکی از پیشران‌های اصلی نقدشوندگی تالار هستند. گل‌گهر، پارس فولاد سبزوار و چادرملو نیز با ارزش‌هایی میان هزار تا هزار و ۱۷۲میلیارد تومان در میانه جدول قرار گرفتند. فولاد خوزستان با عرضه ۶۲هزار و ۱۰۰تن محصولات تخت و طویل بیش از هزار و ۵۰میلیارد تومان جابه‌جا کرد و نهم شد. ایمیدرو هم با فروش ۷۲۱هزار و ۹۵۰تن سنگ‌آهن و آهن اسفنجی ۹۹۸میلیارد تومان ارزش ثبت کرد و دهم شد. توزیع متنوع کالا در جمع بزرگان، عمق بازار فیزیکی را تقویت می‌کند و فرصت پوشش ریسک را برای صنایع مصرف‌کننده بالا می‌برد؛ پیامی که به نمادهای غیربرتر هشدار می‌دهد برای حفظ سهم باید در کیفیت عرضه و زمان‌بندی معاملات تجدیدنظر کنند.
رونق صادراتی تالار کیش
تالار صادراتی بورس کالا در هفته منتهی به ۱۶خرداد با معامله ۱۰۹هزار و ۳۶تن کالا به ارزش هزار و ۳۹۰میلیارد تومان اثبات کرد مسیر خروجی کالا از کیش همچنان پرتقاضاست. در این هفته ۹۳هزار و ۷۳۶تن قیر به ارزش هزار و ۹۶میلیارد تومان بیشترین سهم ارزشی را به خود اختصاص و نشان داد بازارهای هدف خاورمیانه و شرق آفریقا همچنان پذیرای قیر ایران هستند. پس از قیر ۶هزار تن لوب‌کات معامله شد که ۱۸۲میلیارد تومان نقدینگی وارد تالار کرد؛ رقمی که اهمیت محصولات نیمه‌سنگین پالایشی را در حلقه صادراتی دوچندان می‌کند. ۶هزار تن گوگرد نیز ۱۰۳میلیارد تومان گردش مالی ساخت؛ کالایی که مقصد آن اغلب واحدهای تولید کود در آسیای شرقی است. در کنار این محصولات هیدروکربنی، معامله ۳۰۰تن عایق رطوبتی به ارزش ۷میلیارد و ۶۰۰میلیون تومان نشان داد بخش ساخت‌وساز خارجی همچنان به محصولات قیری فرآوری‌شده ایران وابسته است. در میان کالاهای پتروشیمیایی، فروش ۳هزار تن آلکیل‌بنزن خطی به ارزش ۹/۳میلیون دلار به مقصد بازارهای آسیای میانه و ترکیه صورت گرفت؛ معامله‌ای که علاوه بر تنوع‌بخشی به سبد صادراتی، مجددا پای ارز دلاری را به تابلو کشاند. ترکیب کالاهای یادشده بیانگر آن است که تالار کیش با وجود نوسان قیمت جهانی نفت، توانسته توازن میان بازارهای منطقه‌ای و فرا‌منطقه‌ای را حفظ کند. در عین حال حضور کالاهای کوچکی مانند عایق رطوبتی نشان می‌دهد صادرکنندگان خرد نیز می‌توانند از مزیت قیمت پایه رقابتی استفاده کنند. همه اینها سبب شده ارزش دلاری معاملات کیش در مقیاس هفتگی به سطحی برسد که با برخی ماه‌های پررونق سال گذشته برابری می‌کند.
پرش بازار مشتقه‌ها
۱۲خرداد بازار مشتقه و مالی بورس کالا با ثبت ۲۴۵میلیون و ۹۱۳هزار قرارداد و ارزش ۲هزار و ۳۴۶میلیارد تومان یکی از پرتحرک‌ترین روزهای امسال را تجربه کرد. در بخش گواهی سپرده کالایی، انتشار ۱۲۸هزار گواهی شمش طلا معادل ۱۳کیلوگرم به ارزش ۱۰۹میلیارد تومان، بار دیگر موقعیت فلز زرد را به عنوان دارایی مرجع ابزارهای مالی برجسته کرد. ۶۷هزار و ۷۶۰ گواهی نقره معادل ۶۸کیلوگرم نیز ۶میلیارد تومان نقدینگی جابه‌جا کرد تا ریسک‌پذیران خرد، سبد فلزات گرانبها را متنوع‌تر کنند. معاملات هزار و ۴۳۱ گواهی سکه به ارزش ۱۰۴میلیارد تومان باعث شد سکه امامی همچنان به عنوان یک ابزار جذاب باقی بماند. در سوی دیگر تابلو، ۲۴۵میلیون و ۶۵۸هزار واحد صندوق کالایی، به‌ویژه صندوق طلای «عیار»، ۲هزار و ۳۰میلیارد تومان جابه‌جا کرد و بار دیگر نشان داد صندوق‌های قابل معامله (ETF) مهم‌ترین مقصد نقدینگی در روزهای پرنوسان هستند. بازار قراردادهای آتی هم بیکار نبود؛ ۵هزار و ۹۴۱ قرارداد به ارزش ۹۴میلیارد تومان منعقد شد. بیشترین حجم به قرارداد آتی جواهر اختصاص یافت که ۲۳درصد کل حجم آتی را در بر گرفت و از نظر ارزش، نماد لوتوس با ۶۵میلیارد تومان صدرنشین شد. علاوه بر آتی، ۴۹هزار و ۹۴۲ قرارداد اختیار معامله کالایی ۳میلیارد تومان ارزش داشت؛ رقمی به ظاهر کوچک اما نشان‌دهنده بازگشت تدریجی ابزارهای آپشن به کانون توجه است. بیشترین ارزش اختیار معامله به صندوق طلای لوتوس رسید؛ گواه آن ۴۹هزار و ۲۳۲ قرارداد معامله‌شده روی این نماد است.
درخشش صندوق‌های طلایی
بازار ابزارهای مبتنی بر طلا در هفته گذشته یک‌بار دیگر نشان داد چگونه می‌توان نقدینگی سرگردان را به مقصدی امن هدایت کرد. در روز ۱۲خرداد، ۲۳۴میلیون واحد صندوق‌های طلا به ارزش هزار و ۹۰۰میلیارد تومان دادوستد شد و رکورد تازه‌ای برای بهار امسال بر جا گذاشت. صندوق طلای عیار مفید، با سهم عمده از گردش مالی، در صدر تابلو ایستاد و ثابت کرد واحدهای ETF طلا همچنان نخستین انتخاب سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز هستند. در بازار گواهی سپرده نیز ۱۲۸هزار گواهی شمش طلا معادل ۱۳کیلوگرم به ارزش ۱۰۹میلیارد تومان معامله شد تا نقدشوندگی فلز زرد در بازار فیزیکی پشتوانه محکمی برای ابزارهای مالی مرتبط باشد. هزار و ۴۳۱ گواهی سکه نیز ۱۰۳میلیارد تومان جابه‌جا کرد؛ سکه طلا همچنان پیوند سنتی و در عین حال مدرن بین بورس و بازار آزاد را حفظ کرده است. معامله ۴۹هزار قرارداد اختیار معامله طلا به ارزش ۵/۲میلیارد تومان هرچند در مقیاس ارزش کل کوچک است. در بازار آتی نیز ۳هزار و ۶۳۸ قرارداد طلا به ارزش ۸۱میلیارد تومان منعقد شد تا لایه دیگری از عمق به بازار مشتقه افزوده شود.
تب زعفران و نقره
بازارهای مشتقه زعفران و نقره در ۱۲خرداد داغ‌تر از همیشه بودند؛ نشانه‌ای از آنکه سرمایه‌گذاران به دنبال دارایی‌های کوچک اما پرنوسان هستند. در بخش آتی زعفران، هزار و ۹۰ قرارداد معادل ۱۰۹کیلوگرم نگین به ارزش ۹/۱۱میلیارد تومان منعقد شد.
همزمان ۱۰میلیون و ۹۷۰هزار واحد صندوق‌های مبتنی بر زعفران ۹/۴۰میلیارد تومان جابه‌جا کرد؛ رقمی که نشان می‌دهد صندوق‌های کالایی زعفران توانسته‌اند بخشی از نقدینگی را از بازار سنتی خراسان به پلتفرم الکترونیکی جذب کنند. در معاملات گواهی سپرده نیز ۲هزار و ۳۳۰ گواهی زعفران ثبت شد و ارزش تقریبی ۲۴۰میلیون تومان را رقم زد.
در سوی دیگر، نقره نیز جذابیت خود را حفظ کرد؛ ۶۷هزار و ۷۶۰ گواهی سپرده معادل ۶۸کیلوگرم شمش نقره ۶/۵میلیارد تومان ارزش داشت. افزون بر این، هزار و ۲۱۳ قرارداد آتی نقره معادل ۱۲کیلوگرم به ارزش ۲/۱میلیارد تومان منعقد شد تا مجموع حجم شش رقمی شود. بررسی موقعیت‌های باز نشان می‌دهد ۱۲۶کیلوگرم نقره در قالب قراردادهای آتی باز مانده است؛ نشانه‌ای از آنکه معامله‌گران همچنان روی نوسان قیمت فلز سفید حساب می‌کنند. تب معاملاتی دو دارایی کم‌حجم ولی پرپتانسیل نشان می‌دهد شرکت‌کنندگان در بازارهای کالایی ایران گذشته از فلزات گرانبهای کلاسیک، به سراغ ابزارهای متنوع‌تری رفته‌اند.
وزن سنگین تالارها
در ۱۳خرداد، تالارهای بورس کالا شاهد معامله ۲۷۷هزار و ۶۹۶تن انواع محصول بودند؛ رقمی که تنوع کالایی و توازن عرضه و تقاضا را در یک روز کاری به خوبی نمایان کرد. در تالار صنعتی و معدنی ۱۱۸هزار و ۱۲۰تن محصول دست‌به‌دست شد. این حجم شامل ۵۶هزار تن آهن اسفنجی، ۳۱هزار و ۴۵۸تن میلگرد، ۱۲هزار و ۱۰۸تن تیرآهن، ۹هزار و ۸۵۰تن شمش فولادی و ۶هزار و ۴۰۰تن ورق بود؛ افزوده بر آن هزار و ۳۸۵تن نبشی، ۸۴۴تن ناودانی و ۷۵تن سیم و مفتول مسی هم معامله شد. در تالار پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی ۸۳هزار و ۲۱۱تن کالا به ارزش‌افزوده صنایع پایین‌دستی کمک کرد؛ از جمله ۷۱هزار و ۶۰تن پلیمر، ۷هزار و ۶۷۰تن گوگرد، ۴هزار و ۳۲۵تن قیر و ۱۵۶تن. در تالار صادراتی کیش ۵۷هزار و ۸۱۵تن کالا فروخته شد؛ عمدتا قیر (۴۸هزار و ۷۶۵تن) و همچنین گوگرد، لوب‌کات و عایق رطوبتی. تالار فرعی نیز ۴هزار و ۷۳۰تن کالا به خریداران ارائه کرد. این توزیع نشان می‌دهد با وجود تمرکز سنتی بازار روی فولاد، پلیمر و قیر، کالاهای کوچک‌تر مانند ناودانی نیز سهم خود از گردش مالی را حفظ کرده‌اند. از منظر جغرافیایی، حضور همزمان تالار کیش و حراج باز، دو مسیر صادراتی و تامین داخلی را پوشش داده و به واحدهای تولیدی اجازه می‌دهد با توجه به نیاز روزانه بهترین گزینه را برگزینند. در سمت تقاضا نیز تنوع کالایی فرصت مدیریت ریسک تامین را برای مصرف‌کنندگان نهایی فراهم کرده است.
