نه به سلطه، آری به دیپلماسی
جهان‌صنعت – دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی دیروز در حالی که دو، سه روزی بیشتر تا آغاز به‌کار نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی باقی نمانده، اقدام به برگزاری کنفرانسی مفصل با تمرکز بر مباحث «تجاوز نظامی» و «دفاع» در حقوق بین‌الملل کرد.
کنفرانسی بین‌المللی با عنوان «حقوق بین‌الملل تحت تهاجم: تجاوز و دفاع» که از صبح دیروز در مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه آغاز به کار کرد و تا حوالی غروب نیز ادامه یافت و در آن تقریبا تمامی چهره‌های موثر در دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی یا به بیان دقیق‌تر مسوولانی که به‌نحوی با مساله پرونده هسته‌ای ایران در ارتباطند، شرکت و سخنرانی کردند؛ دیپلمات‌های ارشدی همچون سیدعباس عراقچی وزیر خارجه، کاظم غریب‌آبادی معاون حقوقی و بین‌المللی این وزارتخانه، سعید خطیب‌زاده معاون وزیر خارجه و رییس مرکز مطالعات بین‌المللی و اسماعیل بقائی سخنگوی دستگاه دیپلماسی و البته سیدکمال خرازی به‌عنوان رییس شورای راهبردی روابط خارجی و محمد اسلامی که ریاست سازمان انرژی اتمی را برعهده دارد.
جالب آنکه اسماعیل بقائی در توضیحاتی که پیش از برگزاری این کنفرانس در ارتباط با اهداف برگزاری آن به‌دست داد، تاکید کرده بود که «برگزاری این نشست، صرفا در راستای تبیین ماهیت تجاوزکارانه و غیرقانونی اقدام رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه ایران نیست بلکه در واقع دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی می‌خواهد با برگزاری این کنفراس «توجه جامعه جهانی را نسبت به روندی جلب کند که می‌تواند همه معیارها و هنجارهای بین‌المللی و حقوق بین‌الملل را نقض کند.»
این در حالی بود که این کنفرانس بین‌المللی که استادان و تحلیلگران حوزه‌های حقوق بین‌الملل و روابط بین‌الملل از کشورهای فرانسه، ایتالیا، یونان، لبنان، عراق، ایرلند، اسلواکی، انگلیس، فنلاند، روسیه و کشورهای دیگر منطقه نیز در آن شرکت کردند، چهار پنل تخصصی با عناوینی از جمله «حقوق بین‌الملل در محاصره؛ از نظم مبتنی بر قانون تا نظم مبتنی بر قواعد»، «خیانت به دیپلماسی؛ تجاوز آمریکا و اسرائیل علیه ایران»، «عدم اشاعه هسته‌ای در معرض خطر؛ روندها و گفتمان‌های غالب» و «بازنگری ترتیبات امنیتی منطقه؛ عناصر کلیدی و عوامل تعیین‌کننده» نیز برگزار شد.
تاکید عراقچی بر تمایل ایران به گفت‌وگو و صلح
سیدعباس عراقچی که احتمالا مهم‌ترین سخنران آیین افتتاحیه این کنفرانس بود، در بخشی از سخنانش با انتقاد از اینکه «استفاده از ابزارهای نظامی به‌عنوان قاعده‌ای برای برخی کشورها برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی تبدیل شده»، ابراز تاسف کرد که هم‌اکنون «نظم بین‌المللیِ زورپایه، محور است» و شاهد حاشیه‌نشینی دیپلماسی هستیم.
وزیر امور خارجه با اشاره به عملکرد دونالد ترامپ از زمان بازگشت به کاخ سفید و آغاز به کار دومین دوره ریاست‌جمهوری او، تاکید کرد که حمله رژیم صهیونیستی و آمریکا به خاک ایران و آنچه در جریان جنگ ۱۲روزه رقم خورد، «نه‌تنها ناقض بدیهی‌ترین اصول حقوق بین‌الملل بلکه حمله‌ای تمام‌عیار به نظام پادمان و عدم اشاعه نیز بود.»
عراقچی که معتقد است «تحولات منطقه آینه تمام‌نمای روندهای خطرناک ضدصلح و ضدحقوق بین‌الملل به‌شمار می‌روند»، خاطرنشان کرد که چگونه ظرف ۹روز، پیام «تسلیم بی‌قید و شرط» به درخواست برای «آتش‌بس بی‌قید و شرط» تغییر کرد و توهمات اولیه درباره ملت و نظام ایران محو شد.»
به‌باور این دیپلمات ارشد، «جهان و منطقه، امروز در دوراهی انتخاب میان دو گفتمان قرار گرفته است؛ گفتمان سلطه‌طلبی، هژمونی و برتری‌جویی، استفاده از زور و امنیتی‌سازی، نظامی‌گری، جنگ و خشونت و در یک کلام قانون جنگل از یک طرف و گفتمان جهانی مبتنی بر قانون و حقوق بین‌الملل جهانشمول، مساوات‌طلبی مبتنی بر همگرایی، گفت‌وگو و صلح در یک چارچوب دسته‌جمعی از طرف دیگر.» عراقچی بر این اساس تصریح کرد: «جمهوری اسلامی ایران به راه دوم اعتقاد دارد و آماده است در مسیر بازگشت نظم جهانی به یک نظم جهانی قانون‌محور و در همکاری با جنوب جهانی و دولت‌های مسوول، نقش خود را ایفا کند.»
تاکید عراقچی بر افزایش قدرت ایران نسبت‌به پیش از جنگ ۱۲ روزه
وزیر امور خارجه ایران که پس از سخنرانی در آیین افتتاحیه این کنفرانس در پنلی که ریاست آن برعهده سیدمحمد کاظم سجادپور بود، شرکت کرد تا به سوالات شرکت‌گنندگان پاسخ دهد، «حمله نظامی اخیر به ایران» را به نوعی «حمله به دیپلماسی» خواند و در عین حال تاکید کرد که همین تهاجم نظامی رژیم صهیونیستی و آمریکا به خاک ایران در نهایت نشان داد که «راهی جز دیپلماسی وجود ندارد.»
او همچنین با اشاره به درخواست‌های مجدد برای ازسرگیری مذاکرات تاکید کرد که «جمهوری اسلامی همیشه آماده مذاکره است اما دیپلماسی و مذاکره باید از چارچوب خود پیروی کند.»
عراقچی همچنین با تاکید بر اینکه «فناوری هسته‌ای ایران همچنان باقی است» و ایران نه‌تنها تمامی تاسیسات خود را بازسازی خواهد کرد بلکه ایران به‌لحاظ قوای دفاعی، قوی‌تر از خردادماه امسال و زمانی است که هنوز جنگ ۱۲روزه آغاز نشده بود. وزیر امور خارجه ایران تصریح کرد: «هیچ راهی جز دیپلماسی و استفاده از زبان کرامت و احترام برای حل مسائل با ایران وجود ندارد.»
روایت اسلامی از سهم ۸۰درصدی ایران از نظارت‌های آژانس در جهان
محمد اسلامی که به‌عنوان رییس سازمان انرژی اتمی از دیگر مسوولان شرکت‌کننده در یکی از پنل‌های این کنفرانس بود، در جای‌جای سخنانش از عملکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و مشخصا دبیرکل این نهاد انتقاد کرد و با تاکید بر اینکه «با حمله به ایران اعتبار آژانس از بین رفت»، گفت: «به شهادت آژانس، ایران به تمام تعهدات خود در برجام عمل کرد ولی این طرف‌های مقابل بودند که به تعهدات خود عمل نکردند.»
او همچنین با اشاره به برخی دیگر حملاتی که طی دهه‌های گذشته به تاسیسات هسته‌ای کشورهای مختلف صورت گرفته، تحت نظارت آژانس نبودند، تاکید کرد که «به تاسیسات هسته‌ای ایران در شرایطی حمله شد که تحت نظارت آژانس بود و این نخستین بار در تاریخ بود که چنین اتفاقی رخ داد.»
جالب آنکه محمد اسلامی با رد تمامی ادعاهایی که درباره ممانعت از فعالیت بازرسان آژانس در ایران مطرح می‌شود، گفت: «حدود ۸۰درصد از مجموع نظارت‌هایی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جهان انجام می‌دهد، به لحاظ تعداد و مصرف منابع، مربوط به ایران است.» رییس سازمان انرژی اتمی ایران همچنین تصریح کرد: «ماموریت قطعنامه ۲۲۳۱ و ماموریت آژانس در رابطه با برجام به پایان رسیده و البته تعهد ایران با آژانس در چارچوب پادمان همچنان برقرار است.»
تفسیر «مذاکره مسلح» به‌روایت خطیب‌زاده
سعید خطیب‌زاده، معاون وزیر امور خارجه و رییس مرکز مطالعات بین‌المللی که از دیگر مسوولان ارشد ایرانی بود که در این کنفرانس شرکت کرد، یادآور شد: «ایران همواره آمادگی خود را برای مذاکره در چارچوب فرمایشات رهبری اعلام کرده و منافع عالیه مردم ایران محور اصلی اقدامات ماست.»
او تاکید کرد که «مذاکره با آمریکا در شرایط کنونی «مذاکره مسلح» خواهد بود» و در توضیح این مفهوم گفت: «در شرایطی که طرف مقابل تمامی سلاح‌های نظامی خود را علیه کشورهای دیگر به کار گرفته و منابع خود را در قالب آرایش تهدید سازماندهی کرده، نمی‌توان از یک مذاکره بی‌طرفانه سخن گفت. بنابراین اگر روزی مذاکره‌ای با ایالات متحده در چارچوب شرایط اعلام شده صورت گیرد، قطعا یک مذاکره مسلح خواهد بود؛ مذاکره‌ای که در آن ایران هیچ اعتمادی به طرف مقابل ندارد و آماده است در برابر فریب‌های احتمالی اقدامات مؤثر انجام دهد.»
انتقاد بقائی از خیانت آمریکا و رژیم‌صهیونیستی به دیپلماسی
اسماعیل بقائی که به‌عنوان سخنگوی وزارت امور خارجه در پنلی با عنوان «خیانت به دیپلماسی؛ پرونده تجاوز آمریکا و اسرائیل علیه ایران» شرکت کرده بود، حمله آمریکا و رژیم صهیونیستی به ایران را که در جریان مذاکره تهران و واشنگتن رقم خورد، مصداق آشکار «خیانت به دیپلماسی» دانست، در این رابطه گفت: «این حمله برای جامعه جهانی هزینه‌آور بود زیرا دیگر نمی‌توان به هیچ مذاکره‌ای اعتماد کرد.» هرچند او در بخش دیگر سخنانش در پاسخ به پرسشی درباره چشم‌انداز سیاست جهانی و نقش دیپلماسی در چنین ساختار شکل گرفته‌ای در جهان که در آن به دیپلماسی خیانت می‌شود، تصریح کرد: «دیپلماسی هرگز پایان نخواهد یافت و نباید پایان یابد.»
تاکید غریب‌آبادی بر بازنگری در رویکرد ایران در صورت صدور قطعنامه
کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه نیز در حاشیه برگزاری این کنفرانس درباره اعتراف اخیر ترامپ در این رابطه که او مدیریت حمله اسرائیل به ایران را برعهده داشته، گفت: این سخنان مسوولیت حقوقی آمریکا در این تجاوز را نشان داد، البته آمریکا در این تجاوز مسوولیت داشت چرا که خود به ایران حمله نظامی کرد ولی با این سخنان، مسوولیت هدایت و مدیریت تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران را نیز پذیرفت.
در این چارچوب و باتوجه به این سخنان، ما هم سندی را در شورای امنیت ثبت کردیم و دوستان حقوقی ما در وزارت خارجه و دیگر نهادهای مسوول در تلاش هستند که با استفاده از ابزارهای حقوقی، علیه آمریکا اقدام کنند و ما از تمام ابزارهای لازم حقوقی، سیاسی و دیپلماتیک خود برای پاسخگو کردن آمریکا در این زمینه استفاده می‌کنیم.» این دیپلمات ارشد ایرانی همچنین با انتقاد فعال‌سازی مکانیسم‌ماشه ازسوی تروئیکای اروپایی تاکید کرد که «قاطبه جامعه بین‌الملل از این اقدام غرب برای فعال کردن اسنپ‌بک حمایت نکرد.» او در عین حال گفت: «اگر قطعنامه در جلسه شورای حکام ارائه و تصویب شود در رویکرد خود بازنگری اساسی می‌کنیم.»
تبیین راهبرد سیاست خارجی ایران؛ نه به سلطه، آری به دیپلماسی
عراقچی در حاشیه این کنفرانس به سوالات خبرنگاران نیز پاسخ داد و با تاکید بر «سیاست روشن ایران» در بحث غنی‌سازی اورانیوم گفت: «در حال حاضر غنی‌سازی انجام نمی‌شود زیرا تاسیسات غنی‌سازی مورد حمله قرار گرفته‌اند.» وزیر امور خارجه همچنین با انتقاد شدید از رویکرد کنونی مقام‌های آمریکایی، تاکید کرد که «رویکرد آمریکایی‌ها حاکی از مذاکرات برابر و منصفانه برای رسیدن به منافع متقابل نیست و آنچه می‌بینیم در حقیقت تلاش برای دیکته کردن خواسته‌های حداکثری و زیاده‌خواهانه است، مذاکره‌ای که برای دیکته کردن این خواسته‌ها باشد را قبول نمی‌کنیم.» عراقچی تصریح کرد: «سیاست ما مقاومت در برابر سلطه‌طلبی و نه گفتن به سلطه و آری گفتن به دیپلماسی و گفت‌وگو است.» او در بخش دیگری از صحبت‌هایش در جمع خبرنگاران تصریح کرد: «در موضوع اسنپ‌بک وزارت امور خارجه توانست کاری کاملا غیرقابل تصور انجام دهد.»
