مناطق ۱ تا ۳ تهران رکورددار مصرف آب

جهان صنعت_تهران این روزها با بحران جدی آب شرب مواجه است. معمولاً خشکسالی و رشد جمعیت به‌عنوان عوامل اصلی کمبود آب معرفی می‌شوند، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد مصرف نابرابر و افراطی بخش کوچکی از جامعه نیز نقشی تعیین‌کننده دارد.

الگوی نابرابر مصرف

مطالعه‌ای که سال ۲۰۲۳ در مجله Nature Sustainability منتشر شد، نشان داد در بسیاری از کلان‌شهرها اقلیتی مرفه بیش از نیمی از آب شهر را مصرف می‌کنند. نمونه بارز آن کیپ‌تاون آفریقای جنوبی بود که در سال ۲۰۱۸ تا آستانه «روز صفر» پیش رفت. در این شهر تنها ۱۴ درصد ثروتمندان بیش از نیمی از منابع آب شهری را در اختیار داشتند.

این الگو در تهران هم دیده می‌شود. محمدرضا بختیاری، مدیرعامل وقت آب و فاضلاب تهران، سال ۱۳۹۹ گفته بود ۴۷ درصد آب شرب پایتخت فقط در مناطق ۱ تا ۳ مصرف می‌شود و سرانه روزانه آب برای هر نفر در این مناطق ۴۳۰ لیتر است؛ رقمی بسیار بالاتر از استاندارد جهانی.

مصارف لوکس در برابر نیازهای ضروری

این حجم مصرف بیشتر صرف استخرها، باغ‌های خصوصی و آبیاری چمن‌های تزئینی می‌شود؛ در حالی که بسیاری از شهروندان دیگر مناطق شهر آب را فقط برای آشامیدن، پخت‌وپز و بهداشت مصرف می‌کنند. در عمل، ثروتمندان با منابع مالی خود از پیامدهای محدودیت‌های آبی دور می‌مانند و حتی در زمان بحران، از چاه‌های خصوصی یا مخازن بزرگ برای تأمین نیازهای لوکس خود استفاده می‌کنند.

بحران آب؛ آزمون عدالت اجتماعی

کارشناسان هشدار می‌دهند ادامه این الگو امنیت آبی شهر را تهدید می‌کند. مدیریت صرفاً فنی از طریق ساخت سد یا خطوط انتقال کافی نیست و باید به ریشه اجتماعی مسئله پرداخته شود. به باور آنها، نظام فعلی قیمت‌گذاری آب به پرمصرفی اقشار پردرآمد دامن می‌زند و یارانه‌های سنگین دولت عملاً به سود گروهی محدود تمام می‌شود.

بازنگری در نگاه به آب

برای غلبه بر بحران، لازم است آب به‌عنوان یک سرمایه عمومی دیده شود که مدیریت عادلانه آن تضمین‌کننده تاب‌آوری و آینده شهر است. در واقع بحران آب تهران تنها یک چالش زیست‌محیطی نیست، بلکه آزمونی جدی برای عدالت اجتماعی به شمار می‌رود.