فرصت نیویورک
جهان‌صنعت – «اگر قرار است پزشکیان بدون راهکار به نیویورک برود، همان بهتر که در تهران بماند!» این گزاره‌ای است که علی بیگدلی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه عصر جمعه پیرو اعلام نتایج قابل پیش‌بینی نشست شورای امنیت و مشخصا عدم تصویب پیش‌نویس قطعنامه «تداوم لغو تحریم‌ها علیه ایران» در این شورا در گفت‌وگوی خود با «جهان‌صنعت» مطرح کرد تا بگوید که از این پس چشم همه ناظران به رایزنی‌های احتمالی رییس‌جمهور در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد است. آن هم در حالی که پیش‌نویس قطعنامه‌ای که نماینده کره‌جنوبی به‌عنوان رییس دوره‌ای این نشست شورای امنیت ارائه کرده بود، عصر جمعه با ۹رای منفی و دو رای ممتنع در مقابل تنها چهار رای مثبت اعضای شورای امنیت از تصویب بازماند و در نتیجه آنطور که پیشاپیش قابل پیش‌بینی بود، با ناکام ماندن پیشنهاد «تداوم لغو تحریم‌ها علیه ایران»، تنها گزینه واقعی پیش‌روی ایران در این حدود ۱۰روزی که تا پایان مهلت ۳۰روزه تروئیکای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگشت تمامی شش قطعنامه تحریمی سازمان ملل علیه ایران باقی مانده «معجزه پزشکیان در نیویورک» باشد؛ تعبیری که این یکی را احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگوی خود با «جهان‌صنعت» مطرح کرده و در عین حال تاکید دارد که حتی اگر این رایزنی‌ها نیز به جایی نرسد، باید بتوانیم مثل تمامی این سال‌ها و دهه‌هایی که یا تحت تحریم چند ابرقدرت جهانی همچون آمریکا بودیم یا تحت تحریم یکپارچه جامعه جهانی، گلیم خود را از آب بیرون بکشیم. هرچند این نماینده مجلس توضیح نداده که امروز در شرایطی که گلیمان از درون پوسیده و اساسا آبی هم نداریم که بخواهیم چیزی را در آن بیندازیم یا بیرون بکشیم، چه باید بکنیم!
سفر پزشکیان به نیویورک
مسعود پزشکیان ظاهرا قرار است در یکی از روزهای هفته جاری در صدر هیاتی عالی‌رتبه از مقام‌های ارشد دولت به نیویورک برود و ضمن شرکت و سخنرانی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل، به‌رسم مالوف از فرصت حضور سران کشورهای جهان در مقر سازمان ملل متحد به‌منظور رایزنی‌های رسمی و غیررسمی استفاده کند تا مگر پس از این چند نوبت ناکامی دیپلماتیکی که طی روزها، هفته‌ها و ماه‌های گذشته در مسیر جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم ماشه متحمل شدیم، «مردی از خویش برون آید و کاری بکند!» هنوز البته زمان دقیق پرواز رییس‌جمهور و هیات همراه به نیویورک اعلام نشده و مسوولان معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر ریاست‌جمهوری در این چند روز گذشته صرفا تاکید کرده‌اند که این سفر قرار است در هفته جاری انجام شود اما بیش از یک ماه پیش سیدمهدی طباطبایی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر ریاست‌جمهوری در گفت‌وگویی که روز ۲۶مردادماه منتشر شد، هنگامی که مشخصا با پرسشی درخصوص احتمال مذاکره ایران و آمریکا در حاشیه برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک مواجه شد، زمان سفر پزشکیان را نیز اعلام کرد و گفت: «فکر می‌کنم سفر رییس‌جمهور به مقر سازمان ملل متحد روز اول مهرماه انجام می‌شود.» طباطبایی در عین حال با تاکید بر اینکه «دور تحولات هم در کشور و هم در حوزه دیپلماسی خیلی تند است»، تاکید کرد که در فاصله بیش از یک‌ماه مانده تا موعد سفر هرگونه اظهارنظر قطعی «نادقیق» و «نادرست» است.
اذعان رسانه دولت به لزوم بن‌بست‌شکنی از طریق مذاکره با آمریکا
با این همه دیروز یعنی درست یک ماه و دو روز پس از آن اظهارنظر نادقیق معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر ریاست‌جمهوری، ایرنا به‌عنوان خبرگزاری رسمی دولت جمهوری اسلامی با اشاره به نتایج نشست عصر جمعه شورای امنیت و عدم تصویب پیش‌نویس قطعنامه کره‌جنوبی درباره «تداوم لغو تحریم‌ها علیه ایران» صراحتا به «شرایط بغرنج» کنونی اذعان و تاکید کرد که این شرایط «حضور هیات ایرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد را مهم‌تر از هر زمان دیگری نشان می‌دهد.» ایرنا همچنین ضمن اذعان به اینکه «در صورت عدم وقوع اتفاق و تصمیمی تازه، تحریم‌ها و قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران بازخواهد گشت» به تحلیل ابعاد گوناگون سفر پزشکیان به نیویورک پرداخت و نوشت: «تنها عنصر منطق‌ساز برای مذاکره مستقیم با آمریکا مشاهده حداقلی از حسن‌نیت و احترام در طرف آمریکایی است.» خبرگزاری رسمی دولت جمهوری اسلامی در عین حال توضیح داد که «این نشانه می‌تواند در هشتادمین نشست مجمع عمومی دیده و انگیزه‌ای برای بن‌بست شکنی باشد. چنین شرایطی با توجه به مجموع رفتارهای اروپا و آمریکا گرچه با احتمال کمی امکان‌پذیر بوده اما در حال حاضر تنها شکننده بن‌بست و سکون در روابط است.»
پیش‌بینی احمد بخشایش اردستانی درباره سرنوشت مکانیسم ماشه
همزمان احمد بخشایش اردستانی که به‌عنوان یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با «جهان‌صنعت» به گفت‌وگو نشسته، در تحلیل این «شرایط بغرنج» ایران پس از نشست عصر جمعه شورای امنیت و در آستانه برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد می‌گوید: «باید بپذیریم که مکانیسم ماشه عملیاتی خواهد شد. هدف از آن نیز تشدید فشار بر ایران است و در نتیجه ایران باید تمامی سناریوهایی را که احیانا ممکن است بتوانند تا حدودی از شدت این فشار بکاهند، به‌دقت مورد بررسی قرار دهد و از تمامی ابزارهایی که کماکان در اختیار دارد، استفاده کند.» این نماینده میانه‌روی مجلس دوازدهم همچنین با اشاره به مدت زمان کمتر از ۱۰روزه پیش‌رو تا پایان مهلت ۳۰روزه فعال‌سازی مکانیسم ماشه گفت: «البته رییس‌جمهور و وزیر امور خارجه هنور فرصت بسیار محدودی در اختیار دارند تا مگر بتوانند از طریق مذاکره جدی با اروپایی‌ها و حتی آمریکایی‌ها، به‌نحوی برای تمدید مهلت مکانیسم ماشه با طرفین مقابل به توافقی موقت برسیم که طبیعتا این اقدام‌ها می‌تواند در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل انجام شود.» او در توضیح گزینه‌هایی که ایران می‌تواند برای دستیابی به چنین توافقی روی آنها مانور بدهد، گفت: «به‌عنوان نمونه می‌توانیم به طرف مقابل بگوییم که اورانیوم‌های غنی‌شده ۶۰درصدی خود را ابتدا به ۲۰درصد تبدیل کنیم و همزمان بتوانیم تحقیق و توسعه را ادامه بدهیم اما تمامی اینها نهایتا به‌اصطلاح به معجزه آقای پزشکیان وابسته است و نیز به اینکه رییس‌جمهور چگونه خواهد توانست با آمریکا و اروپا تعامل کند.»
خنثی‌سازی مکانیسم ماشه با پذیرش آن!
بخشایش اردستانی اما در حالی گفته «مجموعه نظام مکانیسم ماشه را پذیرفته تا از این طریق بتواند یک‌بار برای همیشه این ابزار را از دست اروپا خارج کند» که در پاسخ به این پرسش که آیا این شیوه خارج کردن ابزار مکانیسم ماشه از دست اروپا مشابه این نیست که در میدان جنگ خود را مقابل گلوله‌های دشمن قرار دهیم و با جذب گلوله‌ها از طریق بدنمان، خشاب او را خالی کنیم؟ می‌گوید: «امروز وضعیت از جهاتی متفاوت از گذشته است. روابط چین و روسیه با ما بهتر شده، همچنین روابطمان با پاکستان بهبود یافته و با دیگر کشورهای منطقه و همسایه نیز تعاملات به‌مراتب بهتری داریم و به‌صورت تهاتری همکاری می‌کنیم. به بیان دیگر ما هم در این سال‌ها در دور زدن تحریم‌ها به درجه استادی رسیده‌ایم.» او گفت: «در واقع اگر قرار باشد اروپایی‌ها بیش از حد زیاده‌خواهی کنند، ما که نمی‌توانیم هر آنچه را آنان مطالبه کردند، بپذیریم. امروز طرفین اروپایی بحث موشکی را هم مطالبه می‌کنند که به‌هرحال ابزار دفاعی کشور است و ما نمی‌توانیم چنین شرطی را بپذیریم اما پیش از آن، باید ببینیم که آیا آقای پزشکیان می‌تواند معجزه‌ای رقم بزند یا خیر!»
پزشکیان هم از حمایت حاکمیت برخوردار است، هم از مجوز رهبری
در حالی که این نماینده مجلس تاکید دارد دستیابی به توافق و جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم ماشه به «معجزه پزشکیان در نیویورک» وابسته است، پرسش مهم‌تری که باید به آن پاسخ داد، این است که آیا اساسا امکان این فراهم است که رییس‌جمهور در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل بتواند دست به اعجازی دیپلماتیک بزند و به بیان دقیق‌تر، پزشکیان از حمایت حاکمیت و مجوزهای لازم برای حرکت در این مسیر اعجازگونه برخوردار است یا خیر؟! پرسشی که بخشایش اردستانی در پاسخ به آن می‌گوید: «امانوئل ماکرون به‌تازگی گفته عراقچی طرح معقولی را پیشنهاد کرده اما تنها بخشی از حاکمیت در ایران با این طرح همراهی می‌کند. طبیعتا اگر آقای پزشکیان نیز همین طرح را روی میز بگذارد و با این پیام به نیویورک برود که دولت در ایران به‌طور یکدست از این طرح حمایت می‌کند، قاعدتا باید شاهد عقب‌نشینی ماکرون و دیگر سران اروپایی از مواضع‌شان باشیم و در واقع به همین دلیل است که تاکید دارم همه‌چیز به معجزه پزشکیان وابسته است.» او در عین حال با تاکید بر اینکه «رییس‌جمهور در مجموع از حمایت کامل حاکمیت برخوردار است»، گفت: «آقای پزشکیان معمولا با رهبری و شورای‌عالی امنیت ملی در ارتباط مداوم است. ضمن آنکه او خود ریاست شورای‌عالی امنیت ملی را برعهده دارد و در عین حال از ۱۱عضو این نهاد، شش عضو از اعضای دولت هستند.»
این نماینده مجلس ضمن تاکید بر جایگاه رفیع ریاست‌جمهوری در نظام سیاسی جمهوری اسلامی گفت: «آقای پزشکیان به‌عنوان رییس‌جمهور در واقع نفر دوم نظام است و از این حیث مشکل خاصی نیست ضمن آنکه آنچه درباره عراقچی گفته شده نیز به‌نحوی شیطنت دیپلماتیک است وگرنه وزیر خارجه هم موضع نظام را مطرح کرده و می‌کند.»
گفت‌وگوی احتمالی پزشکیان و ترامپ راهگشاست
طبیعی است که پذیرش شرط مذاکره درباره برنامه موشکی ایران، آن هم در شرایطی که این ابزار نظامی در واقع بخشی مهم از توانایی دفاعی کشور است، معقول نیست اما آیا معقول است که دیگر شروط مطرح شده نیز به همین نحو کنار گذاشته شوند؟! در واقع آیا شرط اروپایی‌ها مبنی‌بر ازسرگیری مذاکرات ایران و آمریکا نیز شرطی است غیر‌قابل‌پذیرش که اساسا نباید به آن اندیشید؟! پاسخ بخشایش اردستانی به این پرسش منفی است. او می‌گوید: «آنچه باید انجام بگیرد، مذاکره میان عراقچی و ویتکاف است، نه لزوما مذاکره پزشکیان و ترامپ اما شاید در حاشیه برگزاری نشست مجمع عمومی، روسای جمهور دو کشور نیز با یکدیگر روبه‌رو شده و گفت‌وگو کنند.» او با اشاره به اینکه «پزشکیان معمولا رفتاری مشابه نمایندگان مجلس دارد»، گفت: «همانطور که در گذشته دیده‌ایم آقای پزشکیان ناگهان به‌سراغ رییس‌جمهور یک کشور می‌رود و سر صحبت را باز می‌کند، نباید تعجب کنیم که ناگهان به سراغ ترامپ هم برود!» او در عین حال با اذعان به اینکه ترامپ نیز به‌لحاظ شخصیتی اهل چنین مذاکرات و تعاملاتی است، در واکنش به میزان اثرگذاری چنین مذاکراتی گفت: «تاثیر که حتما دارد. به هر حال دیدار و مذاکره دو رییس‌جمهور می‌تواند راهگشا باشد و در نتیجه باید منتظر بمانیم و ببینیم که چه خواهد شد.»
