صنعت بیمه و چالش بزرگ نقدشوندگی!
هادی بهرامی- صنعت بیمه به عنوان یکی از مهم‌ترین اهرم‌های مدیریت ریسک و تضمین‌کننده ثبات مالی، نقش حیاتی در تقویت زیرساخت‌ها و تسریع روند توسعه اقتصادی کشورها ایفا می‌کند. این صنعت به شرکت‌ها و آحاد جامعه امکان می‌دهد تا تبعات مالی ناشی از مخاطرات پیش‌بینی نشده نظیر بلایای طبیعی، حوادث و بیماری‌‌ها را به نحوی کارآمد مدیریت کنند. با این وجود صنعت بیمه ایران با چالش ضریب نفوذ روبه‌‌رو است.
پرویز خوش‌کلام خسروشاهی، رییس کل بیمه مرکزی در فروردین ماه ۱۴۰۴، ضریب نفوذ بیمه در کشور را ۱/۲درصد اعلام کرد. وی این میزان نفوذ را با توجه به سطح درآمد سرانه کنونی مردم قابل قبول ارزیابی کرد، هرچند نشان‌دهنده فاصله قابل‌توجه با استانداردهای جهانی است.
وابستگی بالای صنعت بیمه به بخش اجباری
تحلیل سهم‌بندی حق بیمههای تولیدشده در کشور نشان می‌دهد که بازار ایران همچنان وابستگی بالایی به بخش اجباری دارد. طبق اظهارات رییس کل بیمه مرکزی، حدود ۳۰درصد از مجموع حق بیمههای پرداختی، اجباری بوده و اغلب مربوط به بیمه شخص ثالث است. در مقابل ۷۰درصد باقیمانده به بیمههای غیراجباری و اختیاری اختصاص دارد.
خوش‌کلام خسروشاهی همچنین به موضوع ساختار و تراکم شرکت‌های فعال در این حوزه پرداخته بود. در حال حاضر ۴۱شرکت بیمه در کشور مشغول به فعالیت هستند در حالی که برخی کارشناسان اقتصادی و صنعت، این تعداد شرکت را برای حجم فعلی بازار ایران بیش از حد و موجب اشباع می‌دانند. رییس کل بیمه مرکزی معتقد است که با در نظر گرفتن پتانسیل‌های واقعی بازار بیمه و درآمد‌های سرانه موجود، این تعداد کافی به نظر می‌رسد اما تاکید کرد که ظرفیت‌‌های بالاتری برای رشد و فعالیت وجود دارد.
شاخص بیمه، درگیر سقف تاریخی
با وجود تمامی این چالش‌ها اما شاخص بورسی صنعت بیمه طی یک ماه اخیر به میزان ۶درصد افزایش یافته و از محدوده ۱۲۸هزار واحد به ۱۳۶هزار واحد رسیده است. شاخص گروه بیمه طی شش ماه اخیر، تغییری نداشته و تقریبا در نقطه سربه‌سر قرار دارد اما در یک‌سال اخیر، ۶/۲۹درصد رشد کرده است که نشان می‌دهد هرچند نتوانسته به اندازه نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه، سایر بازارها و صنایع و متناسب با ریسک‌ها، بازدهی داشته باشد اما بخشی از زیان پرتفوی سهامداران را جبران کرده است. اگر شاخص گروه بتواند با رشد ۱۰درصدی سقف تاریخی خود را شکسته و سهام شرکت‌های بیمه‌ای جذب نقدینگی را تجربه کنند، می‌توان انتظار یک رالی صعودی را داشت در غیر این صورت همچنان قیمت‌ها در نوسان بوده و به روند فرسایشی خود ادامه خواهند داد. صنعت بیمه در بازار سرمایه با وجود قرارگیری در رده صنایع متوسط همچنان توسط بازیگران بزرگی رهبری می‌شود که ارزش بازار قابل‌توجهی را به خود اختصاص داده‌اند. طبق آخرین بررسی‌ها، بیمه پاسارگاد با نماد بپاس، لیدر این گروه است و با ارزش بازاری بالغ بر ۵۹هزار و ۹۲۶میلیارد تومان فاصله چشمگیری با رقبا ایجاد کرده است. پس از آن شرکت‌های کلیدی دیگری نظیر بیمه البرز ۱۶هزار و ۲۶۱میلیارد تومان، بیمه سامان ۱۲هزار و ۳۳۶میلیارد تومان، بیمه ملت ۱۱هزار و ۵۴۶میلیارد تومان و بیمه دی ۹هزار و ۳۲میلیارد تومان ارزش بازار دارند که در رتبه‌‌های بعدی قرار می‌گیرند تا سهم عمده‌ای از ۱۶۸هزار‌میلیارد تومان کل ارزش بازار گروه ۳۶ شرکت بورسی بیمه را در دست داشته باشند.
چالش ساختاری صنعت بیمه
با وجود ارزش ۱۶۸همتی بازار، صنعت بیمه با یک چالش ساختاری جدی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و آن هم نقدشوندگی ضعیف است! متاسفانه سهام شرکت‌های این گروه با ارزش معاملات مطلوبی دادوستد نمی‌شوند. در حال حاضر ارزش معاملات کل گروه بیمه تنها ۱/۳۷میلیارد تومان برآورد می‌شود. این امر منجر به ایجاد یک شکاف بزرگ در نسبت ارزش به تراکنش شده است. این نسبت برای صنعت بیمه به ۴۵۱۵واحد می‌رسد در حالی که میانگین بازار سرمایه حدود ۴۰۰واحد است. این اختلاف فاحش که بیش از ۱۰برابر میانگین بازار است به وضوح نشان می‌دهد که گردش نقدینگی در سهام شرکت‌های بیمه به شدت کند و محدود است و این صنعت باوجود اهمیت مالی خود همچنان در سایه کم‌تحرکی معاملات به سر می‌برد.
پیشتازان رشد درآمد
براساس گزارش‌های مهرماه۱۴۰۴، شرکت بیمه پاسارگاد ۲هزار و ۳۶۲میلیارد تومان، بیمه البرز ۳هزار و ۸۳میلیارد تومان، بیمه سامان یک‌هزار و ۷۴۶میلیارد تومان، بیمه ملت یک‌هزار و ۶۳۳میلیارد تومان و بیمه دی ۲هزار و ۷۳۱میلیارد تومان حق بیمه صادره را به ثبت رساندند. جمع درآمد‌های عملیاتی پنج شرکت بزرگ بیمه‌ای بورس، جمعا از ۷هزار و ۵۸۹میلیارد تومان در مهر ماه۱۴۰۳ با رشد مطلوب ۵۲درصدی به ۱۱هزار و ۵۵۵میلیارد تومان در مهر ماه۱۴۰۴ رسیده است که نشان می‌دهد وضعیت درآمدی لیدر گروه امیدوار‌کننده است. شرکت بیمه پاسارگاد ۳۴درصد،
بیمه البرز ۴۵درصد، بیمه سامان ۳۱درصد، بیمه ملت ۶۹درصد و بیمه دی ۹۳درصد رشد درآمد را نسبت به دوره مشابه سال قبل تجربه کردند که شرکت بیمه دی و سپس بیمه ملت، بهترین عملکرد را از خود نشان دادند.
سودسازترین‌های یک ماهه بیمه‌ای‌ها
طی یک ماه اخیر سهام بیمه زندگی کاریزما با نماد کاریز ۳/۵۱درصد، بیمه زندگی‌هامرز با نماد بهامرز ۳/۲۷درصد و بیمه سرمد با نماد وسرمد ۴/۲۶درصد بازده قیمت را نصیب سهامداران خود کردند که در صدر جدول بازدهی ماهانه قرار می‌گیرند. در مقابل، سهام بیمه سینا با نماد وسین ۵/۱۱درصد، بیمه آرمان با نماد آرمان ۵/۱۰درصد و بیمه رازی با نماد ورازی ۵/۶درصد افت قیمت داشتند که در قعر جدول قرار می‌گیرند. طی یک‌سال اخیر سهام بیمه زندگی کاریزما ۱/۱۹۱+درصد، بیمه زندگی‌هامرز ۳/۱۷۹+ درصد، بیمه سرمد ۴/۱۹+درصد، بیمه سینا ۹/۲۷-درصد، بیمه آرمان ۹/۲۴-درصد و بیمه رازی ۱/۳۳-درصد نوسان قیمت را تجربه کردند.
