«شیراز اکسپو» رگه‌های توسعه در دل تاریخ!
امیررضا منعمی– شیراز را همواره با جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی‌اش می‌شناسیم؛ شهری در دل تاریخ با ستون‌های ۲۵۰۰ساله تخت‌جمشید که یادآور دوره عظمت بی‌نظیر کشورمان است و آرامگاه مفاخر ادبی ایران، حافظ، سعدی، خواجوی کرمانی و دیگران؛ شهری که زندگی در باغات آن جریان دارد و مردم آن به زندگی آسوده و سرخوشانه مشهورند. امروز اما شیراز با یک رویداد متفاوت، این بار از جنس صنعت به خبرها می‌آید؛ نمایشگاه «شیراز اکسپو» که بزرگ‌ترین نمایشگاه صنعتی کشور پس از ایران اکسپو است، ۲۰ تا ۲۳مهرماه در شیراز برگزار می‌شود.
انکارپذیر نیست در وضعیتی که کشورمان در شرایط تحریمی طاقت‌فرسایی قرار دارد و مشکلات عدیده‌ای که برای تولید و صنعت وجود دارد، هر بستری که بتواند به جهانی‌سازی ارتباطات صنعتگران بینجامد، توانمندی‌های اقتصادی کشور را دنیا بشناساند و بر صنایع آینده‌ساز تمرکز کند، می‌تواند قدم مثبت و روبه جلویی تلقی شود. استان فارس از جمله استان‌هایی است که تاکنون بیش از آنکه بر صنایع خود متمرکز باشد، بر گردشگری و توریسم متمرکز بوده است. این یکی از علل گوناگونی است که باعث شده ظرفیت‌ها و مزیت‌های صنعتی این استان در طول سالیان گذشته مغفول بماند.
ماموریت سخت اکسپو؛ تکمیل زنجیره تولیدی در کشور
از مهم‌ترین محورهایی که در «شیراز اکسپو» دنبال می‌شود، تکمیل زنجیره تولیدی در کشور است. خام‌فروشی -اگر نگوییم بزرگ‌ترین- دست‌کم از بزرگ‌ترین موانع توسعه‌یافتگی صنعتی در ایران بوده است.
استان فارس سال‌هاست در صدر تولید محصولات کشاورزی کشور ایستاده است. گندم، مرکبات، انگور، خرما و ده‌ها محصول دیگر از این استان به سراسر ایران و کشورهای دیگر صادر می‌شود.
این استان همچنین بزرگ‌ترین ذخایر مصالح ساختمانی کشور را در اختیار دارد و معادنش توان تغذیه صنایع ساختمانی خاورمیانه را دارند. علاوه بر این، استان فارس سال‌هاست در صادرات خدمات فنی و گردشگری سلامت جزو برترین استان‌های ایران بوده است.
با وجود این همه ظرفیت، واقعیت تلخ خام‌فروشی، گریبان اقتصاد این استان را رها نمی‌کند؛ محصولات کشاورزی و معدنی در فارس اغلب بدون فرآوری و بسته‌بندی روانه بازار می‌شوند و ارزش واقعی آنها نصیب دیگران می‌شود. این همان چالشی است که نه‌تنها در این استان که در کشور با آن مواجه هستیم و شیراز اکسپو دقیقا برای پاسخ به همین معظل و تکمیل زنجیره‌های ارزش طراحی شده است.
نمی‌توان انکار کرد که در تغییر شکل فعالیت‌های اقتصادی در دنیا، کشور ما با یک عقب‌ماندگی تاریخی مواجه است.
ما نه در زمان صنعتی شدن دنیا توانستیم خودمان را مطابق با دیگران صنعتی کنیم، نه در زمانی که دنیا از صنعت به مفهوم سنتی آن عبور کرد و به سمت فناوری‌های نوین رفت؛ اکنون که جهان با سرعت شگفت‌آوری به سوی توسعه پدیده هوش مصنوعی و فناوری‌های مرتبط به آن می‌رود، غفلت و انفعال سیاستگذاران کشور همچنان وجود دارد.
همین موضوع باعث شده یک سالن ویژه در شیراز اکسپو، به فعالیت‌های دانش‌بنیان اختصاص داده شود که باید دید چه ظرفیت‌هایی برای ارائه به سرمایه‌گذاران وجود خواهد داشت و چه میزان از ارزش بسته‌های سرمایه‌گذاری به این بخش اختصاص داده شده است.
آنچه مشخص است، امروزه باید پذیرفت که دیگر دوران کشاورزی سنتی و معدنکاری ابتدایی گذشته است. امروز باید از کشاورزی هوشمند، بسته‌بندی نانویی، فرآوری معدنی پیشرفته و انرژی‌های تجدیدپذیر سخن گفت. استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان، حلقه‌های گمشده‌ای هستند که می‌توانند زنجیره ارزش کشور را کامل کنند و رسالت اصلی چنین نمایشگاه‌هایی، دقیقا بالفعل ساختن همین ظرفیت‌هاست.
۹میلیارد یورو بسته سرمایه‌گذاری در «شیراز اکسپو»
به گفته عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی فارس، در «شیراز اکسپو» ۹میلیارد یورو بسته آماده سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی پیشنهاد شده است. گرچه تحقق آن با مسائل و مشکلات تحریمی و ریسک‌های سیاسی که در کشور ما وجود دارد، کمی دور از ذهن به نظر می‌رسد اما در صورت تحقق می‌تواند زمینه‌ساز یک تحول بزرگ در صنعت استان فارس و حتی کشور شود.
برای اینکه بزرگی این عدد را درک کنیم، کافی است بدانیم برای تولید ۱۵هزار مگاوات برق از نیروگاه‌های خورشیدی که تقریبا به اندازه کل ناترازی برق کل کشور است، ۵/۵میلیارد یورو سرمایه‌گذاری لازم است و یا برای ساخت بزرگ‌ترین پروژه آب‌شیرین‌کن در عربستان سعودی، یعنی صنایع آب‌شیرین‌کن راس‌الخیر، چیزی حدود ۶میلیارد یورو هزینه شده است.
بنابراین با وجود اینکه تحقق کامل ۱۲۰ هدف سرمایه‌گذاری به ارزش ۹میلیارد یورو، با توجه به وضعیت کنونی بسیار بعید به نظر می‌رسد، در عین حال تحقق آن می‌تواند برای توسعه استان فارس و کشور بسیار جذاب و پرثمر باشد.
حضور بیش از ۳۰۰ نفر از اعضای هیات‌های خارجی از ۲۰ کشور و ۶۵ سرمایه‌گذار از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس که تاکنون سابقه سرمایه‌گذاری در ایران را داشته‌اند، می‌تواند تا حد زیادی به تحقق این هدف‌گذاری کمک کند.
همکاری نزدیک اتاق بازرگانی با دولت؛ رویه‌ای که امیدوارکننده است
عموما در تاریخ معاصر کشور بخش خصوصی و به‌طور خاص اتاق بازرگانی از تصمیم‌سازی‌های کلان و نقش‌آفرینی‌های بزرگ محروم بوده است. نگاه حاکمیت به اتاق بازرگانی، تاکنون بیش از آنکه به‌عنوان یک نهاد تصمیم‌ساز و استراتژیک باشد، بیشتر صنفی و یا حتی رقابت‌‌گونه بوده است؛ این در حالی است که رسالت اتاق‌های بازرگانی در همه دنیا بستری برای چانه‌زنی با نهادهای حکومتی و نقش‌آفرینی در کنار حاکمیت در عرصه اقتصاد، صنعت، مقررات‌گذاری و حتی دیپلماسی اقتصادی است.
شاید بتوان گفت نخستین‌باری که به طور جدی از اتاق بازرگانی به عنوان نهادی تاثیرگذار و در کنار دولت از آن استفاده شد، مربوط به زمان مذاکرات برجام و هجوم سرمایه‌گذاران به کشور بود که به گفته اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور وقت، مسوولیت مذاکره با سرمایه‌گذاران به این اتاق واگذار شده بود. در شیراز اکسپو، نقش‌آفرینی اتاق بازرگانی استان فارس در کنار دولت، اتفاق مبارک و ویژه‌ای است و می‌تواند ما را امیدوار کند تا نقش این نهاد مهم و به‌خصوص، در تصمیم‌گیری‌های کلان و کمک به دولت در دیپلماسی اقتصادی کشور بیش از گذشته، پررنگ شود.
