شوک بزرگ به بازار نفت
جهان صنعت– به بازار نفت یک شوک بزرگ وارد شد؛ شوکی که شدت آن باعث شد نه فقط قیمت نفت گارد کاهشی بگیرد، بلکه چشم‌انداز بازار نفت را هم تحت تاثیر قرار داد تا جایی که برای اقتصادهای بزرگ دنیا که نگران آینده نفت در بلندمدت بودند، حالا این اطمینان ایجاد شده که نفت همچنان در دسترس خواهد بود.
هرچند نفت ذخیره شده در خشکی و دریا، در هفته‌های اخیر به شدت افزایش یافته و هشدار اولیه‌ای از وخامت شرایط بازار است که می‌تواند قیمت نفت را برای سال‌ها تحت فشار نزولی قرار دهد، با این وجود داده‌های اخیر در مورد ذخایر نفت نشان می‌دهد که با افزایش ذخایر در سراسر جهان، شرایط رو به وخامت گذاشته است. اگرچه این روند دلایل متعددی، چه اقتصادی و چه ژئوپلیتیکی دارد اما به وضوح نشان می‌دهد که تقاضا با عرضه همگام نیست.
طبق گزارش ماهانه آژانس بین‌المللی انرژی، کل ذخایر نفت جهان در مارس، برای دومین ماه متوالی، به ۷/۷میلیارد بشکه افزایش یافته است. اگرچه این رقم هنوز کمتر از میانگین پنج ساله است اما مسیر حرکت آن مشخص به نظر می‌رسد. این آژانس انتظار دارد ذخایر نفت امسال به طور متوسط ۷۲۰هزار بشکه در روز رشد کند و رشدشان در سال آینده، به ۹۳۰هزار بشکه در روز برسد.
در همین حال، تجزیه و تحلیل داده‌های ماهواره‌ای توسط شرکت کایروس نشان داد که رشد ذخایر نفت در هفته‌های اخیر سرعت گرفته است. به گفته آگوستین پرات، تحلیلگر کایروس ذخایر جهانی نفت خام در خشکی در فاصله اواسط آوریل تا اواسط ماه مه، بیش از ۱۰۰میلیون بشکه افزایش یافت و به ۱۲۷/۳میلیارد بشکه رسید. این بالاترین میزان ذخایر موجود در خشکی از زمان همه‌گیری کرونا، به استثنای اوج فصلی مشاهده شده در جولای ۲۰۲۳ است.
مهم‌تر از همه، داده‌های کایروس نشان می‌دهد که چین به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان در ماه مه، شاهد رکورد ۱۲۷/۱میلیارد بشکه در ذخیره‌سازی بود. این تحول ممکن است تا حدودی نشان‌دهنده تلاش هماهنگ دولت و پالایشگاه‌ها برای ذخیره‌سازی نفت در قیمت پایین باشد اما با این وجود، روند جهانی رشد ذخایر در خشکی همچنان منفی است.
افزایش اخیر نفت ذخیره شده در نفتکش‌ها در دریا، سیگنال منفی دیگری است. ذخیره نفت در دریا گران‌تر از خشکی است، بنابراین وقتی حجم ذخایر شناور افزایش می‌یابد، به معنای آن است که تولیدکنندگان و پالایشگاه‌ها برای یافتن خریدار و تخلیه محموله‌ها زمان بیشتری صرف می‌کنند که نشان‌دهنده کاهش تقاضا یا افزایش عرضه یا هر دو است. در شرایط بحرانی بازار، زمانی که مخازن نفت در خشکی پر شده‌اند، معامله‌گران نفت را در نفتکش‌ها ذخیره می‌کنند.
طبق داده‌های شرکت تحلیلی کپلر، حجم نفت خام، میعانات گازی و سوخت‌های پالایش شده که به مدت هفت روز یا بیشتر در مخازن شناور نفتکش‌ها نگهداری شده‌اند، طی ماه گذشته ۱۴درصد افزایش یافته و به بیش از ۱۶۰میلیون بشکه رسیده که بالاترین میزان در دو سال گذشته است.
در مورد محصولات پالایش‌شده، حجم به حدود ۸۶میلیون بشکه افزایش یافته که بالاترین میزان از زمان اوج همه‌گیری کرونا در اواخر سال۲۰۲۰ است. در بخش نفت خام، ذخیره‌سازی شناور، هفته جاری به ۷۴میلیون بشکه رسید.
رویترز در همین رابطه می‌نویسد: در حال حاضر شتاب ظاهری افزایش موجودی نفت در خشکی و دریا نشان می‌دهد که تقاضای نفت، از افزایش عرضه عقب مانده است؛ آن هم درست وقتی که اوپک‌پلاس در حال آماده شدن برای افزایش بیشتر تولید است. اگر این روند ادامه یابد، ممکن است قیمت‌های نفت قبل از تعادل مجدد بازار، کمی بیشتر کاهش یابد.
ترکیه به نفت رسید
همزمان با خبر شوکه‌کننده افزایش ذخایر نفتی دنیا، آلپ‌ارسلان بایراکتار، وزیر انرژی ترکیه هم اعلام کرد که شرکت تولیدکننده نفت آمریکایی «کانتیننتال ریسورسز» تخمین زده که ذخایر نفت شیل در حوضه دیاربکر در جنوب شرقی این کشور، ۱/۶میلیارد بشکه است.
«کانتیننتال ریسورسز» و شرکت ملی نفت ترکیه (TPAO) در مارس، یک توافقنامه سرمایه‌گذاری مشترک برای توسعه میادین شیل در این منطقه امضا کردند.
آلپ‌ارسلان بایراکتار هفته جاری در سفری به جنوب شرقی این کشور به خبرنگاران گفت: واردات سالانه فعلی نفت خام ترکیه ۳۶۵میلیون بشکه است، بنابراین ذخایر ۱/۶میلیارد بشکه‌ای، رقم بسیار خوبی است.
بایراکتار پیش از این توافق مارس را دوران جدیدی در اکتشاف داخلی نفت اعلام کرده بود چراکه ترکیه اکتشافات نفت و گاز شیل را به عنوان یک پیشرفت کلیدی می‌بیند. وزیر انرژی ترکیه گفت که هدف ترکیه، تولید گاز شیل از منطقه شمال غربی ترکیه است. بایراکتار گفت: نفت و گاز شیل می‌توانند تغییردهنده بازی باشند.
ترکیه تولیدکننده عمده نفت و گاز نیست و در حال حاضر بیش از ۹۰درصد از نیازهای انرژی خود را از طریق واردت تامین می‌کند. دولت ترکیه با توسعه منابع داخلی و گسترش مشارکت‌های بین‌المللی در اکتشاف نفت و گاز به دنبال کاهش هزینه‌های واردات و افزایش امنیت عرضه است.
رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه هفته جاری اعلام کرد که ترکیه در جریان حفاری در دریای سیاه، ۷۵میلیارد متر مکعب ذخایر گاز طبیعی کشف کرده است.
پشت پرده نقشه تازه اوپک‌پلاسی‌ها
در حالی که بازار نفت تحت شوک افزایش ذخایر نفتی قرار گرفته است، اوپک‌پلاسی‌ها هم برنامه افزایش تولید را دنبال می‌کنند. آنطور که رویترز گزارش کرده، پس پرده برنامه اوپک‌پلاس برای افزایش تولید و مجازات تولیدکنندگان متخلف این گروه، عربستان سعودی و روسیه هدف دیگری را دنبال می‌کنند که شامل پس گرفتن سهم بازار از تولیدکنندگان نفت شیل آمریکاست.
آخرین جنگ قیمت اوپک علیه تولیدکنندگان نفت آمریکا، ۱۰سال قبل شکست خورد زیرا پیشرفت فناوری و حفاری اجازه داد شرکت‌های نفت شیل آمریکا، هزینه‌ها را کاهش دهند و با قیمت پایین‌تر رقابت کنند و در سال‌های بعد سهم بازار را از این گروه گرفتند.
با این حال، تولید آمریکا اکنون در برابر جنگ قیمت آسیب‌پذیرتر شده است. تولیدکنندگان شیل آمریکا در سه سال گذشته، شاهد افزایش هزینه‌ها بوده‌اند. درآمد آنها نیز به دلیل کاهش قیمت جهانی نفت که تا حدودی به دلیل پیامدهای اقتصادی سیاست‌های تعرفه‌ای دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا بوده، در حال کاهش است.
به گفته چهار منبع آگاه، بازپس‌گیری بخشی از سهم بازار، یکی از انگیزه‌های تصمیم سوم ماه مه اوپک‌پلاس برای احیای سریع‌تر تولید نفت بوده اما هیچ‌کدام هنوز نگفته‌اند که این استراتژی یک جنگ قیمت است.
این منابع که همگی به دلیل حساسیت موضوع، حاضر به افشای هویت‌شان نبودند، گفتند: برای آسیب زدن به تولیدکنندگان شیل، اوپک‌پلاس در حال حاضر باید قیمت نفت را از سطح فعلی حدود ۶۵دلار در هر بشکه به کمتر از ۵۵ تا ۶۰دلار کاهش دهد.
یک منبع صنعتی مطلع از تفکر عربستان سعودی توضیح داد: ایده این است که با قیمت‌های زیر ۶۰دلار در هر بشکه، عدم قطعیت زیادی در برنامه‌های دیگران ایجاد شود.
اوپک‌پلاس که شامل اعضای اوپک و تولیدکنندگان دیگر مانند روسیه و قزاقستان است، بنیادهای سالم فعلی بازار را به عنوان دلیل خود برای تصمیم تولید ذکر کرد. با این حال افزایش تولید اوپک‌پلاس در حالی رخ می‌دهد که ذخایر بهترین مناطق شیل در پرمین که بزرگ‌ترین میدان نفتی آمریکاست، تقلیل یافته است. با حرکت تولیدکنندگان به سمت مناطق ثانویه، هزینه‌های تولید در حال افزایش است. در این بین، تورم هم به این هزینه‌ها افزوده است.
طبق نظرسنجی فدرال‌رزرو دالاس در سه ماهه اول از بیش از ۱۰۰شرکت نفت و گاز در منطقه تگزاس، نیومکزیکو و لوئیزیانا، تولیدکنندگان شیل اکنون برای سودآوری حفاری، به طور متوسط به قیمت ۶۵دلار در هر بشکه نیاز دارند. در مقابل تحلیلگران هزینه‌های تولید عربستان را ۳ تا ۵دلار در هر بشکه و روسیه را ۱۰ تا ۲۰دلار تخمین می‌زنند.
زیانی که همه می‌بینند
تولید اوپک در اوج خود، بیش از نیمی از نفت جهان را تشکیل می‌داد اما این نفوذ رو به تحلیل رفته و طبق آمار اوپک، از ۴۰درصد سهم بازار در یک دهه پیش، به کمتر از ۲۵درصد در سال جاری کاهش یافته و در مقابل،سهم آمریکا از ۱۴درصد به ۲۰درصد افزایش یافته است.
اوپک‌پلاس به همراه متحدان غیر‌اوپکی خود، حدود ۴۸درصد از نفت جهان را تولید می‌کند. این گروه پس از محدود کردن عرضه به میزان ۸۵/۵میلیون بشکه در روز معادل ۵درصد از تقاضای جهانی در پنج سال گذشته که با هدف متعادل کردن بازار انجام داد، اکنون در حال افزایش تولید است. یکی از منابع اوپک‌پلاس به رویترز گفت: زمان آن رسیده که سهم بازار از دست رفته را بازگردانیم.
عربستان سعودی می‌گوید هزینه‌های پایین تولید آن به معنای آن است که آخرین تولیدکننده‌ای خواهد بود که در هر رقابتی باقی می‌ماند. منابع آگاه هم به رویترز گفته‌اند که مسکو به تدریج به استراتژی عربستان سعودی برای تولید نفت بیشتر روی آورده است تا اعضای اوپک‌پلاس مانند عراق و قزاقستان را به دلیل تولید بیش از سهمیه مجاز، مجازات کند و دیگران ازجمله تولیدکنندگان شیل را تحت فشار قرار دهد.
