رونق صندوقهای طلا و سردرگمی سرمایه‌گذاران
جهان‌صنعت – با افزایش جذابیت بازارهای طلایی از جمله طلای فیزیکی، پلتفرم‌های طلا و صندوقهای طلا، معمای تازه‌ای برای سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به این فلز گرانبها مطرح شده است. باید کدام بازار را انتخاب کرد؟ کارشناسان بازار سرمایه معتقدند که هر کدام از این بازارها برای برخی سرمایه‌گذاران جذاب و کارآمد خواهد بود.
عملکرد پویای صندوقهای طلا در مقایسه با پلتفرم‌ها
رضا محمدی‌پور، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به وضع معاملات و دارایی‌های صندوقهای طلا گفت: این صندوق‌ها تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند و دارایی‌های آنها کاملا شفاف و قابل رصد است در حالی که پلتفرم‌های طلا چنین سطحی از شفافیت و اعتبار را ندارند.
او افزود: صندوقهای طلا همانند سهام، روی تابلوی معاملات بورس خرید و فروش می‌شوند. تفاوت آنها با سهام این است که صندوق هنگام جذب منابع جدید می‌تواند صدور واحد انجام دهد و این منابع صرفا باید در گواهی‌های سپرده سکه یا شمش سرمایه‌گذاری شود.
شفافیت خرید طلا از صندوقهای طلای بورس
محمدی‌پور گفت: براساس مقررات سازمان بورس حداقل ۷۰درصد دارایی صندوقهای طلا باید به صورت طلا باشد. البته صندوق‌ها می‌توانند این نسبت را تا ۱۰۰درصد افزایش دهند. در حال حاضر اغلب صندوق‌ها بیش از ۹۹درصد دارایی خود را به شکل شمش یا سکه نگهداری می‌کنند. او با اشاره به نحوه خرید طلا توسط این صندوق‌ها افزود: محل خرید، بورس کالاست. این بورس دارای انبارهای استانداردی است که سکه و شمش در آنها نگهداری می‌شود. هر شمش و سکه‌ای که به انبار وارد می‌شود، از نظر عیار و اصالت توسط بورس کالا آزمایش و تایید می‌گردد بنابراین هیچ‌گونه شبهه‌ای در مورد اصالت و استاندارد بودن آنها وجود ندارد.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: تمام صندوقهای طلا ملزم هستند دارایی خود را در قالب گواهی‌های سپرده زیر نظر سازمان بورس نگهداری کنند. برای رصد ترکیب دارایی هر صندوق نیز سرمایه‌گذاران می‌توانند به دو مسیر مراجعه کنند؛ نخست، وب‌سایت اختصاصی صندوق که اطلاعاتی همچون ارزش کل دارایی‌ها، قیمت صدور و ابطال، ارزش خالص دارایی (NAV) و ترکیب دارایی‌ها را به‌روز ارائه می‌دهد و دوم، سامانه کدال که هر صندوق ماهانه گزارش جزئیات دارایی‌های خود شامل تعداد سکه، میزان شمش و موجودی نقد را در آن منتشر می‌کند.
مزیت بزرگ شفافیت در سرمایه‌گذاری
محمدی‌پور با مقایسه صندوق‌ها و پلتفرم‌های طلا تاکید کرد: شفافیت صندوقهای طلا در مقایسه با پلتفرم‌ها یک مزیت بزرگ است. در پلتفرم‌های طلا معمولا مشخص نیست دارایی‌ها دقیقا کجا نگهداری می‌شوند و گزارش‌های ارائه‌شده مستند نیست در حالی‌که در صندوق‌ها، سرمایه‌گذار به طور دقیق می‌تواند بداند صندوق چه میزان سکه و شمش در اختیار دارد.
او یادآور شد: طبق آخرین آمار، موجودی انبارهای بورس کالا ۲۲تن و ۷۰۰کیلوگرم طلای ۲۴عیار است که ارزش بازاری آن نزدیک به ۲۸۰هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. از این میزان حدود ۲۶۰هزار میلیارد تومان متعلق به صندوقهای طلاست که بخشی از آن به صورت سکه و بخش دیگر به صورت شمش نگهداری می‌شود. این دارایی‌ها متعلق به سرمایه‌گذارانی است که به طور غیرمستقیم از طریق صندوقهای طلا وارد این بازار شده‌اند.
ریسک صفر «خالی‌فروشی» در صندوقهای طلا
دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز با تشریح سازوکار نظارت بر صندوقهای سرمایه‌گذاری طلا گفت: وجود متولی و حسابرس به عنوان نهادهای ناظر، ریسک تخلفاتی مانند خالی‌فروشی را به صفر رسانده و همین مساله صندوق‌ها را از پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا متمایز می‌کند. به گزارش سنا، آرش پناهی اعلام کرد: برای اینکه یک صندوق یا ابزار سرمایه‌گذاری بتواند در بازار سرمایه فعالیت کند، لازم است مجوزهایی از نهادهای ناظر دریافت کند. در راس این نهادها سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد و به موازات آن بورس کالا نیز نقش نظارتی ایفا می‌کند.
او افزود: زمانی که صندوقی برای دریافت مجوز به سازمان بورس مراجعه می‌کند، سازمان بورس از متقاضی می‌خواهد یک متولی معرفی کند. متولی در واقع نماینده و حامی حقوق دارندگان واحدهای صندوق است و وظیفه دارد عملکرد مدیر صندوق را زیر نظر بگیرد از جمله اینکه آیا حدنصاب‌هایی که سازمان بورس تعیین کرده رعایت شده یا خیر.
پناهی ادامه داد: به عنوان مثال صندوقهای طلا موظفند حداقل ۷۰درصد دارایی‌های خود را صرف خرید سکه یا شمش کنند. یکی از تخلفاتی که ممکن است مطرح شود موضوع خالی‌فروشی است. در صندوقهای طلا خالی‌فروشی یعنی فروش واحدهای سرمایه‌گذاری بدون آنکه معادل آن شمش یا سکه خریداری شده باشد. با این حال در طول هشت سال فعالیت صندوقهای طلا چنین موردی گزارش نشده و می‌توانم با قاطعیت بگویم که در صندوق ما این تخلف به هیچ‌وجه وجود نداشته است.
برخورد موثر با متخلفان در مدیریت صندوقهای طلا
این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر نقش نهادهای ناظر توضیح داد: متولی صندوق در صورت مشاهده تخلف پاسخ می‌خواهد و جریمه‌های سنگینی برای مدیران صندوق در نظر گرفته شده است بنابراین هیچ نهادی حاضر نیست برای سود جزئی چنین ریسکی را بپذیرد.
او اعلام کرد: علاوه بر متولی، حسابرس نیز از دیگر نهادهای ناظر صندوق‌هاست. حسابرس گزارش‌های دوره‌ای سه‌ماهه و شش‌ماهه صندوق را بررسی می‌کند و دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری می‌توانند با رجوع به این گزارش‌ها از صحت عملکرد صندوق اطمینان حاصل کنند.
خطر خالی‌فروشی طلا در پلتفرم‌ها
پناهی با اشاره به تفاوت صندوقهای تحت نظارت بازار سرمایه با پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا گفت: در پلتفرم‌هایی که بدون مجوز فعالیت می‌کنند چنین چارچوبی وجود ندارد. به عنوان مثال چند سال پیش پلتفرمی فعالیت می‌کرد که مردم تصور می‌کردند واقعا سکه خرید و فروش می‌شود اما بعد مشخص شد که بخش عمده‌ای از سکه‌ها وجود خارجی نداشته است. او افزود: دلیل اصلی این تخلفات نبود متولی، فقدان گزارش‌های مالی شفاف و نبود نظارت سازمان‌های تخصصی است. این در حالی است که در بورس کالا همه چیز تحت کنترل قرار دارد؛ از استانداردسازی و عیارسنجی شمش گرفته تا محل انبار و بیمه دارایی‌ها اما در پلتفرم‌های خصوصی مشخص نیست طلا یا سکه کجا نگهداری می‌شود، چه کسی امنیت آن را تضمین می‌کند و آیا اساسا پشتوانه واقعی برای معاملات وجود دارد یا خیر.
