روزهای کابوس‌وار توریسم خاورمیانه
نادر نینوایی– به دنبال تجاوز رژیم‌صهیونیستی به کشورمان و پاسخ مشروع و دفاعی ایران، گردشگری منطقه با وضعیت بحرانی رو‌به‌رو شده است.
با تشدید درگیری‌ها، اکثر فرودگاه‌ها بسته و پروازها در ایران و سرزمین‌های اشغالی لغو شده‌اند. تنش فضای خاورمیانه را پر کرده و هراس از این وضعیت برای گردشگرانی که در منطقه سرگردان مانده‌اند در حال افزایش است.
این فقط یک بحران ساده برای توریسم نیست بلکه کابوسی برای سفر و گردشگری در خاورمیانه شمرده می‌شود. آسمان‌ها مسدود شده‌اند و هشدارهای کشورها در خصوص سفر به منطقه، امید‌ها برای احیای گردشگری در کوتاه‌مدت را از بین برده است.
براساس گزارش‌های منتشرشده حدود ۴۰هزار گردشگر در اسرائیل سرگردان شده‌اند و امکان بازگشت به کشورشان را ندارند، گردشگران ایرانی در ترکیه هم با لغو پروازها مواجه شده‌اند و بازگشت حجاج ایرانی به سبب لغو پروازها با چالش جدی رو‌به‌رو است.
آنچه به‌عنوان یک فصل سفر تابستانی معمولی آغاز شد، به هرج و مرج بدل شده است. پس از حمله هوایی متجاوزانه اسرائیل به ایران در ساعات اولیه جمعه، اوضاع به سرعت رو به وخامت گذاشت. ایران با حملات موشکی پاسخ دفاعی داد و بالا گرفتن تنش و درگیری منجر به بسته شدن حریم هوایی شد و تمام پروازهای تجاری خروجی و ورودی را به حالت تعلیق درآورد. حالا بخش بزرگی از آسمان منطقه خالی از هواپیماهای مسافری شده و ترمینال‌های هوایی در تاریکی فرو رفته‌اند. فرودگاه‌های ایران تعطیل هستند و در اسرائیل هم فرودگاه بین‌المللی بن گوریون تل‌آویو همچنان بسته است و هیچ جدول زمانی رسمی برای بازگشایی آن وجود ندارد.
برای گردشگرانی که ناامیدانه می‌خواهند کشورهای درگیر را ترک کنند، گذرگاه‌های زمینی همچنان یکی از معدود گزینه‌های مناسب است اما این مسیرهای زمینی هم محدود و پرهزینه بوده و بدون خطر نیست. از سوی دیگر خروج از مرزهای زمینی هم به معنای به مقصد رسیدن نیست و مستلزم پرواز از کشور سوم به کشور محل سکونت و افزایش هزینه‌ها و زمان سفر است.
هشدار دولت‌ها در خصوص سفر به مناطق درگیری
چندین کشور با توجه به بروز جنگ بین دو کشور منطقه، هشدارهای مسافرتی درخصوص سفر به اسرائیل و ایران صادر کرده و از شهروندان خود خواسته‌اند که به خانه بازگردند اما ایران حریم هوایی خود و اسرائیل هم فرودگاه اصلی و حریم هوایی‌اش را به روی ترافیک غیرنظامی و همچنین بنادر خود بسته است. این وضعیت گزینه‌های کمی شامل گذرگاه‌های زمینی یا پل‌های هوایی دولتی برای خروج خارجی‌ها باقی گذاشته است.
ایالات‌متحده یکی از کشورهایی بوده که به اتباعش درخصوص سفر به مناطق درگیری در خاورمیانه هشدار داده است. وزارت امور خارجه آمریکا این هفته پس از صدور مجوز خروج داوطلبانه اعضای خانواده و کارمندان غیراضطراری دولت ایالات‌متحده، هشدار سفر خود را برای اسرائیل به سطح ۴، «سفر نکنید» که بالاترین سطح هشدار است، رساند. در ماه مارس، وزارت امور خارجه آمریکا همچنین به شهروندان آمریکایی هشدار داد که به ایران سفر نکنند.
چین یکی دیگر از کشورهایی است که هشدارهایی درخصوص سفر به مناطق درگیری صادر کرده است. سخنگوی وزارت امور خارجه چین روز سه‌شنبه گفت که پکن شروع به تخلیه اتباع خود از اسرائیل و ایران به کشورهای همسایه کرده است. گوئو جیاکون، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در یک نشست خبری گفت که سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های چین «مکانیسم‌های حفاظت کنسولی اضطراری» را فعال کرده‌اند و از ایران و اسرائیل خواسته‌اند «امنیت شهروندان و نهادهای چینی را تضمین کنند». روز دوشنبه، سفارت چین در تل‌آویو از شهروندان خود خواست از طریق گذرگاه‌های مرزی زمینی، اسرائیل را به مقصد اردن ترک کنند.
کره‌جنوبی نیز سیاست‌های مشابهی اتخاذ کرده است. وزارت امور خارجه این کشور روز سه‌شنبه از اتباع خود خواست ایران را ترک کنند. دولت کره‌جنوبی پیش از این شهروندان را تشویق کرده بود که سفرهای خود به اسرائیل و بخش‌هایی از ایران را لغو یا به تعویق بیندازند.
دیوید لامی، وزیر امور خارجه بریتانیا نیز روز دوشنبه به پارلمان گفت که اتباع بریتانیایی در اسرائیل باید در وزارت امور خارجه بریتانیا ثبت‌نام کنند تا «اطلاعات مهمی در مورد وضعیت و خروج از کشور» دریافت کنند. دولت بریتانیا به شهروندان خود توصیه کرده است که از سفر به اسرائیل و سرزمین‌های اشغالی خودداری و به اتباع آنجا گفته است که از راهنمایی‌های محلی پیروی کنند، همچنین به آنها توصیه کرده که به ایران سفر نکنند و گفته است که می‌تواند کمک کنسولی محدودی ارائه دهد.
به گزارش خبرگزاری دولتی تاس، آناتولی ویکتوروف، سفیر روسیه در اسرائیل روز دوشنبه به اتباع روسی توصیه کرد تا زمان عادی شدن اوضاع، آنجا را ترک کنند. مسکو در آخر هفته اعلام کرد که چندین شهروند خود را از ایران خارج کرده و فعالیت کنسولگری خود در تهران را متوقف کرده است.
دولت استرالیا هم به شهروندان خود توصیه کرده است که به اسرائیل و سرزمین‌های اشغالی سفر نکنند. در اطلاعیه این کشور از شهروندان خواسته شده است که از راهنمایی‌های مقامات محلی پیروی کنند و هوشیار باشند. دولت اعلام کرد که استرالیایی‌ها نباید به ایران سفر کنند و کسانی که در آنجا هستند باید در محل خود پناه بگیرند.
کانادا هم روز دوشنبه به شهروندان خود هشدار داد که از هرگونه سفر به اسرائیل خودداری کنند و هشدار مشابهی را هم درخصوص ایران صادر کرد.
سفارت هند در ایران هم از شهروندان خود خواسته است که از سفرهای غیرضروری در داخل کشور خودداری کنند، همچنین روز یکشنبه، سفارت هند در اسرائیل به شهروندان خود گفت که هوشیار باشند و از سفرهای غیرضروری خودداری کنند.
اثرات جانبی تشدید تنش‌ها بر توریسم منطقه
تاثیر این بحران بر صنعت سفر و گردشگری بسیار گسترده است. اپراتورهای تور در حال لغو بسته‌های مسافرتی خود به خاورمیانه‌اند. خطوط هوایی در حال تغییر مسیر پروازها از حریم هوایی این منطقه هستند. آژانس‌های مسافرتی آنلاین در حال پردازش موجی از بازپرداخت‌ها بوده و درگیر شکایات مسافران شده‌اند.
علاوه بر این برندهای مسافرتی جهانی نیز متوجه مخاطرات سفر و گردشگری در خاورمیانه شده‌اند. خطوط هوایی در حال به‌روزرسانی ارزیابی‌های ریسک برای مسیرهای سراسر خاورمیانه هستند. ارائه‌دهندگان بیمه در حال اصلاح سیاست‌های خود برای حذف مناطق جنگی هستند. هتل‌های زنجیره‌ای هم یکی پس از دیگری پروتکل‌های بحران را فعال می‌کنند. این وضعیت نشانی است از چگونگی فروپاشی یک شبه بازارهای مسافرتی در خاورمیانه به سبب ریسک ژئوپلیتیک.
با توجه به ابهام‌های موجود، آینده صنعت گردشگری خاورمیانه در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. خطوط هوایی احتمالا قبل از ازسرگیری مسیرها منتظر مجوز نظامی خواهند ماند. انتظار می‌رود شرکت‌های مسافرتی رویکردی محتاطانه اتخاذ کنند و ریسک را بر درآمد اولویت دهند.
در همین حال دولت‌های بین‌المللی همچنان به به‌روزرسانی هشدارهای مسافرتی ادامه می‌دهند. بسیاری اکنون با استناد به تهدیدات نظامی و محیط امنیتی ناپایدار، به شکل جدی از شهروندان می‌خواهند که از هرگونه سفر به اسرائیل و ایران و مناطق اطراف آنها خودداری کنند.
آنچه امروز اتفاق افتاده دیگر فقط یک اختلال سفر نیست. این یک بحران گردشگری تمام‌عیار است که در حال وقوع است. آنچه به‌عنوان یک بن‌بست دیپلماتیک آغاز شد، به یک وضعیت اضطراری منطقه‌ای تبدیل شده و گردشگری ورودی و خروجی در خاورمیانه را با بحران مواجه کرده است.
