رهبر دست‌نیافتنی!
جهان‌صنعت- در ماه اوت هر سال، یکی از قدرتمندترین رهبران جهان از انظار عمومی ناپدید می‌شود. طبق گزارش مجله اکونومیست، احتمالا شی جین‌پینگ، رییس‌جمهوری چین، هفته آینده پکن را ترک کرده و به‌همراه مقامات ارشد حزب کمونیست، به اقامتگاه ساحلی «بیدای‌هه» که سه ساعت با پایتخت فاصله دارد، برای تعطیلات تابستانی خواهد رفت. بزرگان حزب از زمان مائو در ویلاهای این منطقه گردهم می‌آیند. با این حال، غیبت‌های طولانی رییس‌جمهور همواره موجب گمانه‌زنی‌هایی در مورد میزان تسلط او بر قدرت در خارج از چین شده است.
گذار به نسل جدید
نشست تابستانی امسال، بازتاب موفقیت چشمگیر شی در بازسازی کامل ساختار رهبری حزب است زیرا نسل قدیم یا درگذشته‌اند یا کنار گذاشته شده‌اند یا دچار کهولت سن شده‌اند. بنابراین اکنون وفاداران او بر همه چیز سلطه و تسلط دارند. به نظر می‌رسد شی هیچ رقیب جدی‌ای ندارد و دومین اقتصاد بزرگ جهان و بزرگ‌ترین ارتش دنیا را بدون چالش رهبری می‌کند. دسترسی به او برای رهبران جهانی امری حیاتی است. در روزهای اخیر او میزبان وزرای خارجه هند و روسیه بود و با نخست‌وزیر استرالیا دیدار کرد. ایالات متحده نیز اعلام کرده احتمال دیدار شی با ترامپ در اواخر سال جاری بسیار بالاست.
با این حال سیاست داخلی در سطح عالی چین همچنان شفاف نیست. اگر روزی شی با مشکلی روبه‌رو شود، جهان بیرون احتمالا تا آخرین لحظه از آن با خبر نمی‌شود. با این حال، تحلیلگران به‌صورت محرمانه اشاره می‌کنند که سبک رهبری شی شاید در حال تغییراتی ظریف باشد. او که در ابتدا برای تسلط بر بوروکراسی، ساختاری متشکل از کمیسیون‌ها را ایجاد کرده بود، اکنون در حال عقب‌نشینی است.
برخی از این کمیسیون‌ها کمتر تشکیل جلسه می‌دهند و در برخی دیگر، او اجرای دستورها را به زیردستان مورد اعتماد خود واگذار کرده است. همچنین حضور عمومی‌اش نیز کمتر شده است. البته تحولات، نه‌تنها اقتدار او را تضعیف نمی‌کند، بلکه حتی ممکن است آن را تقویت کند.
اگر این تغییر سبک واقعا در جریان باشد، برای مردی که از سال ۲۰۱۲ قدرت را به طور کامل متمرکز کرده، نقطه عطفی محسوب می‌شود. همزمان با افزایش قدرت شی، شمار مقامات تحت‌تحقیق نیز افزایش یافته است. به عنوان مثال تنها از آوریل ۲۰۲۴ تاکنون، ۴۳۳هزار نفر تحت‌بازجویی قرار گرفته‌اند. پاکسازی‌های اخیر در ارتش چشمگیر بوده و برخی ژنرال‌ها که عضو کمیسیون مرکزی نظامی پنج‌نفره (زیرنظر شخص شی) بوده‌اند، اکنون یا تحت تحقیق قرار دارند یا ناپدید شده‌اند. تازه‌ترین نمونه، ژنرال هه ویدون است که اگر سقوطش قطعی شود، عالی‌رتبه‌ترین افسر ارتشی است که از سال۱۹۶۷ کنار گذاشته می‌شود.
چالش رهبری یکدست
طبق گزارش اکونومیست، رهبری حزبی یکدست می‌تواند برخی مشکلات را حل کند اما شی ظاهرا نگران پیامدهای جانبی آن است. افرادی که صرفا به‌دلیل وفاداری انتخاب شده‌اند ممکن است فاقد تجربه باشند، از بیان اخبار بد اجتناب کنند یا در دام فساد بیفتند. شاید به همین خاطر باشد که شی در نشست دفتر سیاسی ۳۰ژوئن گفت: رشته خودانقلابی باید بیش از پیش سفت شود. پس از به‌دست گرفتن قدرت، شی از طریق کمیسیون‌های حزبی متعدد نفوذ گسترده‌ای کسب کرد و توانست از طریق آنها بوروکراسی دولتی و منافع تثبیت شده را دور بزند. این کمیسیون‌ها به او امکان دادند افرادی مانند نخست‌وزیر پیشین لی که‌چیانگ را حاشیه‌نشین کند اما اکنون کمتر در جلسات این کمیسیون‌ها حاضر می‌شود و بیشتر دستورهای کتبی می‌فرستد. تعداد جلسات نیز کاهش یافته؛ برای نمونه کمیسیون اصلاحات اقتصادی در پنج سال اول، ۳۸ بار تشکیل جلسه داد اما از سال ۲۰۲۲ تاکنون فقط ۶جلسه داشته و از ماه اوت ۲۰۲۴ تاکنون حتی یک جلسه رسمی اعلام نشده است. دفتر سیاسی در نشست ژوئن، برای نخستین‌بار مسوولیت‌های این کمیسیون‌ها را (هرچند به‌صورت عمومی منتشر نشد) مشخص کرد. طبق خلاصه جلسه، این نهادها باید هماهنگ‌کننده بدون زیاده‌روی و اجرا‌کننده بدون افراط باشند. به گفته تحلیلگران، این بخش از تلاش‌های شی برای حکمرانی مبتنی بر قواعد است، تا برنامه‌هایش؛ برای اینکه حتی در غیاب او نیز این برنامه‌ها اجرا شوند. تغییر دیگر در سبک رهبری شی به واگذاری امور به زیردستان مربوط می‌شود. او به سه چهره کلیدی یعنی تسای چی(رییس دفتر)، لی چیانگ(نخست‌وزیر) و دینگ شویشیانگ(معاون نخست‌وزیر) کمیسیون‌هایی مهم سپرده است. هر سه عضو کمیته دائمی دفتر سیاسی هستند و شی در سال ۲۰۲۲ با شکستن سنت، آنها را به این جایگاه رساند. البته این افراد اگرچه به شی نزدیک هستند، اما با یکدیگر ارتباط کاری چندانی ندارند. در این میان، تسای چی به عنوان نزدیک‌ترین مشاور شی شناخته می‌شود و کنترل کامل بر برنامه‌ریزی، ارتباطات و امنیت رهبری حزب دارد اما این لی چیانگ است که بیشترین بهره را از کاهش مسوولیت‌های مستقیم شی برده است. او پیش‌تر رییس دفتر شی بود و اکنون بخشی از وظایف اقتصادی نخست‌وزیری را که از پیشینیانش سلب شده بود، بازپس گرفته است. او همچنین نماینده چین در نشست بریکس در برزیل بود؛ آن هم در شرایطی که برای اولین‌بار در طول ۱۲سال گذشته شی در این اجلاس غیبت داشت. لی همچنین درون دستگاه دولتی قدرت زیادی دارد. براساس قوانین جدید، می‌تواند مسوولان را فرا بخواند و نشست‌های آموزشی با موضوعات دلخواه برگزار کند؛ امتیازی که تنها در اختیار شخص شی است. همچنین یکی از همکاران قدیمی او اکنون مدیریت انتصابات حزبی را برعهده دارد؛ نقشی حیاتی پیش از کنگره بزرگ حزب در سال ۲۰۲۷.
موضوع جانشینی
در همین راستا، سپردن اختیارات به وفاداران در عین عدم معرفی جانشین، ممکن است نشانه‌ای از آمادگی شی برای تداوم رهبری در دوران کهنسالی باشد. او اکنون ۷۲سال دارد و هیچ نشانه‌ای از کناره‌گیری‌اش در پایان دوره سوم پنج‌ساله در ۲۰۲۷ وجود ندارد. مائو و دنگ شیائوپینگ در سال‌های پایانی خود با تقسیم قدرت مانع از تمرکز بیش از حد آن در دستان جانشینان شدند و بیشتر نقش نظریه‌پرداز پشت‌پرده را ایفا کردند. بنابراین ممکن است شی نیز به‌تدریج چنین سیستمی را ایجاد کند؛ جایی که قدرت نهایی، حتی در غیاب فیزیکی‌اش، همچنان در اختیار او باقی بماند.
