راهبرد شیوخ اصلاحات و اعتدال
گروه سیاسی– مهدی کروبی که به «شیخ اصلاحات» معروف است و حسن روحانی که به عناوینی همچون «شیخ دیپلمات» یا «شیخ اعتدال» شناخته می‌شود، در روزهای گذشته در اظهاراتی جداگانه از لزوم «بازگشت به ملت» سخن گفته‌اند. راهبرد یا توصیه‌ای مصلحانه و دلسوزانه که در ادبیاتِ کروبی تحت عنوان «اصلاحات ساختاری» صورت‌بندی شده و حسن روحانی از آن با عنوان «استراتژی ملی نوین» یاد کرده است. با این همه اما چنان‌که اشاره شد در واقع مطالبه هر دوی این شیوخ سیاستمدار یکی است و آن چیزی نیست مگر «بازگشت به ملت»؛ همان توصیه و مطالبه‌ای که طیفی گسترده از نیروهای سیاسی طی سال‌ها و دهه‌های گذشته پیوسته بر لزوم آن تاکید کرده و از اهمیتش سخن به میان آورده‌اند اما این توصیه دلسوزانه -صرف‌نظر از اینکه مطالبه چه کسی بوده- مورد اجابت قرار نگرفته است.
تاکید کروبی بر لزوم «اصلاحات ساختاری» برای «بازگشت به ملت»
مهدی کروبی که به‌تازگی در نشستی با حضور اعضای شورای مرکزی حزب مجمع ایثارگران بار دیگر از لزوم «بازگشت به ملت» سخن گفته و بدین ترتیب به نحوی دیگر، بر مطالبه این چند دهه گذشته‌اش پافشاری کرده، در بخشی از سخنانش با ذکر چند خاطره از دوران مبارزات پیش از انقلاب گفته است: «امام همه اتکایش به رضایت مردم بود و به همین دلیل در ۱۶ماهه بعد از پیروزی انقلاب، پنج انتخابات برگزار کرد که همه ارکان نظام با رای مردم انتخاب شوند اما متاسفانه به‌دلیل عملکرد بد مسوولان مردم بسیار از انقلاب و نظام فاصله گرفته‌اند.» او که ریاست مجالس سوم و ششم را در کارنامه دارد، با انتقاد از سیاست‌های گذشته درباره انرژی هسته‌ای و با اشتباه خواندن تصور اولیه از تاثیر آن بر وضعیت کشور گفته است: «این سیاست‌ها نشانگر عدم درک درست از وضعیت کشور است.» کاندیدای اصلاح‌طلبان در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری دهم در سال ۸۸ همچنین با ابراز تاسف نسبت به اینکه «تا حالا هیچ گشایشی در امور داخلی و آزادی زندانیان سیاسی هم رخ نداده»، در بخش پایانی سخنانش از مسوولان خواست برای اینکه ایران بماند و بیش از آنکه دیر شود، به مردم برگردند و زمینه اصلاحات ساختاری مبتنی‌بر رای ملت را فراهم کنند.
تاکید روحانی بر لزوم تدوین «استراتژی ملی نوین طبق نظر ملت»
چنان که اشاره شد این تنها مهدی کروبی یا همان «شیخ اصلاحات» نبود که در روزهای گذشته از لزوم بازگشت به ملت سخن گفته و علاوه‌بر او، حسن روحانی، رییس‌جمهور وقت ایران در دوره‌های یازدهم و دوازدهم نیز در سخنانی جداگانه که در جمع مشاوران خود مطرح کرد، ضمن تحلیل شرایط حاکم بر جنگ ۱۲روزه و نیز شرایطی که پس از اعلام آتش‌بس و پایان این جنگ تحمیلی بر کشور حاکم است با ادبیاتی متفاوت از کروبی و مختص خود، از لزوم تدوین «استراتژی ملی نوین» سخن گفت و تاکید کرد که این راهبرد ملی تنها آنگاه موفق و مثمرثمر خواهد بود که «طبق نظر ملت» تدوین و اجرا شود.
تاکید روحانی بر لزوم میدان دادن به دانشمندان و نخبگان
حسن روحانی که در دوران ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی، به‌دلیل نقش مهمی که در قامت دبیر شورای‌عالی امنیت ملی در مذاکرات هسته‌ای در آن مقطع ایفا کرد، به «شیخ دیپلمات» شهرت یافت و چند سال بعد از آن نیز وقتی با حمایت اصلاح‌طلبان به ریاست‌جمهوری رسید و مشی و روشی معتدل در مملکت‌داری پیش گرفت، به‌عنوان «شیخ اعتدال» مشهور شد، در بخشی از سخنانش تاکید کرد: «ما باید خودمان را آماده کنیم؛ به لحاظ انسجام ملی و وحدت ملی روز‌به‌روز باید این انسجام ملی را قوی‌تر و مستحکم‌تر کنیم، مردم و نظام در کنارهم قرار بگیرند، با نگاه و هدف واحد. باید به دانشمندان ایرانی در داخل میدان و فرصت بدهیم، دانشمندانی که به خارج رفتند یا در خارج هستند را دعوت کنیم به داخل بیایند.» او تصریح کرد: «نرویم کارگر وارد کنیم، دانشمند صادر کنیم. دانشمند را وارد کنیم. برگردیم به آن نقطه درست. اندیشمندان و دانشمندان ما در یک فرصت چند ماه و چند ساله می‌توانند زیرورو کنند و ما را به یک نقطه اوج برسانند.»
تاکید روحانی بر لزوم تقویت رابطه با دنیا
روحانی همچنین ضمن تاکید بر لزوم تقویت ارتباط با دنیا گفت: «هرکس که آماده مذاکره است، اگر مذاکره را به نفع کشور و منافع ملی و امنیت ملی دیدیم، حرف بزنیم. حالا اینکه قبلا نظر چه بوده، بعدا نظر چیست، نظرات سیاسی در هر لحظه‌ای فرق می‌کند، وابسته به چارچوبی است که مقام‌های مسوول و رهبری آن را در نظر می‌گیرند.»
کاهش تنش با آمریکا نه‌تنها اشکال ندارد بلکه واجب است
رییس‌جمهور پیشین ایران تصریح کرد: «روابط را با اروپا، همسایگان و شرق و غرب حتی تنش با آمریکا را اگر می‌توانیم کاهش دهیم، اگر به نفع منافع ماست، چه اشکالی دارد، نه اینکه اشکال ندارد بلکه بر ما لازم و واجب است. تنش را باید کاهش دهیم و تخاصم را باید کم کنیم.» او در عین حال گفت: «حالا حساب رژیم صهیونیستی جداست، رژیم صهیونیستی خودش به تنهایی هیچ چیز نیست، اگر آمریکا نخواهد، اسرائیل چیزی نیست. رژیم صهیونیستی وقتی قدرت است که در کنار آمریکا هست والا رژیم صهیونیستی هم چیزی نیست. اینها اقداماتی است که باید انجام بگیرد.»
تاکید روحانی بر لزوم تاسیس «دستگاه اطلاعاتی مردم‌پایه»
روحانی که همواره طی ده‌های گذشته به‌عنوان یکی از چهره شاخص امنیتی کشور شناخته می‌شود، همچنین در بخش دیگری از سخنانش تاکید کرد: «ما باید یک دستگاه اطلاعاتی مردم‌پایه درست کنیم که ۹۰میلیون جمعیت ایران حامی آن باشند. دستگاه اطلاعاتی که یک عده‌ای در اتاقی بنشینند که آن دستگاه اطلاعاتی قوی نیست. آن هم خوب است در حد خودش. دستگاه اطلاعاتی‌ای قدرتمند است که پشتیبان آن ۹۰میلیون جمعیت باشند. همه به او کمک کنند و خبر و اطلاعات بدهند. علت اینکه در سال ۶۰ و ۶۱ ما توانستیم در برابر توطئه‌هایی علیه جمهوری اسلامی ایران موفق باشیم، این بود که مردم به صحنه آمدند. امروز هم مردم باید به صحنه بیایند و با چنین دستگاه اطلاعاتی ما می‌توانیم بسیاری از نقاط ضعف را جبران کنیم.»
تاکید روحانی بر لزوم توجه به خواست ملت
روحانی با تاکید بر اهمیت دو کار اساسی که باید در دستور کار قرار گیرد، گفت: «یک کار اساسی رابطه دولت با مردم است. رابطه حاکمیت با مردم این نیست که از مردم تعریف و تشکر کنیم، مردم خواست‌هایی دارند که باید به خواست مردم توجه کنیم. مردم چه می‌خواهند، مردم یک چارچوب سیاسی می‌خواهند در سیاست داخلی، برمبنای نظراتی که دارند همه افرادی که ملت و اکثریت می‌خواهند، آنها بتوانند کرسی مجلس را تصاحب کنند. آنها بتوانند در صحنه فعال باشند. برای این کار ما باید اجازه دهیم احزاب قوی تشکیل شود. احزاب قوی کاندیداها را معرفی کنند. صلاحیت کاندیداها را قبل از آنکه به این و آن واگذار کنیم، به همین احزاب واگذار کنیم. آنها افراد صالح را به مردم معرفی کنند.» او تصریح کرد: «هیچ راهی برای نجات کشور وجود ندارد، مگر اینکه همه ما نوکر مردم شویم. مگر اینکه دولت را ازآن مردم بدانیم. ملت ایران، ایران مال آنهاست؛ دولت ملی یعنی افکار و نظرات مردم حاکم شود. به‌لحاظ سیاسی باید قدم برداریم. به‌لحاظ سیاست خارجی باید قدم برداریم. آنکه نظر و فکر مردم است، باید به بیرون و مسلمانان و منطقه هم کمک کنیم، خوب است اما اگر دلسوزی‌ای که نسبت به دیگران منتهی شود، به خانمان‌سوزی برای ملت ایران بینجامد، غلط است. ما در قدم اول باید به فکر ملت خودمان باشیم. البته در حدی که مردم رضایت دارند به دیگران هم کمک کنیم.»
تاکید روحانی بر لزوم تاسیس کانال‌های تلویزیونی خصوصی
روحانی همچنین از اهمیت کار رسانه‌ای اصولی سخن گفت و با تاکید بر لزوم اصلاحات اساسی در این حوزه گفت: «باید دستگاه تبلیغاتی ملی و داخلی را تقویت کنیم. تقویت به این نیست که مدیر صداوسیما عوض شود، حالا آن هم مدیر قوی‌تر باشد البته بهتر است اما باید کاری کنیم که صدای مردم به گوش همدیگر برسد.» او بر لزوم خصوصی‌سازی نهادهای دولتی بنابر اصل ۴۴ قانون اساسی تاکید کرد و یادآور شد که در این بحث، موضوعاتی همچون خصوصی‌سازی رادیو و تلویزیون، هواپیمایی، وزارت نیرو، پست و تلگراف و بخش‌های اقتصادی در صدر بحث قرار دارد. روحانی گفت: «باید صداوسیما را اصلاح کنیم. دو، سه، چهار کانال ملی داشته باشیم، مال دولت باشد. ۱۰، ۲۰، ۳۰ کانال هم داشته باشیم که خصوصی باشند، کانال‌هایی که مال مردم باشد، البته در چارچوبی با نظارت جمعی، الان چطور روزنامه داریم و روزنامه‌ها چاپ می‌شوند، یک جمعی هم هستند بر آن روزنامه‌ها نظارت می‌کنند، خب صداوسیما هم همان است چه فرقی می‌کند با روزنامه. آن یک رسانه مکتوب است، این رسانه تصویری و صوتی است. اگر می‌خواهیم مردم با ما باشند، راهش اینهاست.»
حرکت به‌سوی قوه قضاییه استقلال و نیروهای مسلح مقتدر
روحانی همچنین بر لزوم اصلاح ساختار دستگاه قضایی تاکید کرد و گفت: «باید قوه قضاییه‌ای درست کنیم که به هیچ جناح و حزبی تعلق نداشته باشد. برای آن قاضی، این جناح و آن جناح، این طایفه و آن طایفه، این مذهب و آن مذهب، این قوم و آن قوم هیچ فرقی نکند. برای این کار، مردم یک قوه قضاییه مستقلی می‌خواهند. اگر ما می‌خواهیم دولت داخلی را تقویت کنیم، راهش این است.» رییس‌جمهور پیشین ایران همچنین خواستار آن شد که «نیروهای مسلح به وظایف ذاتی خود بپردازند» و گفت: «اقتصاد، تبلیغات، مسائل سیاست داخلی و سیاست خارجی، کار نیروهای مسلح نیست. نیروی مسلح وظایف ذاتی دارد، به وظایف ذاتی خودش عمل کند، به آن کمک کنید.
منع ورود دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی به اقتصاد
روحانی همچنین تاکید کرد که دستگاه اطلاعاتی نیز بر وظایف ذاتی خود متمرکز شود و گفت: «دستگاه اطلاعاتی که می‌خواهد در کاسبی و تجارت باشد، دستگاه اطلاعاتی نمی‌شود. دستگاه اطلاعاتی درست کنیم که تنها کارش، اطلاعات باشد. مگر در کشورهای دیگر کارهای اقتصادی را نیروهای مسلح انجام می‌دهند؟ ما از کی تقلید کردیم؟ از کجا درست کردیم این را؟ با چه معیاری این کارها را داریم می‌کنیم؟ واگذار کنیم به مردم. اگر می‌خواهیم مردم با ما باشند و از ما راضی باشند، کار اقتصاد را در چارچوب قانون به مردم واگذار کنیم.» او گفت: «مرز نگذاریم که این آقا حق دارد و فقط اگر از این‌قدر میلیارد بالاتر رفت، باید برویم سهامش را بگیریم. نه. مرز ندارد. سقف ندارد. هر کسی هر شرکتی در چارچوب اگر عمل کرد، برود و پیشرفت کند و به هرکجا می‌خواهد برسد. اگر ما به همه اینها عمل کنیم در زمینه سیاست خارجی، دشمنی‌ها و تخاصم‌هایی که ضرورت ندارد، کنار بگذاریم، آن وقت می‌شود یک ملت بزرگ منسجمی که در همه حال پشت سر دولت هستند. اگر یک ملت ۹۰میلیونی پشت سر دولت باشد، محال است آمریکا و رژیم صهیونیستی ناتو و همه هم که دست به دست هم بدهند، بتوانند یک ملت را شکست دهند.»
لزوم طراحی و تدوین استراتژی ملی نوین
حسن روحانی بر لزوم «تکمیل و توسعه استراتژی ملی» به‌عنوان یکی از دیگر موضوعات مهم در شرایط کنونی تاکید کرد و گفت: «ما یک استراتژی ملی داریم که ابعاد گوناگون سیاست خارجی، سیاست داخلی، فرهنگی و امنیتی و … دارد؛ استراتژی ملی ابعاد مختلف دارد. این استراتژی را در این ۴۶ سال عمل کردیم. یک جاهایی خیلی خوب بوده که باید آنها را تقویت کنیم و یک جاهایی هم ضعیف بوده که باید آنها را تغییر دهیم. باید استراتژی نوینی را طراحی کنیم.» او با اشاره به آنچه در این دو سال اخیر در این منطقه واقع شده و نیز آنچه در این ماه‌های اخیر در جمهوری اسلامی ایران شاهد بودیم، از بروز اشکالاتی سخن گفت که باید مرتفع شوند. روحانی گفت: «این اشکالات را مسوولان و شوراهایی که وظیفه‌شان این کار است، می‌توانند رفع کنند و رهبری نیز به راحتی می‌توانند هدایت و ارشاد کنند. حالا اگر جایی را هم ما تردید و شک داریم که این کار را که می‌خواهیم انجام دهیم، ضرورت دارد یا ندارد، خب می‌شود با مردم مشورت کرد، از مردم پرسید. آنکه خواست مردم هست، می‌تواند مبنای استراتژی ملی ما باشد.» او گفت: «استراتژی ملی ما اگر برمبنای توسعه کشور باشد، یک چارچوب دارد، استراتژی ملی اگر برمبنای این باشد که ما بخواهیم همه جهان را برمبنای آنکه ما می‌خواهیم هدایت کنیم، به آن راهی که خودمان تشخیص دادیم، آن یک چیز دیگر است.» او اضافه کرد: «ما باید استراتژی ملی‌ای را ترسیم کنیم که خواست مردم است. خواست مردم عظمت، توسعه و سربلندی ایران است؛ ایران سربلند و با عظمتی که البته به دیگران در حدی که لازم است و توان دارد کمک می‌کند. اگر به این دو امر عمل کنیم، تغییر استراتژی و توسعه استراتژی و تکمیل استراتژی ملی و انسجام ملی را بالا بردن و تابع ملت شدن و خواست مردم را اجرا کردن، ما می‌توانیم جلوی جنگ دیگر را به راحتی بگیریم و اگر این کارها را نکنیم و فقط شعار بدهیم، باز هم ممکن است دچار مشکل شویم.» روحانی در پایان تصریح کرد: «مردم ما در این ۱۲روز کار بسیار عظیم و بزرگی کردند و این وظیفه ماست که به ملت بزرگ ما پاسخ درستی بدهیم.»
