راهبرد بقا در رکود
جهان‌صنعت – سال مالی جدید، بار دیگر مجالی فراهم کرد تا شرکت‌های بزرگ کشور در چارچوب مجامع عمومی سالیانه، صورت‌های مالی، عملکرد اجرایی، افق‌های توسعه‌ای و مسائل راهبردی خود را با سهامداران در میان بگذارند؛ مجامعی که به طور سنتی نه‌تنها صحنه بازنگری دستاوردهای یک سال گذشته هستند، بلکه بستری برای ترسیم مسیر آینده، بررسی دغدغه‌ها، پاسخ به سوالات سرمایه‌گذاران و جلب اعتماد بیشتر بازار نیز به شمار می‌روند.
در فضایی که اقتصاد ایران با چالش‌های متنوعی چون نوسانات ارزی، ناترازی انرژی، دشواری‌های تامین مالی و پیچیدگی‌های سیاستگذاری مواجه است، برگزاری مجامع شرکت‌ها به فرصتی تبدیل شده تا تصویر دقیق‌تری از توان تطبیق‌پذیری بنگاه‌های اقتصادی با شرایط بیرونی ارائه شود. در این نشست‌ها، از یک سو به پرسش‌های پرتعداد سهامداران درخصوص سودآوری، سرمایه‌گذاری، ترکیب پرتفوی، وضعیت بدهی‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای پاسخ داده می‌شود و از سوی دیگر، مدیران عالی‌رتبه شرکت‌ها با ارائه گزارش‌های جامع، می‌کوشند اعتماد عمومی را تقویت و امید به آینده را زنده نگه دارند.
فراتر از اعداد و جداول مالی، آنچه در مجامع بیش از همیشه اهمیت یافته، موضع‌گیری شرکت‌ها نسبت به تحولات بازار، شفافیت عملکرد مدیریتی و راهبردهای چابک‌سازی و بازطراحی ساختارهای سنتی است. اینکه بنگاه‌های اقتصادی چگونه خود را با فضای جدید اقتصادی تطبیق می‌دهند و تا چه اندازه در برابر فشارهای داخلی و خارجی تاب‌آوری دارند، نکته‌ای است که در لابه‌لای صورت‌های مالی و گزارش‌های مجمع، می‌توان نشانه‌هایی از آن یافت.
از صنعت پالایش تا معدن، از بانکداری تا سرمایه‌گذاری‌های کلان، هر یک از شرکت‌هایی که طی روزهای اخیر مجامع خود را برگزار کردند، پیام‌هایی برای بازار سرمایه، سیاستگذاران و سهامداران خرد و کلان داشتند؛ پیام‌هایی که شنیدن‌شان برای ترسیم چشم‌انداز اقتصادی پیش‌رو ضروری است. در ادامه نگاهی تحلیلی و فشرده به محتوای برخی از این مجامع می‌اندازیم.
تداوم توسعه با چالش انرژی در میدکو
مجمع عمومی عادی سالانه شرکت میدکو با حضور قابل توجه بیش از ۹۰درصدی سهامداران برگزار شد؛ نشستی که در آن عملکرد مالی، تولیدی و پروژه‌ای این هلدینگ معدنی- صنعتی مرور شد و مدیران از چالش‌ها و افق‌های پیش‌روی شرکت سخن گفتند.
در سال گذشته، میدکو موفق به استخراج ۱۲میلیون تن مواد معدنی و باطله‌برداری ۵۱میلیون تنی شد. این عملیات معدنی به تولید بیش از ۲۰میلیون تن محصول منجر شد؛ ازجمله ۷میلیون تن سنگ‌آهن دانه‌بندی، ۶/۴میلیون تن کنسانتره، ۳/۴میلیون تن گندله، ۷۸۰هزار تن
آهن اسفنجی و ۶/۱میلیون تن محصولات نهایی نظیر شمش فولاد، چدن و کاتد مس. از این مقدار ۶میلیون تن محصول به فروش رسید که ۸۰درصد آن در بازار داخلی عرضه شده است. حمل مواد معدنی نیز در حجمی معادل ۲۰میلیون تن صورت گرفت؛ رقمی معادل تردد روزانه ۳هزار کامیون در یک سال. شرکت در مسیر توسعه زیرساخت‌ها، مجموعه‌ای از پروژه‌های صنعتی را با درصدهای پیشرفت مختلف در دست اجرا دارد؛ پروژه‌هایی چون کارخانه احیای مستقیم بوتیا، بازیابی مس از کیک خنثی‌سازی، کارخانه تغلیظ چاه فیروزه، تصفیه‌خانه‌های زرند و کرمان و توسعه معدن طبس از جمله طرح‌های در حال ساخت هستند. در کنار این طرح‌ها، دو پروژه مهم نیز طی سال گذشته به بهره‌برداری رسیدند؛ نیروگاه سیکل ترکیبی بوتیا و فاز نخست کارخانه شمش منیزیم.
در حوزه مالی، درآمد تلفیقی شرکت به ۶۱هزار میلیارد تومان رسید و سود شرکت اصلی به رقم ۸۵۹۴میلیارد تومان دست یافت. بخش عمده‌ای از این سود ناشی از واگذاری‌ها و عرضه‌های بورسی بود. شرکت از محل فروش سهام فولاد زرند ایرانیان و عرضه اولیه فولاد سیرجان ایرانیان، بیش از ۱۵هزار میلیارد تومان تامین مالی انجام داد، همچنین سود قابل تقسیم به ازای هر سهم ۳۴ریال تصویب شد.
میدکو با نگاهی جدی به بازار سرمایه، برنامه‌های متنوعی برای تامین مالی غیر‌بانکی در نظر دارد؛ از جمله انتشار ۴۵۰۰میلیارد تومان اوراق و عدم افزایش تسهیلات بانکی در سال‌های آتی. با این حال، مدیران شرکت به چالش‌های اساسی نیز اشاره کردند. بحران انرژی، افزایش هزینه‌ها، ضعف تقاضا و مداخلات تعرفه‌ای ازجمله عواملی بودند که بر عملکرد شرکت اثرگذار بوده‌اند. ازجمله نکات فنی مهم مطرح‌شده، بهره‌گیری از تکنولوژی HYL نسل۳ در واحد احیای بوتیا است؛ فناوری‌ای ایتالیایی که علاوه بر کاهش بهای تمام‌شده، امکان استفاده از هیدروژن را فراهم می‌کند.
با وجود کاهش تولید گندله و کنسانتره در سال گذشته به دلیل ناترازی انرژی، شرکت در سال جاری تلاش دارد با تامین گاز از بورس انرژی و مدیریت بهینه، این روند را اصلاح کند. در کنار این، اعتراض رسمی به تعرفه‌های فروش گندله در بورس نیز از سوی میدکو و دیگر فولادسازان ارائه شده و شنیده‌ها از لغو این تعرفه در روز گذشته خبر می‌دهد.
مدیرعامل شرکت، در پاسخ به نگرانی سهامداران درباره وضعیت نماد میدکو، با تاکید بر ماهیت بنیادی و کم‌ریسک سهم، به برنامه‌های توسعه‌ای و چشم‌انداز سودآوری شرکت اشاره کرد.
سرمایه‌گذاری برای آینده سبز در شپنا
مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت پالایش نفت اصفهان در حالی با حضور حداکثری سهامداران برگزار شد که مدیران شرکت گزارشی جامع از عملکرد مالی، پروژه‌های جاری و چشم‌انداز توسعه ارائه کردند. پالایشگاه اصفهان که یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های پالایشی کشور محسوب می‌شود، سال پرتغییری را پشت‌سر گذاشته و اکنون با طرح‌هایی بزرگ به دنبال ارتقای کیفیت محصولات، پاسخ به نیاز انرژی کشور و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نوآورانه است.
یکی از تحولات مهم، خروج نفت سفید از سبد محصولات اصلی شرکت و حرکت به سمت کیفی‌سازی خوراک و توسعه زنجیره‌های پایین‌دستی بوده است. با این حال، کاهش نرخ خوراک سبب شد سود خالص شرکت از ۳۹هزار میلیارد تومان به ۳۰هزار میلیارد تومان برسد. با این حال تمرکز مدیریت بر پروژه‌های زیرساختی نویدبخش افزایش سودآوری در آینده‌ای نزدیک است.
در میان پروژه‌های کلیدی، واحد RHU که با هدف کاهش ناخالصی‌های نفت کوره در حال احداث است، سرمایه‌گذاری ۵۸۰میلیون یورویی را به خود اختصاص داده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان ۱۴۰۵ به بهره‌برداری برسد. این واحد با کاهش گوگرد، فلزات و آلاینده‌ها به کمتر از نیم درصد، نقش مهمی در بهبود کیفیت محصولات و حفظ محیط‌‌زیست ایفا خواهد کرد. سودآوری سالانه این واحد حدود ۱۵۶میلیون یورو برآورد شده و بازگشت سرمایه آن طی شش سال پیش‌بینی شده است.
در ادامه توسعه کیفی، پروژه RFCC نیز با هدف فرآوری نفت کوره شیرین در حال اجراست. این پروژه با تبدیل نفت کوره به ۸میلیون لیتر بنزین و ۲میلیون لیتر گازوئیل در روز، عملا سهم زیادی در جبران کمبود سوخت کشور ایفا خواهد کرد. همچنین پروژه MTBE و اکتان‌افزا، با افزایش روزانه ۴میلیون لیتر بنزین، سهم بسزایی در تولید سوخت استاندارد و کاهش واردات خواهد داشت. بهره‌برداری از این پروژه‌ها، ظرفیت تولید فرآورده‌های یورو۵ را افزایش داده و از ناترازی انرژی، به ویژه در فصول سرد، خواهد کاست.
افزون بر این، شرکت طرح‌هایی برای احداث واحد زنجیره ارزش C4، پروژه بازیافت آمونیاک و تولید آمونیوم سولفات با نرخ بازده داخلی ۲۳درصد را در دست اجرا دارد. نیروگاه خورشیدی با ظرفیت ۲۱۵مگاوات در فاز نخست در دست احداث است که می‌تواند تا سقف ۱۰۰۰مگاوات در فازهای بعدی توسعه یابد. هدف این پروژه، کاهش وابستگی به منابع فسیلی و حرکت به سمت تولید انرژی پاک است.
از منظر مالی، شرکت بخشی از منابع خود را در اختیار بازارگردان قرار داده که رقم آن حدود ۳هزار میلیارد تومان برآورد شده است. با این حال، مدیریت شرکت اعلام کرد به دنبال تغییر بازارگردان و افزایش اثربخشی در حمایت از سهم است. در نهایت، سود نقدی ۳۶۰ریال به ازای هر سهم بین سهامداران به تصویب رسید. در بخش بدهی‌های ارزی مربوط به سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱، مبالغ دریافتی از شرکت پالایش و پخش در سال ۱۴۰۲ به‌عنوان درآمد شناسایی شد؛ با وجود برخی اختلاف‌نظرها درباره زمان شناسایی، حسابرس ثبت آن در سال جاری را تایید کرد.
وبانک و عبور از بنگاه‌داری سنتی
مجمع عمومی عادی سالانه شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی با حضور حداکثری سهامداران برگزار شد تا عملکرد سال مالی منتهی به ۳۰اسفندماه۱۴۰۳ مورد بررسی قرار گیرد. شرکت در سال گذشته موفق به ثبت رشد قابل توجهی در درآمدهای خود شد. درآمد سود سهام با افزایش ۱۳۲درصدی و مجموع درآمدهای عملیاتی با جهش ۲۷۳درصدی همراه بود که نشانه‌ای روشن از بازدهی سیاست‌های اخیر مدیریتی است. وبانک در حال حاضر مالک ۸۰شرکت در ۱۹صنعت مختلف است و توانست در ارزیابی سالانه، رتبه ۲۷ را در میان ۱۰۰شرکت برتر کشور کسب کند.
بهای تمام‌شده سرمایه‌گذاری‌های وبانک در حدود ۳۲هزار میلیارد تومان بوده که ۴۶درصد آن مربوط به سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌هاست. مسیر سودآوری شرکت در سال‌های اخیر همواره صعودی بوده و رشد سود خالص در سال ۱۴۰۳ عمدتا به فروش سهام پتروشیمی شازند بازمی‌گردد. این فروش ۲۴هزار میلیارد تومانی، سود خالص وبانک را به رقم قابل توجه ۹/۹همت رسانده است.
مدیران شرکت در پاسخ به پرسش سهامداران درباره نحوه استفاده از این سود توضیح دادند که ۶همت از محل این درآمد برای پرداخت سود نقدی بین سهامداران تخصیص یافت، همچنین ۵/۹همت به خرید اوراق بانک مرکزی اختصاص داده شد. ۵/۲همت دیگر نیز برای خرید سهام فولاد مبارکه و ملی مس مصرف شد و باقی منابع نیز به صندوق‌ها و سایر دارایی‌های سرمایه‌ای اختصاص یافت.
در حوزه سرمایه‌گذاری‌های جدید، تملک ۳۳درصد از سهام بانک اقتصاد نوین از مهم‌ترین اقدامات وبانک در سال گذشته بود. به گفته مدیران، اکنون نیز برنامه فروش ۱۰درصدی از این سهام در سامانه کدال منتشر شده و مشتریان نقدی و بالقوه برای آن وجود دارد. تاکید شد که این واگذاری با قیمت تابلو انجام نمی‌شود و معیار اصلی،ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) است. یکی از نکات کلیدی جلسه، تمرکز هلدینگ بر سرمایه‌گذاری در سه حوزه خدمات مالی، صنایع دانش‌بنیان و صنایع عمومی بود. مدیران شرکت تاکید کردند که با بهره‌گیری از مدیریت نوآورانه و همسویی با روندهای جهانی سرمایه‌گذاری، وبانک در تلاش است از مدیریت سنتی فاصله بگیرد و با گزینش مدیران براساس شایستگی، مسیر پایداری کسب‌وکار را تقویت کند.
در پاسخ به سوالی درباره احتمال افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، اعلام شد که این موضوع فعلا ممکن نیست زیرا تا زمانی که زپارس موفق به دریافت سند تفکیکی نشود، مقدمات لازم برای این افزایش سرمایه فراهم نخواهد شد. ضمنا در پایان مجمع، سود نقدی ۲هزار ریالی به ازای هر سهم بین سهامداران تصویب شد.
عبور سامان از سال دشوار بانکی
مجمع عمومی عادی سالانه بانک سامان با مشارکت بیش از ۶۰درصد سهامداران برگزار شد؛ مجمعی که در آن مدیران از عبور موفق بانک از سالی سخت برای نظام بانکی کشور سخن گفتند. به گفته مسوولان سال گذشته یکی از سخت‌ترین سال‌ها برای بانک‌ها بود چراکه همزمان با تداوم سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی، محدودیت در رشد ترازنامه و افزایش نرخ ارز در مرکز مبادلات، هزینه پول افزایش یافت و توان تسهیلات‌دهی کاهش پیدا کرد. با این حال بانک سامان توانست با تمرکز بر جذب منابع ارزان‌قیمت و کوتاه‌مدت، حاشیه سود خود را حفظ کرده و از این گردنه با موفقیت عبور کند.
مدیران سامان اعلام کردند که این بانک در سال گذشته، بسترهای لازم را برای گسترش همکاری‌های بین‌المللی در صورت گشایش در فضای مذاکراتی فراهم کرده و در حوزه‌هایی چون مشاوره مالی، خدمات ارزی و ارتباطات کارگزاری آمادگی لازم برای ورود به تعاملات خارجی را دارد. در حوزه تحول دیجیتال نیز بانک سامان از تغییر ساختار شعب و تمرکز خدمات به سوی بسترهای الکترونیکی، به ویژه از مسیر بلوبانک، بهره گرفته و در حال حاضر به بیش از ۱۳میلیون مشتری حقیقی خدمات ریالی و اعتباری ارائه می‌دهد.
عملکرد مالی بانک در سال ۱۴۰۳ نیز نشان از رشد قابل توجه دارد. درآمد عملیاتی بانک ۵۴درصد، سود عملیاتی ۴۳درصد و سود خالص ۸۶درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است. مانده تسهیلات به ۲۱۲هزار میلیارد تومان رسیده که رشد ۵۱درصدی را نشان می‌دهد. نسبت کفایت سرمایه به ۳۶/۱۰درصد ارتقا یافته و نسبت مطالبات غیرجاری با بهبود نیم واحد درصدی به ۴/۰درصد کاهش یافته است، همچنین بازده حقوق صاحبان سهام با احتساب سود تلفیقی به بیش از ۴۵درصد رسیده است. از مهم‌ترین دستاوردهای بانک سامان در سال مالی گذشته، تعیین‌تکلیف کامل مطالبات ارزی از بانک مرکزی و حل‌وفصل پرونده‌های مالیاتی به ارزش بیش از ۳هزار میلیارد تومان بود. بندهای مشروط گزارش حسابرس که پیش‌تر در زمینه‌هایی مانند مطالبات مشکوک‌الوصول، سود تسعیر ارز و مالیات وجود داشت، در گزارش جدید حذف شده است که نشانه‌ای از بهبود کیفیت صورت‌های مالی بانک تلقی می‌شود.
از دیگر نکات مطرح‌شده در مجمع، نرخ سپرده قانونی بانک سامان بود که در سال گذشته به ۴/۱۴درصد رسید. در کنار آن، محدودیت در رشد ترازنامه موجب شد سهم بانک از درآمدهای مشاع کاهش یابد. با این حال، بانک ترجیح داد با پذیرش بخشی از هزینه‌های این سیاست‌ها، تسهیلات بیشتری اعطا کند و از این مسیر به درآمد بالاتری دست یابد؛ سیاستی که به گفته مدیران بانک، تنها به بانک‌های دارای سلامت مالی کافی، ازجمله سامان، اجازه داده شده است. در پایان سال مالی، خالص وضعیت باز ارزی بانک در حدود ۵۰میلیون یورو گزارش شده و ۳درصد از سپرده‌ها طبق الزام قانونی در اوراق بدهی با نرخ متوسط ۳۳درصد سرمایه‌گذاری شده است. برخی هزینه‌های عملیاتی شناسایی‌شده در بهار امسال، به دلیل ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان بوده که مطابق روال هر سال در فصل اول شناسایی می‌شود. بانک اعلام کرد که تجدید ارزیابی دارایی‌ها که آخرین بار در سال۱۴۰۰ انجام شده، سال آینده مجددا انجام خواهد شد.
در نهایت تقسیم سود ۱۰۰ریالی به ازای هر سهم به تصویب سهامداران رسید و مسوولان بانک تاکید کردند که هیچ‌گونه اضافه‌برداشت از بانک مرکزی نداشته‌اند و هزینه مالی فصل نخست عمدتا مربوط به انتشار اوراق تبعی سهام بوده است.
وساپا و فرصتی برای چابک‌سازی
مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت گروه سرمایه‌گذاری سایپا با حضور حداکثری سهامداران برگزار شد و در آن مجموعه‌ای از دستاوردها و برنامه‌های آتی شرکت مورد بررسی قرار گرفت. مهم‌ترین محورهای این نشست حول اصلاح پرتفوی، بهبود ساختار مالی، مولدسازی دارایی‌ها و واگذاری سهام سایپا شکل گرفت، در حالی که وضعیت املاک و دارایی‌های غیرمولد شرکت نیز مورد توجه حاضران و حسابرس قرار گرفت.
یکی از نکات برجسته این نشست، به اصلاح و متنوع‌سازی پرتفوی سرمایه‌گذاری شرکت مربوط می‌شد؛ رویکردی که با هدف افزایش بازدهی مستقل از شرایط بازار و تقویت ضریب آلفا دنبال شده است. مطابق گزارش ارائه‌شده، پرتفوی غیرکنترلی شرکت بازدهی ۱۳درصد بالاتر از شاخص کل بورس داشته که نشان‌دهنده عملکرد مطلوب مدیریت دارایی در این دوره است. در همین راستا، با مشارکت در افزایش سرمایه شرکت‌های زیرمجموعه و تسویه مطالبات، ساختار مالی بنگاه‌های وابسته نیز بهبود یافته و همزمان روند چابک‌سازی در برخی شرکت‌های غیرفعال نظیر «رویال صدف کیش» و «ساینا اروند» آغاز شده است؛ به نحوی که این شرکت‌ها بدون تحمیل هزینه به مجموعه اداره می‌شوند.
از دیگر برنامه‌های اعلام‌شده، تداوم واگذاری سهام تودلی شرکت سایپا در چارچوب ماده۲۸ دستورالعمل حاکمیت شرکتی است. این فرآیند از اسفند سال ۱۴۰۳ آغاز شده و در مرحله شناسایی خریداران بالقوه قرار دارد. پس از افزایش سرمایه شرکت، فراخوان عمومی برای شناسایی متقاضیان منتشر شده و اکنون مراحل کارشناسی و هماهنگی با نهادهای نظارتی در حال پیگیری است. هدف نهایی این واگذاری، تجمیع و فروش بلوک مدیریتی حدود ۴۱درصد از سهام سایپاست.
در زمینه مدیریت ریسک، شرکت قصد دارد پرتفوی خود را با افزایش سهم دارایی‌های کم‌ریسک، از نوسانات شدید بازار مصون نگه دارد. مولدسازی دارایی‌های ملکی، به ویژه با هدف افزایش نقدشوندگی و ارزش‌افزوده، در دستور کار قرار گرفته است. زمین‌های ایزدشهر، کمال‌شهر و مجتمع مسکونی خاوران ازجمله املاکی هستند که با اقدامات حقوقی و کارشناسی در مسیر سنددار شدن، فروش یا تبدیل به دارایی مولد قرار دارند. به طور خاص درباره زمین ایزدشهر، مذاکراتی با کارشناسان خبره برای دریافت سند تک‌برگ در حال انجام است و پس از نهایی‌شدن آن، احتمال تغییر کاربری یا مشارکت در ساخت مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
از سوی دیگر، موضوع عرضه اولیه شرکت سرمایه‌گذاری کارکنان سایپا (سمیکو) نیز به‌عنوان یکی از گزینه‌های افزایش ارزش برای وساپا مطرح شد. این شرکت به‌واسطه دارایی‌های باارزش خود، پتانسیل بالایی برای ورود به بازار سرمایه دارد و مجمع عمومی آن، تکلیف عرضه را تصویب کرده است. در نهایت صورت‌های مالی شرکت تصویب شد و به ازای هر سهم ۲۸ریال سود تقسیم شد.
