رالی یا ریزش؟
جهان صنعت– بازار جهانی نفت دوباره روی خط داغ افتاد؛ از سیگنال کاهش نرخ بهره در آمریکا تا حملات پهپادی اوکراین به زیرساخت‌های انرژی روسیه، همه دست‌به‌دست هم داده‌اند تا قیمت طلای سیاه در آستانه جهش تازه‌ای قرار گیرد. هرچند این تصویری کلی از نمای بازار نفت را نشان می‌دهد اما در لایه‌های پایین‌تر این بازار، اتفاق‌هایی در حال رخ‌دادن است که ممکن است پیش‌بینی‌های افزایش قیمت را به‌طور کلی تغییر دهد.
تصویر اول مربوط به تشدید جنگ میان روسیه و اوکراین است که گمانه‌زنی‌ها در بازار نفت را تغییر داده است درحالی‌که تحلیلگران امیدوار بودند که نشست آلاسکا بین آمریکا و روسیه به آتش‌بس میان روسیه و اوکراین بینجامد، این اتفاق نیفتاد که هیچ؛ به تشدید حملات دو کشور هم منجر شد. از روز یکشنبه حملات اوکراین به پایگاه‌های انرژی روسیه افزایش یافته و نگرانی‌ها نسبت‌به احتمال اختلال در عرضه نفت این صادرکننده بزرگ را بیشتر کرده است. مقامات روسی گفته‌اند که اوکراین روز یکشنبه، حمله پهپادی به روسیه انجام داده که موجب کاهش شدید ظرفیت یک رآکتور در یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های هسته‌ای روسیه شده و آتش‌سوزی بزرگی در ترمینال صادرات سوخت اوست-لوگا رخ داده است. به علاوه آتش‌سوزی در پالایشگاه نووشاختینسک روسیه بر اثر حمله پهپاد اوکراینی باعث شد این پالایشگاه که عمدتا صادرکننده نفت است و ظرفیت سالانه آن ۵میلیون تن نفت معادل حدود ۱۰۰هزار بشکه در روز است، همچنان در آتش بسوزد.
تصویر دوم از یک سمپوزیوم اقتصادی نشات می‌گیرد زیرا بازار نفت علاوه‌بر تحولات سیاسی، از تصمیم‌های اثرگذار اقتصادی هم تاثیر می‌گیرد. سمپوزیوم جکسون هول که اواخر هفته گذشته برگزار شد، نشست اقتصادی روسای بانک‌های مرکزی، وزرای دارایی، اقتصاددانان برجسته و فعالان بازارهای مالی جهان است که در منطقه کوهستانی و گردشگری جکسون هول در ایالت وایومینگ آمریکا هرسال برگزار می‌شود و خروجی آن همواره یکی از عوامل موثر بر بازارهای مالی دنیا از جمله نفت است.
در این نشست جروم پاول، رییس فدرال‌رزرو از کاهش نرخ بهره خبر داد و همین خبر بازار نفت را در مسیر افزایش قرار داد زیرا کاهش نرخ بهره بانکی آمریکا همواره باعث تضعیف دلار می‌شود و ضعف دلار عامل افزایش قیمت نفت است.
این پایان تحولات بازار نفت از ابتدای هفته نیست؛ حالا خبر می‌رسد که صندوق‌های پوشش ریسک در اقدامی کم‌سابقه خریدهای خود را به پایین‌ترین سطح در ۱۷سال اخیر رسانده‌اند؛ اتفاقی که نفت حالا میان آتش جنگ، بازی سیاست و سایه مازاد عرضه، روی خط باریکی از امید و هراس حرکت می‌کند.
وقتی بازار با هر خبر می‌لرزد
تحولات اخیر در عرصه ژئوپلیتیک، به‌ویژه حملات پهپادی اوکراین به زیرساخت‌های انرژی روسیه بار دیگر نشان داد که بازار نفت به‌شدت تحت‌تاثیر ریسک‌های سیاسی و امنیتی قرار دارد.
تونی سیکامور تحلیلگر بازار IG، در این رابطه به رویترز گفته است: «با توجه به موفقیت اوکراین در هدف‌گیری زیرساخت‌های نفتی روسیه، ریسک‌های بازار نفت به‌سمت افزایش قیمت‌ها متمایل شده‌اند.
همزمان با شعله‌ور شدن تاسیسات روسیه، از پشت میز مذاکره هم خبرهایی رسید. جی.دی. ونس، معاون رییس‌جمهور آمریکا گفت که روسیه «امتیازات قابل‌توجهی» برای رسیدن به صلح داده است. او مدعی شد مسکو پذیرفته که نمی‌تواند دولت دست‌نشانده‌ای در کی‌یف روی کار بیاورد و همچنین به تضمین‌های مربوط به تمامیت ارضی اوکراین اذعان کرده است.
با وجود این اظهارات مثبت رییس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، رویکرد سخت‌گیرانه‌تری داشت. او تهدید کرد: اگر ظرف دو هفته آینده پیشرفتی در مذاکرات دیده نشود، واشنگتن تحریم‌های تازه‌ای علیه روسیه اعمال خواهد کرد. این تهدید در حالی مطرح می‌شود که بازار جهانی نفت هنوز خاطره فشار تحریم‌های گذشته علیه انرژی روسیه را فراموش نکرده است.
چنین اظهارات متناقضی از کاخ سفید، به‌جای اطمینان‌بخشی، بیشتر بر دامنه ابهام افزوده است. برای بازار نفت، این یعنی ریسک‌های دوطرفه: هم احتمال کاهش تنش و افت قیمت‌ها وجود دارد و هم امکان تشدید فشارها و جهش قیمتی.
همه خبرهای موثر بر بازار فقط سیاسی نیست. یک گزارش جدید از کمیسیون معاملات آتی کالاهای آمریکا (CFTC)به‌تازگی نشان می‌دهد که صندوق‌های پوشش ریسک(Hedge Funds) موقعیت‌های خرید خود در نفت‌خام را به پایین‌ترین سطح از اکتبر۲۰۰۸ رسانده‌اند.
صندوق‌های پوشش ریسک (Hedge Funds) موقعیت‌های خرید خود در بازار نفت خام را به پایین‌ترین سطح در ۱۷سال گذشته کاهش دادند. این اقدام پس از کاهش احتمال اعمال تحریم‌های جدید علیه نفت روسیه صورت گرفت و نگرانی‌ها درباره مازاد عرضه جهانی را دوباره زنده کرد.
طبق داده‌های کمیسیون معاملات آتی کالاهای ایالات‌متحده (CFTC)که توسط بلومبرگ گزارش شده، موقعیت خالص خرید مدیران سرمایه در قراردادهای آتی نفت وست‌تگزاس اینترمدیت(WTI) در هفته منتهی به سه‌شنبه با کاهش ۱۹۵۷۸واحد به ۲۹۶۸۶رسید؛ رقمی که کمترین سطح از اکتبر ۲۰۰۸ گزارش شده است.
این عدد به معنای عقب‌نشینی جدی سرمایه‌گذاران بزرگ از بازار نفت است. بلومبرگ در گزارشی می‌نویسد: «این روند نشان می‌دهد معامله‌گران حرفه‌ای نسبت‌به رشد پایدار قیمت نفت خوش‌بین نیستند.»
علت این بدبینی، ترکیبی از کاهش احتمال تحریم‌های شدید علیه روسیه و نگرانی از مازاد عرضه جهانی است. برخی نهادهای بین‌المللی پیش‌بینی کرده‌اند که در نیمه دوم سال، عرضه نفت از تقاضا پیشی بگیرد و همین امر باعث فشار نزولی بر قیمت‌ها شود.
به بیان دیگر درحالی‌که حوادث ژئوپلیتیکی نفت را صعودی می‌کند، رفتار بازیگران بزرگ بازار، سیگنال نزولی ارسال می‌کند.
میان امید و هراس؛ نفت در کوتاه‌مدت و میان‌مدت
اکنون پرسش اصلی این است: قیمت نفت در روزها و هفته‌های آینده افزایش می‌یابد یا کاهش؟ تحلیلگران دو سناریو در این‌باره پیش‌بینی می‌کنند. نخست سناریوی کوتاه‌مدت(چند روز تا چند هفته) است که براساس آن پیش‌بینی می‌شود احتمال نوسانات صعودی بالا برود. دلیل اصلی آن، تداوم حملات اوکراین به زیرساخت‌های روسیه و فضای داویش فدرال‌رزرو است. هر خبری درباره اختلال در عرضه، می‌تواند موجی صعودی ایجاد کند.
در سناریو میان‌مدت(چند ماه آینده)، چشم‌انداز چندان روشن نیست. اگر تحریم‌های تازه‌ای علیه روسیه اعمال نشود و روند آتش‌بس تقویت گردد، مازاد عرضه جهانی می‌تواند قیمت‌ها را پایین بکشد زیرا فروش گسترده موقعیت‌های خرید توسط صندوق‌های پوشش ریسک نیز نشان می‌دهد بخش بزرگی از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای روی سناریوی نزولی حساب کرده‌اند.
در واقع بازار نفت امروز در نقطه‌ای ایستاده است که سه نیرو از جهات مختلف آن را می‌کشند. از همه مهم‌تر سیاست پولی آمریکاست که با سیگنال کاهش نرخ بهره، وزنه‌ای برای رشد تقاضاست. پس از آن جنگ اوکراین و حملات پهپادی، عرضه را تهدید و ریسک‌های صعودی ایجاد می‌کند و در نهایت، رفتار صندوق‌های پوشش ریسک و نگرانی از مازاد عرضه، وزنه‌ای نزولی در برابر دو عامل قبلی است.
به همین دلیل نفت در کوتاه‌مدت می‌تواند شاهد جهش‌های مقطعی باشد اما برای ادامه مسیر صعودی نیازمند عوامل قوی‌تری است؛ از جمله تحریم‌های تازه یا اختلالات پایدار در عرضه. در غیر این صورت، مازاد عرضه و احتیاط سرمایه‌گذاران، احتمال افت قیمت را در ماه‌های آینده تقویت می‌کند.
