دوگانگی رشد و ارزش
جهان‌صنعت – بازار سرمایه در روز گذشته صحنه‌ای امیدوارکننده اما همچنان پرابهام را رقم زد. شاخص کل با رشد ۸۵/۱درصدی معادل ۴۵هزار و ۴۷۷واحد افزایش یافت و در نهایت به سطح ۲میلیون و ۴۹۹هزار و ۸۷۳واحد رسید. این صعود نشان می‌دهد که جریان عمومی بازار گرایش مثبتی را تجربه کرده است. شاخص کل هم‌وزن نیز همراهی کرد و با رشد ۰۳/۱درصدی معادل ۷۸۳۲واحد در ارتفاع ۷۶۷هزار و ۵۱۲ واحد ایستاد؛ عددی که بیانگر بهبود نسبی در کلیت بازار و افزایش قیمت سهام در اغلب صنایع بود.
با وجود رشد شاخص‌ها ارزش معاملات سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی تنها ۲۷۳۶میلیارد تومان گزارش شد؛ رقمی که همچنان پایین و غیرقابل مقایسه با دوران پررونق بازار است. این موضوع نشان می‌دهد که نقدینگی ورودی هنوز در سطحی نیست که بتواند روند صعودی پرقدرتی ایجاد کند و اعتماد عمومی سرمایه‌گذاران نیازمند زمان و محرک‌های بنیادی بیشتری است.
در بخش جریان نقدینگی، نسبت قدرت خرید به فروش روی عدد ۸۵/۱ قرار گرفت و ورود ۷۴۶میلیارد تومان پول حقیقی به بازار مشاهده شد. این اتفاق در کنار خروج ۴۹۰میلیارد تومان پول از صندوق‌های درآمد ثابت، نشانه‌ای است از تغییر تدریجی نگاه سرمایه‌گذاران به سمت سهام و می‌تواند به‌عنوان روزنه‌ای برای شروع یک روند صعودی تفسیر شود. از حیث عملکرد نمادها، ۴۵۱نماد توانستند در بازه مثبت ۲ تا مثبت ۳درصد افزایش قیمت داشته باشند و در مجموع ۷۹درصد نمادهای بازار در محدوده مثبت معاملات خود را به پایان رساندند. این گستردگی در رشد، حاکی از آن است که حرکت بازار محدود به چند سهم شاخص‌ساز نبوده و کلیت صنایع از موج مثبت بهره‌مند شدند.
با این حال در پایان معاملات تعادل میان صف‌های خریدوفروش چندان مطلوب نبود. ۲۷۱۸میلیارد تومان پول در صف‌های فروش باقی ماند، در حالی که تنها ۱۶۲۹میلیارد تومان در صف‌های خرید قفل شد. این اختلاف نشان می‌دهد که هرچند تمایل به خرید افزایش یافته اما فشار فروش همچنان در بازار وجود دارد و ریسک تداوم عرضه‌ها نباید نادیده گرفته شود.
به طور کلی معاملات روز گذشته تصویری دوگانه ارائه کرد: از یک‌سو رشد شاخص‌ها، ورود پول حقیقی و سبز بودن اکثریت نمادها نشانه‌ای از بهبود است اما از سوی دیگر ارزش معاملات پایین و تداوم صف‌های فروش هشدار می‌دهد که مسیر صعودی بازار هنوز شکننده است و به حمایت مداوم نیاز دارد.
چرا بر ارزش معاملات تاکید داریم؟
در تیرماه ۱۴۰۴ یکی از نکات مهم در مقایسه فعالیت‌های مالی کشور، نسبت ارزش معاملات بازار سرمایه به ارزش تراکنش‌های شاپرک بود که به عدد قابل‌توجه ۲۷درصد رسید. این نسبت در خردادماه تنها ۲۳درصد بود و جهش ۴واحد‌درصدی آن، نشان‌دهنده تحرک دوباره سرمایه در بورس و فرابورس است. این رشد نه صرفا نتیجه عملکرد درونی بازار سرمایه، بلکه ترکیبی از عوامل بیرونی و شرایط اقتصاد کلان بود.
بازگشایی بازار پس از وقفه ناشی از جنگ و اعمال محدودیت‌های معاملاتی یکی از محرک‌های اصلی این رشد به‌شمار می‌رود. با بازگشت آرامش به آسمان کشور و حفظ آتش‌بس توسط طرفین درگیری، معاملات سهام با حجم بالاتری دنبال شد چراکه ورود خریدهای حمایتی از سوی بازیگران حقوقی و نهادهای سیاستگذار نیز به افزایش گردش مالی بازار کمک کرد و بخشی از نقدشوندگی از دست رفته را ممکن کرد.
ارزش معاملات یکی از شاخص‌های کلیدی در تحلیل بازار سهام است و توجه به آن می‌تواند تصویر روشنی از وضعیت واقعی بازار ارائه دهد. این متغیر به روشنی نشان می‌دهد که چه میزان پول در یک روز معاملاتی میان خریداران و فروشندگان جابه‌جا شده است، بنابراین میزان مشارکت سرمایه‌گذاران و جریان نقدینگی در بازار را آشکار می‌کند. هرچه ارزش معاملات بالاتر باشد، نشان‌دهنده حضور فعال‌تر سرمایه‌گذاران و قدرت نقدشوندگی بیشتر بازار است.
زمانی که شاخص‌های قیمتی رشد می‌کنند اما ارزش معاملات پایین است. می‌توان گفت این رشد از پشتوانه کافی برخوردار نیست و احتمال بازگشت قیمت‌ها وجود دارد.
به طور کلی، ارزش معاملات را می‌توان دماسنج واقعی بازار دانست. توجه به این شاخص در کنار سایر متغیرها مانند روند قیمت، شاخص کل و رفتار گروه‌های بزرگ به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصویر دقیق‌تری از وضعیت بازار داشته باشند و تصمیمات خود را برپایه داده‌های معتبرتر اتخاذ کنند.
آتش جنگ بر دامن بانکی‌ها
در دو ماه گذشته صنعت بانکداری در بازار سرمایه یکی از پرریسک‌ترین و پرچالش‌ترین دوره‌های خود را تجربه کرده است. بررسی عملکرد نمادهای بانکی نشان می‌دهد که بخش بزرگی از این گروه تحت‌فشار فروش‌های سنگین قرار گرفته و افت‌های غیرقابل انکاری را ثبت کرده است. در همین حال، شرایط ژئوپلیتیکی منطقه و جنگ ۱۲روزه میان ایران و رژیم صهیونی بر شدت نوسانات دامن زده و روند معاملاتی بانک‌ها را بیش از پیش در معرض فشار روانی و خروج نقدینگی قرار داده است.
آمارها حکایت از سقوط قابل‌توجه در سهام چهار بانک بزرگ کشور دارند. نماد وتجارت با افتی معادل ۳۸درصد، بیشترین ریزش را در میان هم‌گروهی‌های خود به ثبت رسانده است. پس از آن بانک وبصادر با کاهش ۳۴درصدی و بانک وپارس با افت ۳۳درصدی در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. همچنین وبملت نیز با ثبت زیانی معادل ۳۱درصد، در فهرست نمادهایی قرار گرفت که بخش زیادی از ارزش بازار خود را در فاصله کوتاهی از دست داده‌اند. این افت‌های متوالی را نمی‌توان صرفا به عوامل داخلی مانند سیاست‌های اعتباری یا وضعیت ترازنامه‌ها نسبت داد بلکه سایه سنگین جنگ اخیر و نگرانی سرمایه‌گذاران از آینده مبادلات بانکی و فشارهای بین‌المللی به‌طور مستقیم بر ارزشگذاری این نمادها تاثیر گذاشته است.
با وجود این فضای منفی، برخی بانک‌ها توانسته‌اند مسیر متفاوتی را تجربه کنند. نماد بانک وپاسار طی این دوره با رشد ۹درصدی همراه شده است. در همین راستا وشهر نیز عملکردی قابل قبول داشت و با رشد ۱۱درصدی در دو ماه اخیر، جزو معدود نمادهای بانکی بود که به سهامداران خود بازدهی مثبت داد. این رشدها نشان می‌دهد که بازار حتی در شرایط بحرانی نیز سهامی که پتانسیل رشد دارد را می‌شناسد.
ریسک‌گریزهای پرتوان
عملکرد صندوق‌های درآمد ثابت در سال ۱۴۰۴ بار دیگر نشان داد که این ابزارهای مالی، همچنان یکی از گزینه‌های مطمئن برای سرمایه‌گذارانی هستند که به دنبال بازدهی پایدار با ریسک حداقلی در کشوری با ریسک‌های بالا هستند. بررسی بازدهی ۱۰صندوق بزرگ بازار براساس خالص ارزش دارایی‌ها از ابتدای سال تا روز گذشته حاکی از آن است که رقابت نزدیکی میان این صندوق‌ها وجود داشته و اختلاف بازدهی آنها چندان زیاد نبوده است.
در صدر این فهرست، صندوق درآمد ثابت کیان با ثبت بازدهی ۹/۱۲درصدی قرار گرفته است. پس از آن سه صندوق کارا، لبخند و سپر همگی با بازدهی ۸/۱۲درصدی در جایگاه دوم ایستاده‌اند و نشان داده‌اند که توانسته‌اند عملکردی مشابه و قابل اتکا ارائه دهند. در ادامه صندوق‌های یاقوت و افران هرکدام با ۶/۱۲درصد بازدهی، جزو گزینه‌های برتر برای سرمایه‌گذاران با رویکرد محافظه‌کارانه محسوب می‌شوند.
صندوق فیروزه نیز با ثبت بازدهی ۵/۱۲درصدی فاصله چندانی با رقبای خود ندارد و پس از آن، صندوق اعتماد با بازدهی ۴/۱۲درصدی در رتبه‌های بعدی قرار گرفته است. صندوق آوند با ۲/۱۲درصد بازدهی نیز توانسته جایگاه خود را در میان ۱۰صندوق برتر تثبیت کند. در این میان تنها صندوق سپیدما با بازدهی ۱/۱۱درصدی پایین‌تر از سایرین قرار دارد و اختلاف نسبتا محسوسی با صندوق‌های صدرنشین دارد.
به طور کلی بررسی این آمار نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت در سال جاری بازدهی نسبتا یکنواختی داشته و میانگین آن در محدوده ۱۲درصد نوسان کرده است. این میزان هرچند کمتر از بازدهی بالقوه بازار سهام است اما برای کسانی که به دنبال آرامش خاطر و جریان نقدی منظم هستند، همچنان جذابیت بالایی دارد.
