دستگاه‌هایی که مانع می‌تراشند
جهان‌صنعت– درحالی‌که دولت توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر را در اولویت قرار داده است، کندی در مسیر اجرای این طرح باعث شده تا سرمایه‌گذاران و متقاضیان مشارکت در این طرح با بوروکراسی دولتی و ناهماهنگی بین دستگاه‌ها مواجه شوند؛ ناهماهنگی‌ای که بنابه گفته مصطفی پوردهقان، عضو هیات‌رییسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس و نماینده مردم یزد از سوی وزارت صمت و بانک مرکزی ایجاد شده است.
تصمیم دولت چهاردهم در مواجهه با بحران برق که هرسال هم در حال افزایش است، علاوه‌بر تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام صنعت برق، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر بر پایه خورشید و باد است که از سال گذشته سرعت گرفته است. برنامه دولت این است که دست‌کم ۱۰مگاوات برق تا سال آینده از محل انرژی‌های تجدیدپذیر به‌خصوص نیروگاه‌های خورشیدی به شبکه برق کشور اضافه شود؛ تصمیمی که بر پایه آن قوانین تازه‌ای به نگارش درآمده و صندوق توسعه ملی هم برای تامین منابع مالی این پروژه همراه شده است اما با وجود حمایت‌های سنگین دولت برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، بازهم سرمایه‌گذاران و متقاضیان مشارکت در این طرح‌ها با مشکلات بزرگی مواجه شده‌اند.
یکی از مشکلات عمده در توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، کمبود تجهیزات کلیدی مانند اینورترهاست. این تجهیزات که برای تبدیل جریان مستقیم به متناوب ضروری هستند، در داخل کشور به میزان کافی تولید نمی‌شوند و واردات آنها با مشکلاتی مواجه است. این کمبود باعث افزایش هزینه‌های پروژه‌ها و تاخیر در اجرای آنها می‌شود. دستگاه‌هایی مانند وزارت نیرو، صنعت، معدون و تجارت، بانک مرکزی و سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی ایران مسولیت سیاستگذاری و نظارت بر اجرای طرح انرژی‌های تجدیدپذیر هستند. با این حال برخی تصمیمات و سیاست‌های اجرایی این دستگاه‌ها، مانند طولانی بودن فرآیند صدور مجوزها و عدم هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف باعث ایجاد موانع اضافی در مسیر توسعه نیروگاه‌های خورشیدی شده است.
طی ماه‌های گذشته گزارش‌هایی از دپوی طولانی‌مدت تجهیزات نیروگاه‌های خورشیدی در گمرک منتشر شد که البته با دستور رییس‌جمهور قرار شده است که وزارتخانه‌های صمت و نیرو، فرآیند ترخیص تجهیزات خورشیدی با کمترین بوروکراسی و در مسیر سبز گمرکی انجام دهند.
واردات پهپاد به‌جای پنل خورشیدی!
هوا که خنک می‌شود و مصرف برق کاهش می‌یابد، سرعت توسعه پروژه‌های برقی هم کم می‌شود. این در حالی است که خروج بحران برق از فوریت‌های کشور به بهانه کم شدن تقاضا، چشم‌انداز ابربحران را بیش از پیش تقویت می‌کند. اگرچه محول کردن حل مشکلات به بعد، رویه حاکم بر دولت‌های گذشته هم بوده اما امسال زیان ناشی از قطع برق رکورد سال‌های قبل را زد. عددهای این زیان آنقدر بزرگ است که در هر صنعت رکورد تاریخی محسوب می‌شود.
مصطفی پوردهقان درباره دلایل کندی توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: برای اینکه استفاده از انرژی خورشیدی در کشور گسترش پیدا کند، متاسفانه ما در مسیر اجرا با ناهماهنگی‌های زیادی روبه‌رو بودیم. چند دلیل اصلی برای این وضعیت وجود دارد. اول اینکه، در مقطعی از زمان به‌دلیل برخی ناامنی‌ها و گزارش‌هایی که از تخلفات در روند واردات پنل‌ها رسیده بود، نگرانی‌هایی در مورد سوء‌استفاده از این تجهیزات مطرح شد. از جمله گزارش شد که در لابه‌لای واردات پنل‌های خورشیدی، اتفاقات تلخی هم افتاده که از جمله آن واردات پهپادها و مسائل امنیتی دیگر بود. این موضوع باعث شد حساسیت‌ها نسبت‌به این بخش بالا برود.
وی افزود: دلیل دوم در کندی توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، نحوه عملکرد دولت است. جالب است که خود دولت هم از این وضعیت انتقاد می‌کند. به‌عنوان نمونه آقای رییس‌جمهور به صراحت مطرح کرده که چرا واردات پنل‌های خورشیدی با چنین مشکلاتی مواجه است درحالی‌که دستگاه‌های اجرایی خودِ دولت از جمله گمرک، وزارت صمت و بانک مرکزی نیز در همین روند نقش داشته‌اند.
پوردهقان با بیان اینکه هفته آینده در کمیسیون صنایع، جلسه‌ای برای بررسی موانع پیش‌روی این طرح برگزار خواهد شد، افزود: تصمیم داریم که چالش‌های این طرح را مجدد بررسی کنیم. قرار است ریسک‌های مرتبط را به‌‌صورت دقیق مرور کرده و از دستگاه‌های ذی‌ربط دعوت خواهیم کرد تا نحوه اجرای کار را توضیح دهند.
او افزود: اگر دولت هدف‌گذاری کرده که ۱۰مگاوات از برق کشور از طریق انرژی خورشیدی تامین شود، باید تسهیلات و حمایت‌های لازم را در مسیر توسعه این بخش فراهم کند. در غیر این صورت سال آینده هم مردم باید همان مشکلات و فشارهایی را تحمل کنند که امسال تجربه کردند.
پوردهقان در پاسخ به این سوال که قرار بر این بود که معاونت انرژی در دولت تشکیل تا همه اختلاف‌نظرها و ناهماهنگی‌ها در این حوزه حل‌وفصل شود، چرا این موضوع به تاخیر افتاده است، گفت: متاسفانه با وجود گذشت بیش از یک‌سال از زمان تعیین‌شده، هنوز این معاونت به‌‌صورت رسمی تشکیل نشده و جلسات آن برگزار نشده است. در نتیجه بسیاری از بخش‌ها و دستگاه‌های مرتبط همچنان بلاتکلیف مانده‌اند و علت این تعلل هم به‌‌درستی مشخص نیست.
او افزود: من به صورت شخصی پیگیر موضوع بوده‌ام و نظرات مشورتی خود را هم به دولت منتقل کرده‌ام اما به نظر می‌رسد که یا این پیشنهادها مورد پذیرش دولت قرار نگرفته، یا در عمل از سوی برخی دستگاه‌ها – از جمله وزارت نیرو – همکاری لازم صورت نمی‌گیرد.
بانک مرکزی تکلیف را روشن نمی‌کند
عضو هیات‌رییسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان اینکه مساله اصلی این است که دولت به ویژه بانک مرکزی، هنوز تکلیف خود را با موضوع انرژی روشن نکرده است، یادآور شد: در آخرین جلسه‌ای که با حضور آقای دکتر فرزین داشتیم هم به‌صراحت مطرح شد که باید مشخص شود آیا تامین انرژی برای دولت اولویت نخست است یا خیر.
او افزود: وقتی پاسخ این است که «فعلا ارز در اختیار این بخش قرار نمی‌گیرد» یا «فعلا تمرکز بر مسائل معیشتی است» یعنی عملا حوزه انرژی در اولویت قرار ندارد. همین رویکرد باعث شده روند توسعه پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، ازجمله خورشیدی کند و پرچالش باشد. درواقع خروجی کار نشان می‌دهد که اولویت اصلی دستگاه‌های دولتی حل ناترازی انرژی نیست و این یعنی اینکه سال آینده هم قرار است همین مشکلات تکرار شود.
پوردهقان همچنین گفت: در دو هفته آینده، در کمیسیون صنایع، جلسه‌ای با حضور دستگاه‌های اجرایی مرتبط برگزار خواهیم کرد تا این موضوع را به صورت شفاف بررسی کنیم. ما از دولت خواهیم خواست که موضع خود را به طور رسمی اعلام کند: آیا تامین انرژی و رفع ناترازی برق واقعا اولویت دارد یا خیر؟
او افزود: اگر دولت خود را متعهد به حل مساله ناترازی انرژی بداند، باید این را در عمل هم نشان دهد. در غیر این صورت، با همین روند کند و تصمیم‌گیری‌های ناهماهنگ، در آینده نزدیک با مشکلات جدی‌تری در حوزه تولید و تامین برق روبه‌رو خواهیم شد. البته باید تاکید کنم که اتکای کامل به انرژی خورشیدی برای رفع ناترازی برق، به‌تنهایی راه‌حل قطعی نیست اما با توجه به اصرار دولت بر توسعه این حوزه، انتظار می‌رود که حداقل در مسیر اجرای آن، هماهنگی و حمایت بیشتری صورت گیرد.
نماینده مردم یزد در واکنش به این سوال که به‌نظر می‌رسد با نزدیک شدن به فصل زمستان، آقایان دوباره درگیر مسائل مربوط به حوزه خود خواهند شد و چرا؟ گفت: ان‌شاءالله یادآوری لازم را انجام خواهیم داد چون در نهایت در فصل زمستان همه ما درگیر همین چالش‌ها هستیم و مشکلات انرژی به صورت مشترک همه بخش‌ها را درگیر می‌کند.
