ثبت ۲چهره عرفان و فلسفه ایران در فهرست یونسکو
جهان‌صنعت– دو چهره برجسته عرفان و فلسفه ایران، بایزید بسطامی و علامه طباطبایی در فهرست جهانی بزرگداشت‌های یونسکو برای دوره ۲۰۲۶تا۲۰۲۷ قرار گرفتند.
این ثبت به پیشنهاد کمیسیون ملی یونسکو در ایران و با تصویب کنفرانس عمومی یونسکو انجام شد. براساس مصوبه این سازمان «هزاروصدوپنجاهمین سالگرد وفات بایزید بسطامی» به عنوان معلم عرفان اسلامی با حمایت ارمنستان، تاجیکستان و ترکیه و همچنین «صدمین سالگرد زندگی فعال علامه طباطبایی» با تاکید بر اثر ماندگار او «اصول فلسفه و روش رئالیسم» با حمایت جمهوری آذربایجان، عراق و پاکستان به ثبت رسیده است.
این تصمیم در دومین نشست کمیسیون روابط خارجی یونسکو و در چهل‌وسومین کنفرانس عمومی یونسکو در شهر سمرقند اتخاذ شد. در این برنامه حسین سیمایی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رییس کمیسیون ملی یونسکو در ایران و حسن فرطوسی، دبیرکل کمیسیون ملی حضور داشتند.
کمیسیون ملی یونسکو در ایران اعلام کرد که به منظور تجلیل از این دو چهره ماندگار رویدادهای فرهنگی و علمی در سطح ملی و بین‌المللی برگزار خواهد شد.
در طرح پیشنهادی این کمیسیون درباره علامه طباطبایی آمده است: «علامه طباطبایی با وجود پرورش در محیطی سنتی در فلسفه بر عقل و استدلال تاکید داشت و با نگاهی خلاقانه و فراملی به فلسفه اسلامی پرداخت. اثر برجسته او «اصول فلسفه و روش رئالیسم» شامل ۱۴مقاله فلسفی بوده که در آن پیوندی میان فلسفه اسلامی و فلسفه جدید غربی برقرار شده است. این اثر یکی از گام‌های مهم در ایجاد گفت‌وگو میان اندیشه شرقی و غربی به‌شمار می‌آید.»
در ادامه این طرح تاکید شده است: «علامه طباطبایی پلی میان فلسفه اسلامی و فلسفه غربی ساخت و با رویکردی تطبیقی و گفت‌وگومحور زمینه فهم متقابل میان فرهنگ‌ها را فراهم کرد. دیدارها و گفت‌وگوهای او با فیلسوف فرانسوی، هانری کربن نقشی تعیین‌کننده در معرفی اندیشه‌های اسلامی در محافل فلسفی غرب داشت. او نه‌تنها از بزرگ‌ترین مفسران قرآن‌کریم بوده بلکه چهره‌ای جهانی و میان‌فرهنگی در فلسفه به‌شمار می‌آید که اندیشه‌اش بر گفت‌وگو، عقلانیت و پیوند فرهنگ‌ها استوار است؛ مفاهیمی که امروزه نیز در فلسفه و روابط فرهنگی بین‌الملل جایگاهی ویژه دارند.»
در معرفی بایزید بسطامی نیز در طرح پیشنهادی کمیسیون ملی یونسکو در ایران آمده است: «بایزید بسطامی(ابویزید طیفور بن عیسی متولد حدود۱۸۰هجری/ ۸۰۳میلادی در بسطام سمنان) از بزرگ‌ترین عارفان و پیشگامان تصوف ایرانی بوده که به سبب جایگاه والایش در عرفان اسلامی به لقب «سلطان‌العارفین» شهرت یافته است. او عمر خود را صرف گسترش دانش، اخلاق و سلوک معنوی کرده و شاگردان بسیاری از سرزمین‌های مختلف همچون ایران، عراق، هند، ترکیه و آسیای میانه پرورش داد.»
در ادامه آمده است:«بایزید در آموزه‌های خود بر عشق به انسان‌ها، احترام به طبیعت و ارزش علم و دانایی تاکید داشت. او دانش را زیباترین موهبت الهی دانسته و باور داشت انسان باید در سراسر زندگی در حال آموختن یا آموزش دادن باشد؛ دیدگاهی که با مفهوم «یادگیری مادام‌العمر» مورد تاکید یونسکو همخوانی دارد. اندیشه‌های بایزید الهام‌بخش بزرگانی چون خواجه عبدالله انصاری، شیخ ابوالحسن خرقانی، عطار نیشابوری، مولانا، سعدی و حافظ بوده و در شکل‌گیری عرفان عاشقانه ایرانی نقشی اساسی ایفا کرده است.»
در این طرح اهمیت بایزید بسطامی نه‌تنها در پایه‌گذاری مکتب عرفان ایرانی بلکه در نگاه انسانی و جهانی او به علم، صلح و همزیستی دانسته شده است:
«او علم و معرفت را راهی برای رشد درونی، توسعه انسانی و ایجاد جامعه‌ای عادل و آرام می‌دانست. دیدگاهش درباره هماهنگی انسان با طبیعت نیز با اصول توسعه پایدار در عصر حاضر هم‌راستاست. به‌اختصار بایزید بسطامی را می‌توان عارفی جهانی و پیشرو دانست که اندیشه‌هایش درباره عشق، دانش و همزیستی حتی پس از گذشت بیش از هزارسال همچنان برای جهان امروز الهام‌بخش است.»
در بخش پایانی مصوبه یونسکو از نقش موثر جمهوری اسلامی ایران در ثبت بزرگداشت سه‌تن دیگر از مشاهیر جهان اسلام و ایران فرهنگی نیز یاد شده است؛ ازجمله «رابعه بلخی» به پیشنهاد مشترک تاجیکستان و ایران، «آیت‌الله محمدباقر صدر» از عراق و «باکی» شاعر ترکیه‌ای.
طبق این مصوبه هزاروپنجاهمین سالگرد تولد رابعه بلخی(۹۷۶میلادی) به پیشنهاد مشترک تاجیکستان، افغانستان و ایران (با حمایت بلاروس و قرقیزستان)، پنجاهمین سالگرد کتاب «مبانی منطقی استقراء» اثر آیت‌الله العظمی سید محمدباقر صدر (۱۹۷۶) به پیشنهاد عراق و با حمایت کشورهایی از جمله ایران، ژاپن، هند و روسیه و همچنین پانصدمین سالگرد تولد باکی، شاعر ترکیه‌ای با حمایت مقدونیه شمالی و ایران در فهرست بزرگداشت‌های یونسکو ثبت شد.
