تیشه ناترازی بر ریشه صنعت نساجی
سارا اصغری – ناترازی‌های انرژی طی سال‌های گذشته تمام واحدهای صنعتی در کشور را متاثر از خود کرده است اما در این میان برخی صنایع انرژی‌بر به‌شمار می‌روند و برخی صنایع نیز انرژی کمتری مصرف می‌کنند اما گویی این موضوع چندان فرقی ندارد و حتی صنایعی که انرژی کمتری نیز استفاده می‌کنند به همان نسبت از ناترازی انرژی رنج می‌برند؛ در این میان صنعت نساجی جزو صنایعی به‌شمار می‌رود که باوجود مصرف کمتری از انرژی و برق اما از خاموشی به همان نسبت بی‌نصیب نمانده و همین امر سبب شده که واحدهای تولیدی در این صنعت با ظرفیتی بین ۶۰ تا ۹۰درصد کار کنند؛ این در حالی است که صنعت نساجی جزو صنایع اشتغالزا به‌شمار می‌رود که گردش مالی ۱۰میلیارد دلاری به خود اختصاص داده است.
سیدشجاع‌الدین امامی‌رئوف، دبیر انجمن صنایع نساجی ایران در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» درباره جایگاه و ارزش صنعت نساجی در ایران عنوان کرد: در صنعت نساجی ارزش‌افزوده بالایی وجود دارد و یکی از مزیت‌های این صنعت، اشتغالزایی بالای آن به‌شمار می‌رود که با سرمایه‌گذاری سرانه کمتر نسبت‌به صنایع بزرگ قادر به ایجاد اشتغالزایی بیشتری است. یکی دیگر از ویژگی‌های مهم این صنعت پراکندگی آن در سراسر کشور است که به همان نسبت نیز در سراسر کشور اشتغالزایی ایجاد خواهد کرد.
ارزش صنعت نساجی
امامی‌رئوف با تاکید بر این موضوع که بالای ۹۸درصد صنعت نساجی متعلق به بخش‌خصوصی است، خاطرنشان کرد: صنعت نساجی در واقع یکی از صنایع موفق در بخش‌خصوصی به حساب می‌آید که مصرف‌کننده نهایی آن نیز مردم هستند. ارزش بازار صنعت نساجی ایران حدود ۱۰میلیارد دلار برآورد شده است، با حدود ۶هزار واحد صنعتی که زمینه اشتغال مستقیم برای حدود یک‌میلیون نفر را فراهم آورده است. در بخش پوشاک، حدود ۲۴۰هزار واحد صنفی تولیدی و توزیعی فعالیت دارند. ظرفیت تولید این واحدها بسته به شرایط، متفاوت است؛ برای نمونه در سال‌های گذشته، به‌دلیل قطعی برق، برخی واحدها با ظرفیت ۶۰ تا ۹۰درصد کار می‌کردند؛ در یک‌سال اخیر، مشکلاتی مانند قطعی برق و تامین مواد اولیه، باعث کاهش ظرفیت تولید واحدهای نساجی شده است.
ناترازی انرژی؛ چالش کلان صنعت نساجی
امامی‌رئوف در ادامه با تاکید بر این موضوع که یکی از چالش‌های کلان صنعت نساجی، ناترازی انرژی است، ادامه داد: به نسبت سایر صنایع در کشور مصرف برق و گاز در صنعت نساجی پایین است اما قطعی‌های مکرر برق در سال‌های اخیر خسارات بسیاری به واحدهای تولیدی وارد کرده است. فرآیندهای تولید پیوسته، مانند ذوب پلی‌استر، ریسندگی و رنگرزی، در صورت قطع برق، دچار مشکل می‌شوند و پس از وصل مجدد، باید دستگاه‌ها دوباره گرم و راه‌اندازی شوند که این امر منجربه افزایش ضایعات، استهلاک ماشین‌آلات و کاهش راندمان خط تولید می‌شود در نتیجه، واحدهای تولیدی مجبور به سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، ژنراتورها و سوخت‌های فسیلی شده‌اند اما این اقدامات نیز با چالش‌هایی مانند عدم تعهد دولت در اجرای پروژه‌های خورشیدی و تامین انرژی پایدار مواجه است.
دبیر انجمن صنایع نساجی ایران در ادامه با اشاره به افزایش تعرفه‌های برق یادآور شد: همچنین تعرفه‌های برق، گاز و آب و افزایش ناگهانی و ناشفاف این هزینه‌ها، فشار بسیاری بر واحدهای صنعتی وارد می‌کند. در سال‌های اخیر، تعرفه‌های جدید وزارت نیرو، هزینه‌های انرژی را برای واحدهای نساجی افزایش داده است، درحالی‌که این صنعت، به‌دلیل ماهیت کوچک بودن، مصرف انرژی زیادی ندارد اما قطعی‌های برق خسارات زیادی به تجهیزات و فرآیندهای تولید وارد می‌کند. هزینه‌های مربوط به قطعی برق، شامل استهلاک ماشین‌آلات و افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری، از جمله مشکلات جدی است که نیازمند سیاستگذاری و مدیریت بهتر در تامین انرژی است.
تامین زیرساخت وظیفه دولت است
امامی‌رئوف در ادامه با تاکید بر این امر که این حق بخش‌خصوصی است که در ازای مالیاتی که دریافت می‌کند، توقع خدمات زیرساختی نیز داشته باشد، تصریح کرد: این در حالی است که صنعت نساجی، به ذات صنعت پرمصرفی در زمینه انرژی محسوب نمی‌شود، یعنی نسبت به خیلی از صنایع بزرگ ما صنعت نساجی به‌لحاظ ماهیت صنایع کوچک به‌شمار می‌رود و برق و انرژی بالایی نیز مصرف نمی‌کند اما قطعی‌های مکرر برق در واحدهای نساجی سبب خسارت‌های بسیاری به این واحدها می‌شود. برای نمونه یکی از واحدهای تولید الیاف، مواد داخل مخزن را زمانی که تبدیل به الیاف می‌کند، اگر با قطعی برق مواجه شود، تمام این فرآیند دچار اختلال می‌شود و این مواد از بین می‌رود. زمانی که برق وصل می‌شود دستگاه نیاز به گرم شدن دارد و این فرآیند که به‌صورت مداوم خاموش و روش شود، تمام خط تولید را به هم می‌زند؛ از همین‌رو قطعی برق تنها سبب کاهش میزان تولید نمی‌شود بلکه سبب استهلاک زودهنگام برای خطوط تولید می‌شود.
وی با اشاره به این موضوع که در راستای تامین برق برخی واحدهای تولیدی اقدام به سرمایه‌گذاری روی انرژی‌های تجدیدپذیر کردند و برخی از آنها نیز روی خرید ژنراتور سرمایه‌گذاری انجام داده‌اند، گفت: اما هریک از این سرمایه‌گذاری‌ها نیز با چالش‌های خاص خود مواجه است. در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر واحدی که نیروگاه تجدیدپذیر ایجاد می‌کند، باید برق خود را تحویل شبکه سراسری و به عبارتی دولت دهد و به صلاحدید دولت ممکن است که برق واحدش در زمان پیک مصرف قطع نشود بنابراین هیچ تضمینی وجود ندارد که اگر یک واحدی اقدام به سرمایه‌گذاری در زمینه برق کرد، صد‌درصد مشمول قطعی برق نشود. یا در زمینه سرمایه‌گذاری ژنراتور تامین سوخت گازوئیل مطرح است که تامین آن برای واحدهایی که از این طریق بخواهند برق خود را تامین کنند با مشکل مواجه می‌شوند.
دبیر انجمن صنایع نساجی ایران در ادامه با اشاره به این موضوع که برخی واحدهای تولیدی در صنعت نساجی طی سالیان گذشته اقدام به طرح‌های توسعه‌ای و گسترش خود کرده‌اند که همین امر سبب سرمایه‌گذاری بیشتر و اشتغال بیشتر نیز خواهد شد، تصریح کرد: با اقدام به این سرمایه‌گذاری‌های طبیعی است که میزان برق مورد نیاز این واحدها نیز بیشتر شده باشد اما همین واحدها به عنوان واحد پرمصرف شناخته می‌شوند و در زمان قطعی برق در اولویت خاموشی قرار می‌گیرند، درحالی‌که این واحد پرمصرف نیستند بلکه واحدهایی هستند که بزرگ شده‌اند و نیاز به زیرساخت بیشتری نیز دارند. در چنین شرایطی این‌گونه به‌نظر می‌رسد که گسترش کسب‌وکارها معنایی ندارد و طبیعی است که اگر واحدهای تولیدی به‌دنبال گسترش خود نباشند.
