تولید پارچه زیر سایه رقابت نابرابر
جهان صنعت _افزایش بی‌سابقه واردات پارچه طی سال‌های اخیر صنعت نساجی ایران را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده و کارشناسان نسبت به تضعیف رقابت‌پذیری و کاهش تولید در این بخش هشدار می‌دهند.
به گزارش مهر، صنعت نساجی ایران در سال‌های اخیر با مجموعه‌ای از مشکلات ساختاری و سیاستگذاری مواجه بوده است که می‌تواند به تهدیدی جدی برای تولید داخلی تبدیل شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان تولید پارچه در کشور در سال گذشته حدود ۵۱۷هزار تن بوده در حالی که نیاز واقعی کشور به پارچه نزدیک به ۶۰۰هزار تن برآورد می‌شود. این فاصله میان تولید و نیاز به همراه افزایش چشمگیر واردات، شرایط رقابتی تولیدکنندگان داخلی را به شدت دشوار کرده است. آمارها نشان می‌دهد واردات پارچه از حدود ۳۰۰میلیون دلار در سال‌های دهه۹۰ به حدود ۹۷۰میلیون دلار در سال۱۴۰۳ رسیده که رقمی بیش از سه‌برابر میانگین سال‌های گذشته است.
بررسی جزئیات آمار واردات پارچه طی سال‌های۱۳۹۵تا۱۴۰۳ نشان می‌دهد که حجم و ارزش واردات به شکل چشمگیری افزایش یافته است. در سال۱۳۹۹ واردات پارچه به ایران حدود ۸/۶۱میلیون کیلوگرم به ارزش ۳۲۳میلیون دلار بوده اما تنها یک‌سال بعد، در سال ۱۴۰۰، این رقم به حدود ۹/۱۳۶میلیون کیلوگرم به ارزش ۵/۷۴۹میلیون دلار رسید یعنی افزایشی ۱۲۱درصدی وزنی و ۱۳۲درصدی از نظر دلاری.
این روند صعودی ادامه یافت و در سال۱۴۰۲ واردات پارچه به ۹/۱۶۳میلیون کیلوگرم به ارزش ۵/۸۲۴میلیون دلار رسید که نسبت به سال۱۳۹۹ افزایشی ۱۶۵درصدی وزنی و ۱۵۵درصدی دلاری را نشان می‌دهد. در سال۱۴۰۳ نیز همانطور که اشاره شد واردات به حدود ۹۷۲میلیون دلار رسیده بود.
همزمان واردات ماشین‌آلات نساجی تنها حدود ۴۳۵میلیون دلار بوده و تخصیص ارز برای نوسازی تجهیزات تولید داخلی به مراتب کمتر از واردات پارچه صورت گرفته است. این عدم تعادل نه‌تنها از منظر اقتصادی به زیان تولیدکننده داخلی است بلکه مسیر را برای وابستگی بیشتر به واردات و کاهش کیفیت محصول باز کرده است.
چالش دیگری که صنعت نساجی با آن مواجه است، واردات پارچه‌های ارزان‌قیمت از کشورهای تولیدکننده انبوه مانند چین است. بسیاری از این پارچه‌ها با قیمتی پایین‌تر از ارزش واقعی وارد می‌شوند و تولیدکنندگان داخلی قادر به رقابت با این قیمت‌ها نیستند. این شرایط موجب کاهش تولید داخلی، رکود بازار و تعطیلی برخی کارخانه‌ها در استان‌هایی همچون اصفهان، یزد و مازندران شده است.
با وجود این اقدامات کنترلی دولت در شش‌ماهه نخست سال۱۴۰۴ توانسته واردات رسمی پارچه را به حدود ۲۱۰میلیون دلار کاهش دهد در حالی که در مدت مشابه سال گذشته این رقم ۴۴۰میلیون دلار بود. با این حال بخشی از واردات به مسیرهای غیررسمی منتقل شده و اثرگذاری سیاست‌ها را محدود کرده است. کارشناسان تاکید دارند تا زمانی که واردات غیررسمی کنترل نشود، تلاش‌های دولت در حمایت از تولید داخلی به صورت کامل موثر نخواهد بود.
در این راستا سیدشجاع‌الدین امامی‌رئوف، دبیر انجمن صنایع نساجی ایران می‌گوید: متاسفانه در شش‌ماهه نخست سال، واردات نخ و پارچه از مبادی رسمی ادامه داشته و مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به جای تمرکز بر صادرات، در مسیر واردات فعال بوده‌اند. با توجه به محدودیت منابع ارزی لازم است محدودیت‌های جدیدتری در تخصیص ارز به واردات محصولات نهایی مانند پارچه و نخ اعمال شود.
او می‌افزاید: کمبود عرضه مواد اولیه پتروشیمیایی باعث کاهش تولید الیاف، نخ و محصولات وابسته شده است و دولت باید اهتمام بیشتری در تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه‌ای که تولید داخلی آنها کافی نیست، داشته باشد. در واقع اولویت باید با واردات مواد اولیه باشد نه پارچه. امامی‌رئوف به قاچاق هم اشاره کرده و می‌گوید: قاچاق سالانه حدود ۵/۲تا۳میلیارد دلار پوشاک به کشور وارد می‌شود و کنترل آن می‌تواند فرصت بزرگی برای تولیدکنندگان داخلی فراهم کند. صنعت پوشاک ایران از نظر فنی، تکنولوژیک و طراحی مد پیشرفت قابل‌توجهی داشته و در صورت مقابله جدی با قاچاق می‌تواند به نتایج مطلوب‌تری برسد.
