توسعه به صنعت نفت برمی‌گردد؟
هستی عبادی– مدیر سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت ایران اعلام کرده است که شرایط لازم برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در صنعت نفت کشور فراهم شده و هم‌اکنون بیش از ۲۰۰فرصت مشخص با تمامی اسناد، مطالعات و پیش‌نیازهای لازم برای آغاز همکاری‌های بین‌المللی آماده بهره‌برداری است. این سخنان در شرایطی مطرح می‌شود که تحریم‌های آمریکا همچنان سایه سنگینی بر اقتصاد ایران انداخته و بسیاری از سرمایه‌گذاران بالقوه را در بلاتکلیفی نگاه داشته است.
براساس اظهارات رسمی منتشرشده، این فرصت‌های سرمایه‌گذاری شامل پروژه‌های متنوعی از توسعه میادین نفتی و گازی تا ساخت زیرساخت‌های جدید در بخش پالایش، انتقال و صادرات انرژی هستند. شرکت ملی نفت تاکید دارد که با تدوین بسته‌های شفاف فنی، اقتصادی و حقوقی برای هر یک از این پروژه‌ها، شرایط ورود سرمایه‌گذاران خارجی را تا حد امکان تسهیل کرده است. به گفته مدیر سرمایه‌گذاری این شرکت، حتی در حوزه‌های پیچیده مانند بازگشت سرمایه و تضمین خرید، تمهیدات لازم اندیشیده شده است تا در صورت رفع موانع بین‌المللی، هیچ‌گونه تاخیری در شروع همکاری‌ها ایجاد نشود.
با این حال مانع اصلی همچنان پابرجاست: تحریم‌های اقتصادی آمریکا. از زمان خروج دولت پیشین ایالات‌متحده از برجام در سال۲۰۱۸ و بازگشت تحریم‌ها، بسیاری از شرکت‌های بزرگ بین‌المللی که پیشتر در پروژه‌های نفت‌وگاز ایران فعال بودند، فعالیت‌های خود را متوقف کرده یا به حالت تعلیق درآورده‌اند حتی شرکت‌هایی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در ایران هستند به دلیل نگرانی از جریمه‌ها و محدودیت‌های بانکی از ورود عملی به پروژه‌ها خودداری می‌کنند.
در این میان شرکت ملی نفت با تکیه بر توان داخلی و همکاری با شرکت‌های منطقه‌ای و کشورهای همسو تلاش کرده است پروژه‌هایی را پیش ببرد اما به اذعان کارشناسان، توسعه پایدار و بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های عظیم نفتی ایران نیازمند سرمایه‌گذاری و فناوری پیشرفته شرکت‌های بزرگ بین‌المللی است.
برخی تحلیلگران معتقدند که آماده‌سازی این فرصت‌ها، اقدامی راهبردی برای دوران پساتحریم محسوب می‌شود چراکه با کاهش زمان انتظار برای شروع پروژه‌ها، ایران می‌تواند در رقابت منطقه‌ای برای جذب سرمایه، از رقبایی مانند عربستان، عراق و امارات عقب نماند. این در حالی است که بازار جهانی انرژی نیز با تغییرات قابل‌توجهی روبه‌رو است و سرعت عمل در تصمیم‌گیری‌ها می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در جذب منابع مالی ایفا کند.
در نهایت آینده این پروژه‌ها و ورود سرمایه‌گذاران خارجی، در گرو تحولات سیاسی و دیپلماتیک است. هرچند صنعت نفت ایران بارها توان خود را در شرایط دشوار نشان داده اما برای شکوفایی کامل نیازمند فضای همکاری بین‌المللی، امنیت اقتصادی و اعتماد سرمایه‌گذاران است. امیدواری‌ها به مذاکرات هسته‌ای و احتمال کاهش تنش‌ها، بار دیگر نگاه‌ها را به سمت ظرفیت‌های بکر انرژی ایران معطوف کرده؛ ظرفیتی که اکنون آماده است، اگر موانع از پیش پای آن برداشته شود.
نفت در انتظار چراغ سبز رفع تحریم‌ها
هدایت‌الله خادمی، کارشناس انرژی و نماینده سابق مجلس در این‌باره به «جهان‌صنعت» گفت: شرکت ملی نفت جلساتی برگزار کرد و یک سمینار بزرگ نیز تشکیل شد که اکثر شرکت‌ها در آن شرکت داشتند. در آنجا برنامه‌های شرکت نفت ارائه شد: اینکه در کدام میدان‌ها قصد حفاری دارند، کدام میدان‌های خشکی و دریایی قرار است واگذار شوند و سایر برنامه‌ها نیز تشریح شد.
خادمی تاکید کرد: اما نکته مهم این است که گشایشی باید صورت بگیرد تا سرمایه‌گذاری بتواند وارد کشور شود. اگر منظور، ورود سرمایه‌گذاری خارجی باشد، همه این مسائل به آن مرتبط می‌شود و در حال حاضر نیز منتظر توافق ایران و آمریکا هستند. اگر توافقی حاصل شود، قطعا کارهای بسیار زیادی در ایران وجود دارد. بسیاری از پروژه‌های ما نسبت به کشورهای همسایه عقب مانده‌اند. همسایه‌ها از میدان‌های مشترک خشکی و دریایی در حال برداشت هستند، در حالی که ما در سایر میدان‌های خود نیز کارهای فراوانی داریم. به گفته او، بسیاری از میدان‌ها نیاز به اکتشاف دارند، و میدان‌های کشف‌شده در مناطق نفتی‌وگازی باید توسعه پیدا کنند. همه این نیازها وجود دارد. در واقع، شاید بیشترین حجم کار در منطقه باید در ایران انجام شود چراکه طی سال‌ها و به‌واسطه تحریم‌ها نتوانسته‌ایم کارهایی متناسب با منابع عظیم کشور انجام دهیم.
وی ادامه داد: بنابراین، بله، پروژه‌های فراوانی وجود دارد، نیازها گسترده‌اند و اشتیاق از سوی ما برای سرمایه‌گذاری در ایران بسیار زیاد است. ما نیازمند سرمایه‌گذاران خارجی هستیم چراکه آنچه از سوی سرمایه‌گذاران داخلی نشان داده شده تاکنون منجر به اتفاق خاصی نشده است.
این نماینده پیشین مجلس با تاکید براینکه همه اینها بستگی به شرایط مذاکره و رفع تحریم‌ها دارد، عنوان کرد: اگر تحریم‌ها برداشته شود، مذاکرات به نتیجه برسد و توافقی حاصل گردد، شرکت‌های خارجی نیز قطعا آماده ورود به ایران خواهند بود. همه چیز به این توافق بستگی دارد. شرکت‌های خارجی اروپایی و احتمالا آمریکایی و چینی نیز آمادگی دارند که وارد عرصه سرمایه‌گذاری و پروژه‌های ایران شوند اما تحقق این امر منوط به حصول توافق است.
او اضافه کرد: اگر این توافق انجام نشود حتی اگر صدها پروژه نیز تعریف کنیم، نه شرکت‌های خارجی خواهند آمد و نه ما قادر خواهیم بود سرمایه‌گذاری جذب کنیم و وضعیت بسیار پیچیده و بغرنجی به وجود خواهد آمد بنابراین همه چیز به نتیجه مذاکرات بستگی دارد.
باید به وسط میدان برویم
رمضانعلی سنگدوینی، نایب‌رییس کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» هم با اشاره به ۲۰۰طرح تازه برای توسعه صنعت نفت مطرح کرد: هر نهاد یا مجموعه‌ای، چه دولتی و چه خصوصی که توانمند باشد و بتواند با سرعت عمل وارد شود، باید در اولویت قرار بگیرد اما در عین حال لازم است بخش‌خصوصی را نیز وارد کنیم ضمنا در برنامه هفتم شرایط برای ورود بخش‌خصوصی به حوزه‌های اکتشاف و استخراج میادین نفتی فراهم شده است.
وی افزود: باید مشوق‌هایی در نظر گرفته شود و به بخش‌خصوصی کمک کنیم. شرایط خوبی برای بخش‌خصوصی وجود دارد تا بتواند در میادین گازی حضور پیدا کند، استخراج و تولید را انجام دهد و ما را از این وضعیت نجات دهد.
نایب رییس کمیسیون انرژی مجلس خاطرنشان کرد: اگر بخش‌خصوصی سرمایه‌گذاری کند و به مرحله بهره‌برداری برسد ولی ما نتوانیم مطالباتش را پرداخت کنیم یا پروژه‌اش به‌موقع به بهره‌برداری نرسد، قطعا عقب می‌مانیم. حالا فرض کنید این سرمایه‌گذار بخش‌خصوصی زودتر به بهره‌برداری برسد؛ منِ آدم معمولی می‌توانم چه‌کار کنم؟ می‌روم و از او سهام می‌خرم، می‌گویم من هم آمادگی دارم وارد این حوزه شوم، کمک کنم و سهامدار این مجموعه باشم.
او گفت: حدود یک ماه و نیم پیش، این مساله با حضور رییس‌جمهور مطرح شد. برای حفاری میادین نفتی و گازی وارد میدان شدند. بخشی از این حضور مربوط به قرارگاه بود و بخش دیگرش مربوط به بخش‌خصوصی. به نظر من باید وسط میدان برویم و کمک کنیم. آنهایی که می‌توانند، مطمئنا وزارت نفت هم پشتیبانی خواهد کرد.
