تغییر در روش‌های توزیع یارانه انرژی
جهان صنعت– «تصمیم‌های جدید درباره بنزین در راه است» این خبر را موسی احمدی، رییس کمیسیون انرژی مجلس اعلام کرده است. به گفته احمدی، تصمیم‌های جدید در مورد اصلاح شیوه‌های پرداخت یارانه و توزیع عادلانه آن بعدها اعلام می‌شود.
به دنبال طرح اتصال کارت‌های بانکی به سامانه سوخت‌رسانی که براساس آن کارت بانکی افراد جایگزین کارت سوخت می‌شود، سهمیه یارانه‌ای بنزین هم مستقیما به حساب بانکی واریز خواهد شد سپس افراد می‌توانند این سهمیه را در قالب اعتبار از جایگاه‌های سوخت خریداری کنند؛ طرحی که اجرای آزمایشی آن پیشتر در پنج جایگاه سوخت تحت مالکیت شهرداری تهران کلید خورده است و حالا وزارت نفت موظف شده نسخه نهایی آن را تا پایان تیر‌ماه به اجرا برساند.
به نظر می‌رسد که این طرح اولین گام در راستای مدیریت مصرف بنزین باشد هرچند رییس کمیسیون انرژی مجلس گفته که قرار است طرح‌های دیگری هم اجرا شود و این موضوع بازار گمانه زنی‌ها درباره تغییر قیمت بنزین را حسابی داغ کرده است. البته وزیر نفت و معاون او به تازگی گفته‌اند که برنامه‌ای برای افزایش قیمت سوخت ندارند. با این وجود اما نگرانی‌ها همچنان ادامه دارد ضمن اینکه مصطفی نخعی، عضو کمیسیون انرژی مجلس پیشتر از احتمال سه نرخی شدن بنزین سخن گفته بود.
موسی احمدی به خبرگزاری بازار هم گفته که بنزین سه نرخی دیگر موضوعیت ندارد. هر چند رییس کمیسیون انرژی مجلس هیچ توضیح بیشتری در مورد زمان و نحوه اجرای طرح‌های مربوط به تغییر شیوه‌های تخصیص یارانه ارائه نداده اما به نظر می‌رسد که اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی جدی‌تر از گذشته از سوی مسوولان کشور دنبال می‌شود ضمن اینکه نمایندگان مجلس خود بیشتر موافق اجرای این طرح هستند.
گفته می‌شود برخی نمایندگان و کارشناسان بر این باورند که به هر نفر باید ۲۰ لیتر در ماه سهمیه تعلق گیرد. بعضی نیز ۳۰ لیتر در ماه یعنی روزی یک لیتر بنزین به هر کدملی تاکید دارند و برخی نیز این مقدار را کم می‌دانند و می‌گویند باید به مناطق کمتربرخوردار سهمیه بیشتری اعطا شود. در این روش دارندگان سهمیه که خودرو نداشته یا مصرف کمتری دارند می‌تواند سهمیه سوخت خود را به متقاضیان آن عرضه کنند.
قیمت بنزین در ایران آخرین‌بار در آبان‌ماه ۱۳۹۸ افزایش یافت. در آن زمان نظام دو نرخی به‌صورت رسمی اعمال شد. از آبان ۱۳۹۸ تاکنون با وجود تورم موجود و افزایش چندین برابری قیمت کالاهای اساسی، این نرخ‌ها همچنان ثابت مانده است البته گاهی شایعاتی درباره تغییر آنها یا اضافه شدن نرخ سوم (سه نرخی شدن) منتشر شده اما همواره توسط مسوولان تکذیب شده و دولت چهاردهم اعلام کرده که مردم برای افزایش قیمت بنزین غافلگیر نخواهند شد.
بازار در این رابطه می‌نویسد: مدل «سه نرخی» به معنای عرضه بنزین در سه سطح قیمتی متفاوت است: نرخ یارانه‌ای که مخصوص مصرف پایه هر خانوار یا خودرو که در حال حاضر قیمت هر لیتر بنزین یارانه‌ای ۱۵۰۰تومان است. هدف این نرخ، حمایت از اقشار کم‌درآمد است. دوم، نرخ نیمه‌آزاد یا نرخ دوم که برای میزان مصرفی که بالاتر از سهمیه پایه است اما همچنان در محدوده‌ای که مصرف منطقی تلقی می‌شود. این نرخ می‌تواند حدودی بین نرخ یارانه‌ای و نرخ آزاد باشد. در حال حاضر قیمت بنزین نیمه آزاد ۳۰۰هزار تومان برای هر لیتر است و در نهایت نرخ آزاد یا نرخ سوم که بدون محدودیت و با قیمتی بالاتر از قیمت بنزین نیمه آزاد. این نرخ برای مصرف‌کنندگان پرمصرف، تجاری یا کسانی است که سهمیه ندارند یا از کارت سوخت استفاده نمی‌کنند.
هدف اصلی از چنین ساختاری، مدیریت مصرف سوخت، کاهش قاچاق، هدفمندسازی یارانه‌ها و نیز تفکیک بهتر بین مصرف ضروری و مصرف لوکس است اما اجرای این مدل نیازمند زیرساخت‌های اطلاعاتی، سامانه‌های نظارتی و اعتماد عمومی بسیار بالاست در غیر این صورت می‌تواند زمینه‌ساز فساد، رانت یا نارضایتی گسترده شود.
